https://wikikids.nl/api.php?action=feedcontributions&user=Carlenevv&feedformat=atomWikikids - Gebruikersbijdragen [nl]2024-03-29T10:07:39ZGebruikersbijdragenMediaWiki 1.35.13https://wikikids.nl/index.php?title=Wikikids:Zandbak&diff=478469Wikikids:Zandbak2017-05-02T17:22:46Z<p>Carlenevv: Schoon zand!</p>
<hr />
<div>{{zieook|Zie [[zandbak]] als je info wilt weten over de echte zandbak.}}<br />
{{Hieronder experimenteren}}<br />
<!-- ╔══════════════════════════════════════════════════════╗ <br />
║ ONDER DEZE BALK KUN JE EXPERIMENTEREN ║<br />
║ VERWIJDER DEZE BALK NIET!! ║<br />
╚══════════════════════════════════════════════════════╝ --><br />
-----------------------------------------------------------------<br />
<br />
Ga '''hier''' maar lekker je gang! Houd het wel netjes<br />
<br />
<br />
<strike>doorgestreept</strike><br />
<br />
<big>groot</big><br />
<pre>pre-tekst</pre><br />
<br />
<code>code</code><br />
<br />
<tt>typewriter</tt><br />
<br />
<small>klein</small><br />
<br />
;tekst:serie letters en leestekens<br />
;definitie:uitleg<br />
<br />
Niet inspringen<br />
:1 keer inspringen<br />
::2 keer inspringen<br />
:::*3 keer inspringen, met opsomming<br />
::::*4 keer inspringen, met opsomming<br />
<br />
<br />
'''Dit stukje is vet'''<br />
''Schuinschrift''<br />
[[Deze pagina bestaat niet]] [[Koe|Deze pagina bestaat wel]]<br />
[http://www.willemwever.nl Willem Wever website]<br />
<br />
== Deelonderwerp ==<br />
<br />
[[Afbeelding:ditismijnplaatje.png]]<br />
--[[Gebruiker:Webmaster|Webmaster]] 25 mrt 2009 14:48 (CET)<br />
<br />
----</div>Carlenevvhttps://wikikids.nl/index.php?title=Jaar&diff=478436Jaar2017-05-01T17:05:19Z<p>Carlenevv: /* Feest! */</p>
<hr />
<div>Een '''jaar''' is een periode van:<br />
* 12 maanden<br />
* 52 weken<br />
* 365/366 dagen<br />
* 8760 uren<br />
<br />
==Een periode van ...==<br />
Een periode van ''10 jaar'' noemen we een: [[decennium]]<br />
<br />
Een periode van ''100 jaar'' noemen we een: [[eeuw]]<br />
<br />
Een periode van ''1000 jaar'' noemen we een: [[millennium]]<br />
<br />
==Schrikkeljaar==<br />
De Aarde draait in één jaar en zes uur om de zon. Na 4 jaar is dit dus een hele dag en die hebben de mensen op 29 februari geplakt. Dat is dan een [[schrikkeljaar]].<br />
<br />
==Feest!==<br />
Je viert 1x in het jaar je [[verjaardag]]. Bijna alle feesten vier je ook 1x in het jaar. Sommige zijn op een vaste datum zoals [[Kerstmis]]. Andere zoals [[Pasen]] vier je elk jaar op een Zondag en een Maandag.<br />
<br />
<!-- HET VOLGENDE LATEN STAAN, AUB --><br />
[[Categorie:Woordenschat]]<br />
[[Categorie:Basiswoordenlijstgroep1]]<br />
[[Categorie:Tijdseenheid]]<br />
[[Categorie:Kalender]]</div>Carlenevvhttps://wikikids.nl/index.php?title=Wikikids:Zandbak&diff=478357Wikikids:Zandbak2017-04-29T10:51:58Z<p>Carlenevv: </p>
<hr />
<div>{{zieook|Zie [[zandbak]]<br />
als je info wilt weten over de echte zandbak.}}<br />
{{Hieronder experimenteren}}<br />
<!-- ╔══════════════════════════════════════════════════════╗ <br />
║ ONDER DEZE BALK KUN JE EXPERIMENTEREN ║<br />
║ VERWIJDER DEZE BALK NIET!! ║<br />
╚══════════════════════════════════════════════════════╝ --><br />
----------------------------------------------------------------<br />
<br />
[[Engels]]<br />
<br />
----<br />
<br />
Engels is een leuke taal.<br />
Very lovely</div>Carlenevvhttps://wikikids.nl/index.php?title=Wikikids:Zandbak&diff=478356Wikikids:Zandbak2017-04-29T10:49:17Z<p>Carlenevv: </p>
<hr />
<div>{{zieook|Zie [[zandbak]] als je info wilt weten over de echte zandbak.}}<br />
{{Hieronder experimenteren}}<br />
<!-- ╔══════════════════════════════════════════════════════╗ <br />
║ ONDER DEZE BALK KUN JE EXPERIMENTEREN ║<br />
║ VERWIJDER DEZE BALK NIET!! ║<br />
╚══════════════════════════════════════════════════════╝ --><br />
-----------------------------------------------------------------<br />
Hoe gaat het???<nowiki><nowiki>Typ hier tekst waarover je geen wiki-opmaak wilt</nowiki><nowiki><nowiki>Typ hier tekst waarover je geen wiki-opmaak wilt</nowiki><nowiki><nowiki>Typ hier tekst waarover je geen wiki-opmaak wilt</nowiki><nowiki><nowiki>Typ hier tekst waarover je geen wiki-opmaak wilt</nowiki><nowiki><nowiki>Typ hier tekst waarover je geen wiki-opmaak wilt</nowiki><nowiki><nowiki>Typ hier tekst waarover je geen wiki-opmaak wilt</nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></nowiki></div>Carlenevvhttps://wikikids.nl/index.php?title=Wikikids:Zandbak&diff=478355Wikikids:Zandbak2017-04-29T10:47:40Z<p>Carlenevv: </p>
<hr />
<div>{{zieook|Zie [[zandbak]] als je info wilt weten over de echte zandbak.}}<br />
{{Hieronder experimenteren}}<br />
<!-- ╔══════════════════════════════════════════════════════╗ <br />
║ ONDER DEZE BALK KUN JE EXPERIMENTEREN ║<br />
║ VERWIJDER DEZE BALK NIET!! ║<br />
╚══════════════════════════════════════════════════════╝ --><br />
-----------------------------------------------------------------<br />
<br />
Hey allemaal. dit ben ik nou</div>Carlenevvhttps://wikikids.nl/index.php?title=Zuid-Afrika&diff=478354Zuid-Afrika2017-04-29T10:43:54Z<p>Carlenevv: </p>
<hr />
<div>{{Award}}<br />
<br />
{{Zuid-Afrika}} <br />
<br />
'''Zuid-Afrika''' is een land in het zuidelijkste stukje van [[Afrika]]. Het is één van de rijkste en welvarendste landen van Afrika. Zo'n 75% van de bevolking is gekleurd en ongeveer 25% is blank.<br />
<br />
