Archeologie
Archeologie is een wetenschap. Hierbij gaan archeologen bij archeologisch onderzoek met aangepast materiaal (resten van) personen, voorwerpen, enz. uit het verleden onderzoeken.
Wat is archeologie?
.jpg)
Archeologie gaat over veel dingen die te maken hebben met het verleden. Maar waar de meeste mensen bij dat woord aan denken is graven. Maar het is niet alleen graven. Het is veel meer.
Archeologie wordt vaak verschillend uitgelegd. Maar eigenlijk onderzoeken we onze eigen mensheid. Ons verleden, de oude spullen van de mens, de sporen en zelfs nog verder terug in de tijd. Helemaal tot aan de dinosauriërs!
Dankzij archeologie zijn we veel te weten gekomen over onze eigen geschiedenis en nog verder daarvoor. De mensen die zich bezig houden met archeologie, de archeologen en vrijwilligers, vinden niet alleen spullen (munten, stukjes leer, gespen, stukjes aardewerk enzovoorts) en oude botten (wat ook sporen van mensen en dieren zijn) maar ook andere sporen. Sporen zijn erg belangrijk in de archeologie. Als puzzelstukjes geven de sporen een beeld hoe mensen en dieren er vroeger op die plek geleefd hebben. Hierbij kijken ze ook naar zaden en verkleurde plekken in de grond die 'vertellen' dat er bijvoorbeeld graan is verbouwd en dat er een (houten) huis heeft gestaan of waar er een vuur is gestookt. Een archeoloog bestudeert veel: zowel de sporen van bijvoorbeeld de mensen uit de middeleeuwen, de Grieken en Romeinen, maar ook de sporen van de dinosauriërs.
Hoe gaan archeologen te werk?
Het werk waarbij archeologen de geschiedenis bestuderen door naar sporen te zoeken is op een bepaalde manier geordend:
- Archeologen worden vaak op de hoogte gesteld als er ergens een bouwproject gaat beginnen. Ze kijken dan op een speciale kaart om te zien of er een kans is om iets te vinden. Dit is vooronderzoek.
- Daarna begint het veldonderzoek. Soms is aan de verschillende beplantingen te zien dat er verschillen zijn in de samenstelling van de grond. Ook kleine hoogteverschillen verraden soms dat er vroeger iets anders was op die plek. Bijvoorbeeld een volgegooide gracht licht iets lager. Een ingestorte muur waar grond overheen is gekomen ligt weer wat hoger. Met behulp van oude kaarten weet men al een beetje dat er iets overgebleven zou kunnen zijn wat door de mens is gemaakt. Denk aan de resten van een kasteel wat er ooit op die plek heeft gestaan. Ook op luchtfoto's kunnen er verschillen op de grond te zien zijn. De technieken zijn zo vooruit gegaan dat ze hele precieze hoogteverschillen in het landschap kunnen meten en op computerkaarten kunnen vastleggen, ook al staan er bomen en struiken op dat stuk land. Dit kun je terugvinden op de Actuele Hoogtekaart Nederland (AHN) Soms treft men bij het aanleggen van industrieterreinen, spoorwegen en andere bouwprojecten ineens iets uit het verleden aan. Het werk wordt dan stilgelegd en krijgen archeologen een bepaalde tijd de gelegenheid om onderzoek te doen.
- Als er een vermoeden is ontstaan dat er iets onder de grond ligt, kan men het stuk grond onderzoeken met een apparaat (een soort sonar) dat seintjes stuurt door de grondlagen. Vervolgens kan men op een scherm zien of er inderdaad iets onder de grond zit. Vaak kan men al een beetje raden wat het is. Soms wordt de grond afgespeurd met een metaaldetector. Dit apparaat stuurt magnetische golven door de bovenlaag van de grond en als er iets van metaal in zit gaat het apparaat piepen.
- Dit wordt gevolgd door opgravingen waarbij ook precies wordt uitgemeten wat waar is gevonden. Dit wordt getekend op een kaart. Elk gevonden voorwerp krijgt een eigen nummer en er worden foto's van de vindplek gemaakt. Ook worden er grondmonsters genomen van de verschillende aardlagen.
- Daarna volgt het laboratorium-onderzoek. Hierbij worden de vondsten eventueel voorzichtig schoongemaakt, gefotografeerd, beschreven en vergeleken met vondsten uit eerdere opgravingen. De grondmonsters worden onderzocht onder een microscoop om te zien of er zaden of pollen (hele kleine deeltjes van een plant) in zitten en wordt er gekeken van welke planten ze afkomstig zijn. Zo weet men wat er heeft gegroeid.
- Met Koolstof-14 datering kan de leeftijd van de voorwerpen worden bepaald.
- Tot slot werken archeologen hun vondsten uit in een verslag. Compleet met kaarten, foto's, beschrijvingen van de vondsten en voorzichtige conclusies.
- Alle gevonden informatie wordt tegenwoordig centraal bewaard, zodat andere archeologen (en geïnteresseerden) het terug kunnen vinden op een website. Ook vondsten van particulieren worden centraal opgeslagen. Sinds 2016 bestaat in Nederland de database Portable Antiquities Netherlands (PAN), waarin vondsten van particulieren door hen kunnen worden opgeslagen en gepubliceerd.
Nog meer over hoe archeologen te werk gaan vind je in WikiKids bij Archeologisch onderzoek.
Er zijn ook wetenschappers die dieren en planten uit het verleden bestuderen aan de hand van fossielen. Zij worden paleontologen genoemd.
Links
- Archeoloogje spelen (SchoolTV)
- Vondsten uit de middeleeuwen (SchoolTV)
- Onderzoekers vinden bouwwerk van half miljoen jaar oud (Jeugdjournaal)
- Archeologie (Klokhuis)
- Archeologie voor de jeugd (AWN)
- Archeologie museum, Huis van Hilde
- Archeon