Sociaaldemocratie
De sociaaldemocratie is een van de democratische vormen van het socialisme. De sociaaldemocratie wijst het kapitalisme niet af. Dit doet de andere democratische vorm van het socialisme, het democratisch socialisme, wel.
In tegenstelling tot democratisch socialisten zijn sociaaldemocraten gradualistisch: zij vinden dat veranderingen alleen maar rustig en geleidelijk aan moeten gebeuren. Wel zijn ze net zoals democratisch socialisten reformistisch: ze streven ernaar om veranderingen binnen het politieke systeem tot stand te brengen. Binnen de sociaaldemocratie heet dit reformisme 'revisionisme'.
Ideologie
Een ideologie is een verzameling van ideeën over hoe de samenleving gevormd moet worden en aan de hand van welke waarden en normen ze (de samenleving) moet functioneren. Ook de sociaaldemocratie is een ideologie.
Zoals de naam al zegt, zijn sociaaldemocraten voorstander van een democratie. De overheid moet daarnaast ervoor zorgen dat de welvaart eerlijk verdeeld wordt door in te grijpen in de economie. Ook moet de overheid ook de emancipatie bevorderen van mensen die een achterstand hebben. In het verleden hebben sociaaldemocraten zich vooral sterk gemaakt voor hervormingen op economisch gebied: denk bijvoorbeeld aan het optuigen van de verzorgingsstaat. Deze verzorgingsstaat zien sociaaldemocraten als een goede manier om ongelijkheid tegen te gaan. De sociaaldemocratie heeft veel overeenkomsten met de christendemocratie, maar wijkt op bepaalde punten af. De christendemocratie heeft het christendom als basis, terwijl de sociaaldemocratie dit niet heeft. Daarnaast zijn sociaaldemocratische partijen vaak voor de emancipatie van vrouwen en lhbt-rechten, terwijl christendemocratische partijen dit minder of niet zijn. Ook veel immigranten stemmen op sociaaldemocratische partijen, omdat sociaaldemocraten vaker verder gaan op het gebied van immigratie dan christendemocraten.
Tegenstanders van de sociaaldemocratie vinden dat sociaaldemocraten te ver gaan of juist niet ver genoeg gaan. Democratisch socialisten vinden dat sociaaldemocraten niet ver genoeg gaan op economisch niveau en wijzen het kapitalisme wél af. Sociaalliberalen vinden dat de sociaaldemocratie leidt tot te veel bemoeienis van de overheid en willen juist dat er meer verantwoordelijkheden worden gegeven aan mensen. Christendemocraten komen op economisch gebied in de buurt van sociaaldemocraten, maar vinden net zoals sociaalliberalen dat de overheid te veel invloed heeft in een sociaaldemocratie. Daarnaast zijn christendemocraten – de naam zegt het al – christelijk, terwijl sociaaldemocraten juist de invloed van religie in de politiek afwijzen en pleiten voor secularisme.
Geschiedenis
Vroeger was het socialisme één stroming, maar aan het einde van de 19e eeuw viel het uiteen in het communisme en de sociaaldemocratie. Over het algemeen speelt bij beide stromingen gelijkheid een belangrijke rol en de stromingen hebben vaak dezelfde standpunten. Het verschil het hem erin hoe ze het willen bereiken. De sociaaldemocratie wil dit op een democratische manier, door middel van verkiezingen, doen. Het communisme wil dit via een revolutie bereiken. De sociaaldemocratie kwam in veel West-Europese landen op na de Tweede Wereldoorlog. Er was toen veel armoede. De sociaaldemocratie staat vaak bij de arbeiders en werklozen uit een sociaal lager milieu, maar ook bij gepensioneerden en mensen die afhankelijk zijn van zorg.
Sinds de jaren '70 is binnen veel sociaaldemocratische politieke partijen de Nieuw Linksbeweging opgekomen, die meer de nadruk legt op sociale ongelijkheid. Deze beweging maakt zich sterk voor de emancipatie van vrouwen en de rechten van de lhbt-gemeenschap. Een groot deel van de beweging wil ook dat de sociaaldemocratie zich meer richting het democratisch socialisme beweegt. Vanaf de jaren '90 zijn veel sociaaldemocratische partijen juist de Derde Weg ingeslagen. Deze stroming lijkt juist meer op het sociaalliberalisme.
Politiek
In Nederland is de Partij van de Arbeid (PvdA) de enige echte sociaaldemocratische partij. De Socialistische Partij komt in de buurt, maar is socialistisch. Andere partijen hebben trouwens ook standpunten die sociaaldemocratisch zijn, maar behoren tot een andere stroming. Voorbeelden zijn de sociaalliberale partij Democraten 66 (D66), de groene partij GroenLinks en kleine partijen, zoals de Partij voor de Dieren (PvdD), DENK en 50PLUS.
In België zijn Vooruit en de Parti socialiste (PS) sociaaldemocratisch. De groene partij Groen heeft ook sociaaldemocratische standpunten, maar focust zich meer op klimaat en milieu. De Belgische Partij van de Arbeid (PVDA) gaat een stuk verder dan Vooruit en is marxistisch-communistisch. Binnen de PVDA zijn er wel enkele socialisten.