Zuid-Afrika heeft veel officiële talen. Het grootste deel van de blanke bevolking spreekt [[Afrikaans]], dat is een taal die afstamt van het Nederlands en voor Nederlanders dus prima te verstaan is.<br />
<br />
In Zuid-Afrika ligt het zuidelijkste punt van Afrika: Kaap Agulhas.<br />
<br />
[[Afbeelding:Kaap deGoede Hoop.JPG|300px]]<br />
[[Afbeelding:HPIM0711 (Medium).JPG|300px]]<br />
<br />
== Geschiedenis == <br />
Op 6 april 1652 was een groep [[Nederland]]se kolonisten op weg naar [[India]]. Om hun [[schip]] vol te laden met [[voedsel]], maakten zij een tussenstop in Zuid-Afrika. De doortrek naar India ging niet door, want de Nederlanders vonden Zuid-Afrika ook een aantrekkelijk land. De zwarten die er woonden, werden aan de kant gezet, want de [[Nederlander]]s wilden de baas worden in het land! De Nederlanders vonden de oorspronkelijke bewoners (meer dan driekwart van de bevolking) veel minder belangrijk dan zichzelf. <br />
<br />
Toen de Britten (Engelsen) bij Zuid-Afrika kwamen, wilden zij er de baas worden in plaats van de Nederlanders. Dat ging niet zomaar. Er kwam een oorlog tussen de Afrikaners (de Nederlandse kolonisten) en de Britten. Deze oorlog werd de Boerenoorlog genoemd. Deze oorlog duurde van 1899 tot 1902. In de Boerenoorlog werden 6000 Afrikaners en 22.000 [[Brit]]ten gedood. De oorlog werd uiteindelijk gewonnen door de Britten. <br />
<br />
De blanken in Zuid-Afrika (Afrikaners en Britten) vonden zichzelf nog steeds veel belangrijker dan de zwarten. De zwarten (de mensen die er al het langst woonden!) kregen steeds minder rechten. In 1948 werd de apartheid wettelijk vastgesteld (apartheidsregime). De blanken en zwarten kregen aparte scholen, aparte winkels, enzovoorts. Je begrijpt wel dat de blanken daarbij het beste deel uitkozen. Nelson Mandela (een zwarte) protesteerde tegen de apartheid. Hij werd opgepakt door de regering en werd verbannen. In 1990 werd de apartheid afgeschaft. Nelson Mandela werd vrijgelaten. Hij werd [[president]] van Zuid-Afrika.<br />
<br />
== [[Nelson Mandela]] ==<br />
Nelson Mandela werd op 18 juli 1918 geboren in een dorpje genaamd Mvezo. Hij was de zoon van een man die het stamhoofd advies gaf. De vader van Nelson Mandela ging dood toen Nelson 9 jaar was. Op deze leeftijd verhuisde Nelson en ging als eerste van de familie naar school. <br />
Toen Mandela zijn diploma had gehaald, mocht hij gaan studeren aan een universiteit. Zo ging hij rechten studeren. <br />
<br />
In Zuid Afrika was toen de apartheidspolitiek (dat betekent dat er speciale [[bus]]sen en [[trein]]en voor de zwarten en de blanken waren en [[winkel]]s en nog meer van zulke dingen, waarbij de blanken altijd betere dingen kregen. Er stond bijvoorbeeld soms op bankjes: alleen voor Europeanen).<br />
De donkere mensen van Zuid-Afrika werden ook veel slechter behandeld dan de blanke mensen in Zuid-Afrika. Dit vond Nelson Mandela heel oneerlijk. <br />
<br />
Nelson Mandéla was tegen de apartheidspolitiek. Om wat tegen deze apartheidspolitiek te doen, ging Nelson Mandela bij een groep mensen werken. Zij noemden zichzelf het ANC. ANC staat voor: Afrikaans Nationaal Congres. Het ANC wilde gelijkheid voor iedereen in het land.<br />
Nelson Mandela hield toespraken, dat vond de regering niet goed dus werd hij in de gevangenis gestopt. De [[gevangenis]] stond op het [[Robbeneiland]]. Toen Nelson Mandela in de gevangenis zat ging de apartheidspolitiek gewoon door. Zo mochten mensen eigenlijk geen foto's meer van Nelson Mandela delen. De regering vond dat de mensen Nelson Mandela moesten vergeten, maar dit lukte niet. Veel mensen hadden nog een foto van Mandela en deze deelden ze met iedereen. <br />
<br />
Na 27 [[jaar]] kwam hij weer vrij. <br />
Dat kwam door de gekozen president De Klerk in die tijd. President De Klerk ging samen met andere mensen praten en overleggen. Zo gingen de zwarte burgers veel beter leven. <br />
Dat zorgde voor veel blijdschap in de wereld.<br />
<br />
Op 27 april kwam er een eind aan de apartheid. Alle Afrikanen waren toen gelijk en alle Afrikanen konden toen ook kiezen welke president ze wilden. Dat was de eerste verkiezing van Zuid-Afrika. Nelson Mandela werd op zijn 75e (1993) president van Zuid Afrika. <br />
In december 1997 stopte hij met zijn werk als president. Maar hij werd wel wereldberoemd.<br />
<br />
== Landschap ==<br />
Zuid Afrika ligt in het meest zuidelijke puntje van het werelddeel [[Afrika]]. Ten westen van Zuid Afrika ligt de [[Atlantische Oceaan]] en ten oosten de [[Indische Oceaan]].<br />
<br />
Zuid Afrika is groot en heeft daarom verschillende landschappen. Grote delen van Zuid-Afrika zijn droog en hier groeit vooral [[gras]]. In het westen zijn er droge [[woestijn]]en en daar groeit helemaal geen gras, hier groeien veel [[cactus]]sen en harde grassoorten: [[Rozemarijn]] [[Tijm]] en [[hei]]de bijvoorbeeld. Aan de oostkust valt meer [[regen]] dan de in rest Zuid-Afrika, daar zijn dan ook meer [[Bos (landschap)|bossen]].<br />
<br />
De langste [[rivier]] van Zuid Afrika is de Oranje met 2100 [[Kilometer|km]] lang. De hoogste [[berg]] is de Makheke, die is maar liefst 3461 [[meter]] hoog. De bergen liggen in het noorden van het land, daar ligt de eeuwige [[sneeuw]] vredig op de top.<br />
<br />
== Klimaat ==<br />
De klimaat- en weersverschillen binnen Zuid-Afrika zijn heel groot.<br />
<br />
In het westen zijn woestijnen. Het is daar heel droog. In het oosten valt het meeste regen. Maar omdat de meeste regen in de zomer valt, verdampt het water zo snel dat de planten er weinig aan hebben. In meer dan de helft van Zuid Afrika valt minder dan 50 mm regen per jaar. Dat betekent dat een groot deel van het land heel droog is. De mensen in Zuid-Afrika zijn gewend aan de droge periodes. De rivieren zijn dan helemaal uitgedroogd, en alles wat groen was, wordt bruin. <br />
<br />
De natuur in Zuid-Afrika kan hard toeslaan. Regelmatig razen stormen van de Indische Oceaan naar het vasteland van Zuid-Afrika. Deze stormen richten grote schade aan bij de oostkust. Wervelstormen, tornado’s en windhozen kunnen ook boven het land ontstaan.<br />
<br />
== Dierenwereld ==<br />
Er leven in Zuid-Afrika veel dieren in het wild, die wij alleen maar uit de dierentuin kennen: [[wrattenzwijn]]en, [[buffel]]s, [[giraf]]fen, [[zebra]]´s, [[luipaard]]en, [[olifant]]en, [[struisvogel]]s en nog veel meer.<br />
<br />
Deze struisvogels leven op een struisvogelfarm in Zuid-Afrika.<br />
<br />
<gallery><br />
Afbeelding:Struisvogelei_komt_uit.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogel_pas_geboren.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelpoten_achterkant.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelpoten_voorkant.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop1.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop2.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop3.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop4.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogel_voederoefening.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogels met jongen.JPG<br />
</gallery><br />
<br />
Het Krugerpark is een groot wildpark in Zuid-Afrika. Hier leven allerlei dieren in het wild.<br />
Het park grenst aan het land [[Mozambique]] en is maar liefst 400 [[km]] lang. <br />
Veel toeristen komen hierheen. De 'Big Five' (vijf grootste dieren van Zuid-Afrika) leven er. De 'Big Five' zijn de [[buffel]], de [[leeuw]], het [[luipaard]], de [[olifant]] en de witte [[neushoorn]]. Toeristen rijden zelf of met een [[bus]] door het Krugerpark en gaan op zoek naar de dieren. Als ze geluk hebben, komt er een dier heel dicht bij. De toeristen maken heel veel foto's.<br />
<br />
== Bevolking ==<br />
In Zuid-Afrika leven veel verschillende volken.<BR> Je kunt bijvoorbeeld denken aan de Boeren, de Zoeloes en de Khoikhoi. Over deze volken vertellen we wat.<br />
<br />
===Boeren of Afrikaners===<br />
De Boeren of Afrikaners zijn de blanke inwoners van Zuid-Afrika. Ze komen vooral uit Nederland en Engeland, maar ook uit bijv. Duitsland en Frankrijk. Ze zijn naar Zuid-Afrika gekomen toen het nog een kolonie was. <br />
<br />
===Zoeloes===<br />
De Zoeloes hebben een donkere huid en donker kroeshaar. Vaak dragen ze weinig kleren. Wanneer ze in een stad wonen of winkels bekijken, dragen ze de mooiste kleren die ze hebben. <br />
Een Zoeloedorp heet een kraal. Elk huis lijkt op een bijenkorf. Het is gemaakt van houten palen en heeft een rieten dak. De jongens helpen de vaders bij zorgen voor de koeien. De jongste kinderen helpen ook, bijvoorbeeld door de geiten te melken.<br />
De meisjes helpen hun moeders. Zij moeten op de baby’s passen als hun moeders aan het werk zijn. De vrouwen zorgen voor het huishouden, koken en maken nieuwe kleren. Vroeger vochten de zoeloemannen vaak; Dat konden ze goed. Zij doen nu net alsof ze vechten, als ze een speciale dans doen.<br />
<br />
===Khoikhoi===<br />
De Khoikhoi (of de hottentotten) leven in een droge westelijke gebieden aan de rand van de woestijn. Zij leven als nomaden. Dit betekent dat ze steeds verhuizen van de ene plek naar de andere. Onderweg leven ze van struisvogeleieren, fruit, noten en dieren (waar ze met speren en pijl en boog op jagen). Ze halen water diep uit de grond. Dit bewaren ze in lege struisvogeleieren. In 1800 namen de Nederlanders een Khoikoi vrouw mee naar Nederland: Saartje Baartman. De mensen in Nederland vonden haar er vreemd uitzien en dachten dat ze een dier was. De vrouw is als snel overleden: Ze kon niet goed tegen het koude Nederlandse klimaat.<br />
<br />
== Talen ==<br />
De Afrikaanse taal lijkt veel op het Nederlands. De woorden klinken vaak hetzelfde, maar worden vaak anders geschreven.<br />
[[Afbeelding:AfrikaansHollands.JPG|thumb]]<br />
<br />
In Zuid-Afrika kan ruim 80% van de bevolking schrijven en lezen. Van de personen van 15 jaar en ouder kan 81.8 % schrijven en lezen: 81.9 % mannen en 81.7 % vrouwen.<br />
<br />
Behalve Afrikaans worden er ook andere talen gesproken in Zuid Afrika:<br />
* Zoeloe 24%<br />
* Xhosa 18%<br />
* Afrikaans 13%<br />
* Noord Sotho 19%<br />
* Tswana 8%<br />
* Engels 8%<br />
* Tsjonga 4%<br />
* Twazi 3%<br />
* Venda 2%<br />
* Zuid ndebele 2%<br />
<br />
Een aantal Afrikaanse woorden:<br />
* [[Barbecue]] is braai<br />
* [[Computer]] is rekenaar<br />
* [[Chirurg]] is snijdokter<br />
* [[Metro]] is moltrein<br />
* [[Lift]] is hijsbak<br />
* [[Milkshake]] is melkschommel<br />
* [[Pindakaas]] is grondboontjebottel<br />
* [[Stoplicht]] is robot<br />
* [[Scooter]] is bromponie<br />
* [[Snack]] is peuzelhappie<br />
* Dankje is dankie<br />
* Niet vast houden is moet nie vat nie<br />
* [[Baby]] is baba<br />
* [[Foto]] is kiekie<br />
* [[Lucifer]] is vuurhoutje<br />
* [[Tunnel]] is tonnel<br />
* Wij is ons<br />
<br />
== Godsdienst ==<br />
Ongeveer driekwart van de Zuid-Afrikaanse bevolking is christelijk.<br />
<br />
De christelijke zwarten zijn vaak lid van The African Independent Churches.<br />
<br />
De christelijke blanken zijn meestal lid van de Calvinistische Nederduitse Gereformeerde kerk. Van deze kerk zijn ongeveer 1.350.000 mensen lid. De leider heet Desmond Tutu.<br />
<br />
In 1984 kreeg hij de Nobelprijs voor de vrede.<br />
<br />
In 1986 werd hij benoemt tot aardbisschop.<br />
<br />
Hij heeft z’n hele leven geprotesteerd tegen de apartheid.<br />
<br />
De godsdiensten zijn zo verdeeld over Zuid-Afrika:<br />
* 68 % Christenen.<br />
* 2 % Moslims.<br />
* 1.5 % Hindoes.<br />
* 28.5 % Natuurgodsdiensten.<br />
<br />
== Onderwijs ==<br />
Voor het jaar 1993 gingen lang niet alle kinderen in Zuid-Afrika naar school.<br />
Tijdens de apartheidspolitiek gold de leerplicht (plicht om naar school te gaan) alleen voor de blanken. Scholen voor zwarte kinderen waren vaak arm en konden minder goed onderwijs geven dan de scholen voor blanken. Veel zwarte kinderen maakten hun school niet af.<br />
Klassen met meer dan 50 kinderen waren bij de zwarten heel gewoon. De blanken hadden klassen met maar 15 tot 20 kinderen.<br />
<br />
* In 1975: 55 zwarten per leerkracht en 20 blanken. <br />
* In 1981: 45 zwarten en 18 blanken. <br />
* In 1994: 45 zwarten en 15 blanken.<br />
<br />
Sinds 1993 geldt de leerplicht voor alle kinderen, zwart of blank. Maar nog steeds gaat niet iedereen naar school. Veel zwarte ouders zijn te arm om schoolgeld te betalen voor hun kinderen.<br />
<br />
== Gezondheidszorg ==<br />
In Zuid-Afrika was tot 1993 de gezondheidszorg voor blanken veel beter dan voor zwarten. Blanken hadden meer geld voor ziekenhuizen, klinieken en artsen. De blanken werden gemiddeld 73 jaar oud en de zwarten 63 jaar! Dit kwam vooral door het feit dat de gezondheidszorg voor zwarten niet zo belangrijk werd gevonden. <br />
<br />
===Ziektes===<br />
====[[Malaria]]====<br />
Mala-aria betekent slechte lucht. Malaria is een heel gevaarlijke ziekte in de (sub)tropen. De malariamug brengt de ziekte over van de ene mens naar de andere. <br />
Na 8-10 dagen komen de eerste verschijnselen voor (koorts, koude rillingen, spierpijn en hoofdpijn). Eerst voel je je vaak grieperig voor je deze verschijnselen krijgt. Als er niets gebeurt tegen deze ziekte, kun je er zelfs aan sterven!<br />
<br />
====Andere ziekten====<br />
In Zuid-Afrika komen veel meer ziektes voor dan in Nederland. Dit komt vooral door het warme klimaat en de slechte hygiëne (Het land is veel minder schoon dan Nederland). Voorbeelden van deze ziektes zijn Hondsdolheid, Worminfectie, Tuberculose, Cholera en Gele Koorts. Heel veel mensen in Zuid-Afrika sterven tegenwoordig aan [[aids]].<br />
<br />
==The Coons ==<br />
[[Afbeelding:IMG_0282.JPG|left|thumb|200px]] [[Afbeelding:IMG_0286.JPG|left|thumb|200px]]<br />
[[Afbeelding:IMG_0290.JPG|left|thumb|200px]]<br />
Coon Carnaval ontstond in de 19e eeuw, in de tijd van de slavernij. Twee januari was de enige vrije dag van de Afrikaanstalige moslimslaven. Op die dag vierden ze feest. Vrouwen, mannen en kinderen deden mee aan de parade. Iedereen was kleurrijk verkleed, er werd gezongen en gedanst. <br />
In 1848 groeide het feest. Het Verenigd Koninkrijk was toen de baas over Kaapstad. Een groep Amerikaanse minstrelen maakten zichzelf zwart, dit sloeg erg aan bij de lokale bevolking. De ‘kleurlingen’ besloten het omgekeerde te doen en schreven spottende liedjes over hun vroegere meesters.<br />
Vandaag de dag is Coon Carnaval nog steeds een groot feest bij de kleurlingen in Kaapstad. Er zijn 169 verschillende groepen die deelnemen aan dit feest. Elke groep heeft zijn eigen drie kleuren, die terug te vinden zijn in de kleding. Het feest begint op twee januari en gaat door tot het tweede weekend in februari. Elk weekend strijden de groepen tegen elkaar voor de titel beste zang, mars of voor de mooiste kleding.<br />
<br />
{{Navigatie landen Afrika}}<br />
{{Navigatie Gemenebest van Naties}}<br />
[[Categorie:Landen]]<br />
[[Categorie:Oud Nederlands kolonie]]<br />
[[Categorie:Landen van Afrika]]</div>Carlenevvhttps://wikikids.nl/index.php?title=Zuid-Afrika&diff=478353Zuid-Afrika2017-04-29T10:43:24Z<p>Carlenevv: </p>
<hr />
<div>{{Award}}<br />
<br />
<br />
{{Zuid-Afrika}} <br />
<br />
<br />
'''Zuid-Afrika''' is een land in het zuidelijkste stukje van [[Afrika]]. Het is één van de rijkste en welvarendste landen van Afrika. Zo'n 75% van de bevolking is gekleurd en ongeveer 25% is blank.<br />
<br />
Zuid-Afrika heeft veel officiële talen. Het grootste deel van de blanke bevolking spreekt [[Afrikaans]], dat is een taal die afstamt van het Nederlands en voor Nederlanders dus prima te verstaan is.<br />
<br />
In Zuid-Afrika ligt het zuidelijkste punt van Afrika: Kaap Agulhas.<br />
<br />
[[Afbeelding:Kaap deGoede Hoop.JPG|300px]]<br />
[[Afbeelding:HPIM0711 (Medium).JPG|300px]]<br />
<br />
== Geschiedenis == <br />
Op 6 april 1652 was een groep [[Nederland]]se kolonisten op weg naar [[India]]. Om hun [[schip]] vol te laden met [[voedsel]], maakten zij een tussenstop in Zuid-Afrika. De doortrek naar India ging niet door, want de Nederlanders vonden Zuid-Afrika ook een aantrekkelijk land. De zwarten die er woonden, werden aan de kant gezet, want de [[Nederlander]]s wilden de baas worden in het land! De Nederlanders vonden de oorspronkelijke bewoners (meer dan driekwart van de bevolking) veel minder belangrijk dan zichzelf. <br />
<br />
Toen de Britten (Engelsen) bij Zuid-Afrika kwamen, wilden zij er de baas worden in plaats van de Nederlanders. Dat ging niet zomaar. Er kwam een oorlog tussen de Afrikaners (de Nederlandse kolonisten) en de Britten. Deze oorlog werd de Boerenoorlog genoemd. Deze oorlog duurde van 1899 tot 1902. In de Boerenoorlog werden 6000 Afrikaners en 22.000 [[Brit]]ten gedood. De oorlog werd uiteindelijk gewonnen door de Britten. <br />
<br />
De blanken in Zuid-Afrika (Afrikaners en Britten) vonden zichzelf nog steeds veel belangrijker dan de zwarten. De zwarten (de mensen die er al het langst woonden!) kregen steeds minder rechten. In 1948 werd de apartheid wettelijk vastgesteld (apartheidsregime). De blanken en zwarten kregen aparte scholen, aparte winkels, enzovoorts. Je begrijpt wel dat de blanken daarbij het beste deel uitkozen. Nelson Mandela (een zwarte) protesteerde tegen de apartheid. Hij werd opgepakt door de regering en werd verbannen. In 1990 werd de apartheid afgeschaft. Nelson Mandela werd vrijgelaten. Hij werd [[president]] van Zuid-Afrika.<br />
<br />
== [[Nelson Mandela]] ==<br />
Nelson Mandela werd op 18 juli 1918 geboren in een dorpje genaamd Mvezo. Hij was de zoon van een man die het stamhoofd advies gaf. De vader van Nelson Mandela ging dood toen Nelson 9 jaar was. Op deze leeftijd verhuisde Nelson en ging als eerste van de familie naar school. <br />
Toen Mandela zijn diploma had gehaald, mocht hij gaan studeren aan een universiteit. Zo ging hij rechten studeren. <br />
<br />
In Zuid Afrika was toen de apartheidspolitiek (dat betekent dat er speciale [[bus]]sen en [[trein]]en voor de zwarten en de blanken waren en [[winkel]]s en nog meer van zulke dingen, waarbij de blanken altijd betere dingen kregen. Er stond bijvoorbeeld soms op bankjes: alleen voor Europeanen).<br />
De donkere mensen van Zuid-Afrika werden ook veel slechter behandeld dan de blanke mensen in Zuid-Afrika. Dit vond Nelson Mandela heel oneerlijk. <br />
<br />
Nelson Mandéla was tegen de apartheidspolitiek. Om wat tegen deze apartheidspolitiek te doen, ging Nelson Mandela bij een groep mensen werken. Zij noemden zichzelf het ANC. ANC staat voor: Afrikaans Nationaal Congres. Het ANC wilde gelijkheid voor iedereen in het land.<br />
Nelson Mandela hield toespraken, dat vond de regering niet goed dus werd hij in de gevangenis gestopt. De [[gevangenis]] stond op het [[Robbeneiland]]. Toen Nelson Mandela in de gevangenis zat ging de apartheidspolitiek gewoon door. Zo mochten mensen eigenlijk geen foto's meer van Nelson Mandela delen. De regering vond dat de mensen Nelson Mandela moesten vergeten, maar dit lukte niet. Veel mensen hadden nog een foto van Mandela en deze deelden ze met iedereen. <br />
<br />
Na 27 [[jaar]] kwam hij weer vrij. <br />
Dat kwam door de gekozen president De Klerk in die tijd. President De Klerk ging samen met andere mensen praten en overleggen. Zo gingen de zwarte burgers veel beter leven. <br />
Dat zorgde voor veel blijdschap in de wereld.<br />
<br />
Op 27 april kwam er een eind aan de apartheid. Alle Afrikanen waren toen gelijk en alle Afrikanen konden toen ook kiezen welke president ze wilden. Dat was de eerste verkiezing van Zuid-Afrika. Nelson Mandela werd op zijn 75e (1993) president van Zuid Afrika. <br />
In december 1997 stopte hij met zijn werk als president. Maar hij werd wel wereldberoemd.<br />
<br />
== Landschap ==<br />
Zuid Afrika ligt in het meest zuidelijke puntje van het werelddeel [[Afrika]]. Ten westen van Zuid Afrika ligt de [[Atlantische Oceaan]] en ten oosten de [[Indische Oceaan]].<br />
<br />
Zuid Afrika is groot en heeft daarom verschillende landschappen. Grote delen van Zuid-Afrika zijn droog en hier groeit vooral [[gras]]. In het westen zijn er droge [[woestijn]]en en daar groeit helemaal geen gras, hier groeien veel [[cactus]]sen en harde grassoorten: [[Rozemarijn]] [[Tijm]] en [[hei]]de bijvoorbeeld. Aan de oostkust valt meer [[regen]] dan de in rest Zuid-Afrika, daar zijn dan ook meer [[Bos (landschap)|bossen]].<br />
<br />
De langste [[rivier]] van Zuid Afrika is de Oranje met 2100 [[Kilometer|km]] lang. De hoogste [[berg]] is de Makheke, die is maar liefst 3461 [[meter]] hoog. De bergen liggen in het noorden van het land, daar ligt de eeuwige [[sneeuw]] vredig op de top.<br />
<br />
== Klimaat ==<br />
De klimaat- en weersverschillen binnen Zuid-Afrika zijn heel groot.<br />
<br />
In het westen zijn woestijnen. Het is daar heel droog. In het oosten valt het meeste regen. Maar omdat de meeste regen in de zomer valt, verdampt het water zo snel dat de planten er weinig aan hebben. In meer dan de helft van Zuid Afrika valt minder dan 50 mm regen per jaar. Dat betekent dat een groot deel van het land heel droog is. De mensen in Zuid-Afrika zijn gewend aan de droge periodes. De rivieren zijn dan helemaal uitgedroogd, en alles wat groen was, wordt bruin. <br />
<br />
De natuur in Zuid-Afrika kan hard toeslaan. Regelmatig razen stormen van de Indische Oceaan naar het vasteland van Zuid-Afrika. Deze stormen richten grote schade aan bij de oostkust. Wervelstormen, tornado’s en windhozen kunnen ook boven het land ontstaan.<br />
<br />
== Dierenwereld ==<br />
Er leven in Zuid-Afrika veel dieren in het wild, die wij alleen maar uit de dierentuin kennen: [[wrattenzwijn]]en, [[buffel]]s, [[giraf]]fen, [[zebra]]´s, [[luipaard]]en, [[olifant]]en, [[struisvogel]]s en nog veel meer.<br />
<br />
Deze struisvogels leven op een struisvogelfarm in Zuid-Afrika.<br />
<br />
<gallery><br />
Afbeelding:Struisvogelei_komt_uit.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogel_pas_geboren.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelpoten_achterkant.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelpoten_voorkant.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop1.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop2.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop3.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop4.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogel_voederoefening.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogels met jongen.JPG<br />
</gallery><br />
<br />
Het Krugerpark is een groot wildpark in Zuid-Afrika. Hier leven allerlei dieren in het wild.<br />
Het park grenst aan het land [[Mozambique]] en is maar liefst 400 [[km]] lang. <br />
Veel toeristen komen hierheen. De 'Big Five' (vijf grootste dieren van Zuid-Afrika) leven er. De 'Big Five' zijn de [[buffel]], de [[leeuw]], het [[luipaard]], de [[olifant]] en de witte [[neushoorn]]. Toeristen rijden zelf of met een [[bus]] door het Krugerpark en gaan op zoek naar de dieren. Als ze geluk hebben, komt er een dier heel dicht bij. De toeristen maken heel veel foto's.<br />
<br />
== Bevolking ==<br />
In Zuid-Afrika leven veel verschillende volken.<BR> Je kunt bijvoorbeeld denken aan de Boeren, de Zoeloes en de Khoikhoi. Over deze volken vertellen we wat.<br />
<br />
===Boeren of Afrikaners===<br />
De Boeren of Afrikaners zijn de blanke inwoners van Zuid-Afrika. Ze komen vooral uit Nederland en Engeland, maar ook uit bijv. Duitsland en Frankrijk. Ze zijn naar Zuid-Afrika gekomen toen het nog een kolonie was. <br />
<br />
===Zoeloes===<br />
De Zoeloes hebben een donkere huid en donker kroeshaar. Vaak dragen ze weinig kleren. Wanneer ze in een stad wonen of winkels bekijken, dragen ze de mooiste kleren die ze hebben. <br />
Een Zoeloedorp heet een kraal. Elk huis lijkt op een bijenkorf. Het is gemaakt van houten palen en heeft een rieten dak. De jongens helpen de vaders bij zorgen voor de koeien. De jongste kinderen helpen ook, bijvoorbeeld door de geiten te melken.<br />
De meisjes helpen hun moeders. Zij moeten op de baby’s passen als hun moeders aan het werk zijn. De vrouwen zorgen voor het huishouden, koken en maken nieuwe kleren. Vroeger vochten de zoeloemannen vaak; Dat konden ze goed. Zij doen nu net alsof ze vechten, als ze een speciale dans doen.<br />
<br />
===Khoikhoi===<br />
De Khoikhoi (of de hottentotten) leven in een droge westelijke gebieden aan de rand van de woestijn. Zij leven als nomaden. Dit betekent dat ze steeds verhuizen van de ene plek naar de andere. Onderweg leven ze van struisvogeleieren, fruit, noten en dieren (waar ze met speren en pijl en boog op jagen). Ze halen water diep uit de grond. Dit bewaren ze in lege struisvogeleieren. In 1800 namen de Nederlanders een Khoikoi vrouw mee naar Nederland: Saartje Baartman. De mensen in Nederland vonden haar er vreemd uitzien en dachten dat ze een dier was. De vrouw is als snel overleden: Ze kon niet goed tegen het koude Nederlandse klimaat.<br />
<br />
== Talen ==<br />
De Afrikaanse taal lijkt veel op het Nederlands. De woorden klinken vaak hetzelfde, maar worden vaak anders geschreven.<br />
[[Afbeelding:AfrikaansHollands.JPG|thumb]]<br />
<br />
In Zuid-Afrika kan ruim 80% van de bevolking schrijven en lezen. Van de personen van 15 jaar en ouder kan 81.8 % schrijven en lezen: 81.9 % mannen en 81.7 % vrouwen.<br />
<br />
Behalve Afrikaans worden er ook andere talen gesproken in Zuid Afrika:<br />
* Zoeloe 24%<br />
* Xhosa 18%<br />
* Afrikaans 13%<br />
* Noord Sotho 19%<br />
* Tswana 8%<br />
* Engels 8%<br />
* Tsjonga 4%<br />
* Twazi 3%<br />
* Venda 2%<br />
* Zuid ndebele 2%<br />
<br />
Een aantal Afrikaanse woorden:<br />
* [[Barbecue]] is braai<br />
* [[Computer]] is rekenaar<br />
* [[Chirurg]] is snijdokter<br />
* [[Metro]] is moltrein<br />
* [[Lift]] is hijsbak<br />
* [[Milkshake]] is melkschommel<br />
* [[Pindakaas]] is grondboontjebottel<br />
* [[Stoplicht]] is robot<br />
* [[Scooter]] is bromponie<br />
* [[Snack]] is peuzelhappie<br />
* Dankje is dankie<br />
* Niet vast houden is moet nie vat nie<br />
* [[Baby]] is baba<br />
* [[Foto]] is kiekie<br />
* [[Lucifer]] is vuurhoutje<br />
* [[Tunnel]] is tonnel<br />
* Wij is ons<br />
<br />
== Godsdienst ==<br />
Ongeveer driekwart van de Zuid-Afrikaanse bevolking is christelijk.<br />
<br />
De christelijke zwarten zijn vaak lid van The African Independent Churches.<br />
<br />
De christelijke blanken zijn meestal lid van de Calvinistische Nederduitse Gereformeerde kerk. Van deze kerk zijn ongeveer 1.350.000 mensen lid. De leider heet Desmond Tutu.<br />
<br />
In 1984 kreeg hij de Nobelprijs voor de vrede.<br />
<br />
In 1986 werd hij benoemt tot aardbisschop.<br />
<br />
Hij heeft z’n hele leven geprotesteerd tegen de apartheid.<br />
<br />
De godsdiensten zijn zo verdeeld over Zuid-Afrika:<br />
* 68 % Christenen.<br />
* 2 % Moslims.<br />
* 1.5 % Hindoes.<br />
* 28.5 % Natuurgodsdiensten.<br />
<br />
== Onderwijs ==<br />
Voor het jaar 1993 gingen lang niet alle kinderen in Zuid-Afrika naar school.<br />
Tijdens de apartheidspolitiek gold de leerplicht (plicht om naar school te gaan) alleen voor de blanken. Scholen voor zwarte kinderen waren vaak arm en konden minder goed onderwijs geven dan de scholen voor blanken. Veel zwarte kinderen maakten hun school niet af.<br />
Klassen met meer dan 50 kinderen waren bij de zwarten heel gewoon. De blanken hadden klassen met maar 15 tot 20 kinderen.<br />
<br />
* In 1975: 55 zwarten per leerkracht en 20 blanken. <br />
* In 1981: 45 zwarten en 18 blanken. <br />
* In 1994: 45 zwarten en 15 blanken.<br />
<br />
Sinds 1993 geldt de leerplicht voor alle kinderen, zwart of blank. Maar nog steeds gaat niet iedereen naar school. Veel zwarte ouders zijn te arm om schoolgeld te betalen voor hun kinderen.<br />
<br />
== Gezondheidszorg ==<br />
In Zuid-Afrika was tot 1993 de gezondheidszorg voor blanken veel beter dan voor zwarten. Blanken hadden meer geld voor ziekenhuizen, klinieken en artsen. De blanken werden gemiddeld 73 jaar oud en de zwarten 63 jaar! Dit kwam vooral door het feit dat de gezondheidszorg voor zwarten niet zo belangrijk werd gevonden. <br />
<br />
===Ziektes===<br />
====[[Malaria]]====<br />
Mala-aria betekent slechte lucht. Malaria is een heel gevaarlijke ziekte in de (sub)tropen. De malariamug brengt de ziekte over van de ene mens naar de andere. <br />
Na 8-10 dagen komen de eerste verschijnselen voor (koorts, koude rillingen, spierpijn en hoofdpijn). Eerst voel je je vaak grieperig voor je deze verschijnselen krijgt. Als er niets gebeurt tegen deze ziekte, kun je er zelfs aan sterven!<br />
<br />
====Andere ziekten====<br />
In Zuid-Afrika komen veel meer ziektes voor dan in Nederland. Dit komt vooral door het warme klimaat en de slechte hygiëne (Het land is veel minder schoon dan Nederland). Voorbeelden van deze ziektes zijn Hondsdolheid, Worminfectie, Tuberculose, Cholera en Gele Koorts. Heel veel mensen in Zuid-Afrika sterven tegenwoordig aan [[aids]].<br />
<br />
==The Coons ==<br />
[[Afbeelding:IMG_0282.JPG|left|thumb|200px]] [[Afbeelding:IMG_0286.JPG|left|thumb|200px]]<br />
[[Afbeelding:IMG_0290.JPG|left|thumb|200px]]<br />
Coon Carnaval ontstond in de 19e eeuw, in de tijd van de slavernij. Twee januari was de enige vrije dag van de Afrikaanstalige moslimslaven. Op die dag vierden ze feest. Vrouwen, mannen en kinderen deden mee aan de parade. Iedereen was kleurrijk verkleed, er werd gezongen en gedanst. <br />
In 1848 groeide het feest. Het Verenigd Koninkrijk was toen de baas over Kaapstad. Een groep Amerikaanse minstrelen maakten zichzelf zwart, dit sloeg erg aan bij de lokale bevolking. De ‘kleurlingen’ besloten het omgekeerde te doen en schreven spottende liedjes over hun vroegere meesters.<br />
Vandaag de dag is Coon Carnaval nog steeds een groot feest bij de kleurlingen in Kaapstad. Er zijn 169 verschillende groepen die deelnemen aan dit feest. Elke groep heeft zijn eigen drie kleuren, die terug te vinden zijn in de kleding. Het feest begint op twee januari en gaat door tot het tweede weekend in februari. Elk weekend strijden de groepen tegen elkaar voor de titel beste zang, mars of voor de mooiste kleding.<br />
<br />
{{Navigatie landen Afrika}}<br />
{{Navigatie Gemenebest van Naties}}<br />
[[Categorie:Landen]]<br />
[[Categorie:Oud Nederlands kolonie]]<br />
[[Categorie:Landen van Afrika]]</div>Carlenevvhttps://wikikids.nl/index.php?title=Zuid-Afrika&diff=478352Zuid-Afrika2017-04-29T10:43:02Z<p>Carlenevv: </p>
<hr />
<div>{{Award}}<br />
<br />
<br />
== {{Zuid-Afrika}} ==<br />
<br />
<br />
'''Zuid-Afrika''' is een land in het zuidelijkste stukje van [[Afrika]]. Het is één van de rijkste en welvarendste landen van Afrika. Zo'n 75% van de bevolking is gekleurd en ongeveer 25% is blank.<br />
<br />
Zuid-Afrika heeft veel officiële talen. Het grootste deel van de blanke bevolking spreekt [[Afrikaans]], dat is een taal die afstamt van het Nederlands en voor Nederlanders dus prima te verstaan is.<br />
<br />
In Zuid-Afrika ligt het zuidelijkste punt van Afrika: Kaap Agulhas.<br />
<br />
[[Afbeelding:Kaap deGoede Hoop.JPG|300px]]<br />
[[Afbeelding:HPIM0711 (Medium).JPG|300px]]<br />
<br />
== Geschiedenis == <br />
Op 6 april 1652 was een groep [[Nederland]]se kolonisten op weg naar [[India]]. Om hun [[schip]] vol te laden met [[voedsel]], maakten zij een tussenstop in Zuid-Afrika. De doortrek naar India ging niet door, want de Nederlanders vonden Zuid-Afrika ook een aantrekkelijk land. De zwarten die er woonden, werden aan de kant gezet, want de [[Nederlander]]s wilden de baas worden in het land! De Nederlanders vonden de oorspronkelijke bewoners (meer dan driekwart van de bevolking) veel minder belangrijk dan zichzelf. <br />
<br />
Toen de Britten (Engelsen) bij Zuid-Afrika kwamen, wilden zij er de baas worden in plaats van de Nederlanders. Dat ging niet zomaar. Er kwam een oorlog tussen de Afrikaners (de Nederlandse kolonisten) en de Britten. Deze oorlog werd de Boerenoorlog genoemd. Deze oorlog duurde van 1899 tot 1902. In de Boerenoorlog werden 6000 Afrikaners en 22.000 [[Brit]]ten gedood. De oorlog werd uiteindelijk gewonnen door de Britten. <br />
<br />
De blanken in Zuid-Afrika (Afrikaners en Britten) vonden zichzelf nog steeds veel belangrijker dan de zwarten. De zwarten (de mensen die er al het langst woonden!) kregen steeds minder rechten. In 1948 werd de apartheid wettelijk vastgesteld (apartheidsregime). De blanken en zwarten kregen aparte scholen, aparte winkels, enzovoorts. Je begrijpt wel dat de blanken daarbij het beste deel uitkozen. Nelson Mandela (een zwarte) protesteerde tegen de apartheid. Hij werd opgepakt door de regering en werd verbannen. In 1990 werd de apartheid afgeschaft. Nelson Mandela werd vrijgelaten. Hij werd [[president]] van Zuid-Afrika.<br />
<br />
== [[Nelson Mandela]] ==<br />
Nelson Mandela werd op 18 juli 1918 geboren in een dorpje genaamd Mvezo. Hij was de zoon van een man die het stamhoofd advies gaf. De vader van Nelson Mandela ging dood toen Nelson 9 jaar was. Op deze leeftijd verhuisde Nelson en ging als eerste van de familie naar school. <br />
Toen Mandela zijn diploma had gehaald, mocht hij gaan studeren aan een universiteit. Zo ging hij rechten studeren. <br />
<br />
In Zuid Afrika was toen de apartheidspolitiek (dat betekent dat er speciale [[bus]]sen en [[trein]]en voor de zwarten en de blanken waren en [[winkel]]s en nog meer van zulke dingen, waarbij de blanken altijd betere dingen kregen. Er stond bijvoorbeeld soms op bankjes: alleen voor Europeanen).<br />
De donkere mensen van Zuid-Afrika werden ook veel slechter behandeld dan de blanke mensen in Zuid-Afrika. Dit vond Nelson Mandela heel oneerlijk. <br />
<br />
Nelson Mandéla was tegen de apartheidspolitiek. Om wat tegen deze apartheidspolitiek te doen, ging Nelson Mandela bij een groep mensen werken. Zij noemden zichzelf het ANC. ANC staat voor: Afrikaans Nationaal Congres. Het ANC wilde gelijkheid voor iedereen in het land.<br />
Nelson Mandela hield toespraken, dat vond de regering niet goed dus werd hij in de gevangenis gestopt. De [[gevangenis]] stond op het [[Robbeneiland]]. Toen Nelson Mandela in de gevangenis zat ging de apartheidspolitiek gewoon door. Zo mochten mensen eigenlijk geen foto's meer van Nelson Mandela delen. De regering vond dat de mensen Nelson Mandela moesten vergeten, maar dit lukte niet. Veel mensen hadden nog een foto van Mandela en deze deelden ze met iedereen. <br />
<br />
Na 27 [[jaar]] kwam hij weer vrij. <br />
Dat kwam door de gekozen president De Klerk in die tijd. President De Klerk ging samen met andere mensen praten en overleggen. Zo gingen de zwarte burgers veel beter leven. <br />
Dat zorgde voor veel blijdschap in de wereld.<br />
<br />
Op 27 april kwam er een eind aan de apartheid. Alle Afrikanen waren toen gelijk en alle Afrikanen konden toen ook kiezen welke president ze wilden. Dat was de eerste verkiezing van Zuid-Afrika. Nelson Mandela werd op zijn 75e (1993) president van Zuid Afrika. <br />
In december 1997 stopte hij met zijn werk als president. Maar hij werd wel wereldberoemd.<br />
<br />
== Landschap ==<br />
Zuid Afrika ligt in het meest zuidelijke puntje van het werelddeel [[Afrika]]. Ten westen van Zuid Afrika ligt de [[Atlantische Oceaan]] en ten oosten de [[Indische Oceaan]].<br />
<br />
Zuid Afrika is groot en heeft daarom verschillende landschappen. Grote delen van Zuid-Afrika zijn droog en hier groeit vooral [[gras]]. In het westen zijn er droge [[woestijn]]en en daar groeit helemaal geen gras, hier groeien veel [[cactus]]sen en harde grassoorten: [[Rozemarijn]] [[Tijm]] en [[hei]]de bijvoorbeeld. Aan de oostkust valt meer [[regen]] dan de in rest Zuid-Afrika, daar zijn dan ook meer [[Bos (landschap)|bossen]].<br />
<br />
De langste [[rivier]] van Zuid Afrika is de Oranje met 2100 [[Kilometer|km]] lang. De hoogste [[berg]] is de Makheke, die is maar liefst 3461 [[meter]] hoog. De bergen liggen in het noorden van het land, daar ligt de eeuwige [[sneeuw]] vredig op de top.<br />
<br />
== Klimaat ==<br />
De klimaat- en weersverschillen binnen Zuid-Afrika zijn heel groot.<br />
<br />
In het westen zijn woestijnen. Het is daar heel droog. In het oosten valt het meeste regen. Maar omdat de meeste regen in de zomer valt, verdampt het water zo snel dat de planten er weinig aan hebben. In meer dan de helft van Zuid Afrika valt minder dan 50 mm regen per jaar. Dat betekent dat een groot deel van het land heel droog is. De mensen in Zuid-Afrika zijn gewend aan de droge periodes. De rivieren zijn dan helemaal uitgedroogd, en alles wat groen was, wordt bruin. <br />
<br />
De natuur in Zuid-Afrika kan hard toeslaan. Regelmatig razen stormen van de Indische Oceaan naar het vasteland van Zuid-Afrika. Deze stormen richten grote schade aan bij de oostkust. Wervelstormen, tornado’s en windhozen kunnen ook boven het land ontstaan.<br />
<br />
== Dierenwereld ==<br />
Er leven in Zuid-Afrika veel dieren in het wild, die wij alleen maar uit de dierentuin kennen: [[wrattenzwijn]]en, [[buffel]]s, [[giraf]]fen, [[zebra]]´s, [[luipaard]]en, [[olifant]]en, [[struisvogel]]s en nog veel meer.<br />
<br />
Deze struisvogels leven op een struisvogelfarm in Zuid-Afrika.<br />
<br />
<gallery><br />
Afbeelding:Struisvogelei_komt_uit.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogel_pas_geboren.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelpoten_achterkant.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelpoten_voorkant.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop1.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop2.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop3.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop4.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogel_voederoefening.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogels met jongen.JPG<br />
</gallery><br />
<br />
Het Krugerpark is een groot wildpark in Zuid-Afrika. Hier leven allerlei dieren in het wild.<br />
Het park grenst aan het land [[Mozambique]] en is maar liefst 400 [[km]] lang. <br />
Veel toeristen komen hierheen. De 'Big Five' (vijf grootste dieren van Zuid-Afrika) leven er. De 'Big Five' zijn de [[buffel]], de [[leeuw]], het [[luipaard]], de [[olifant]] en de witte [[neushoorn]]. Toeristen rijden zelf of met een [[bus]] door het Krugerpark en gaan op zoek naar de dieren. Als ze geluk hebben, komt er een dier heel dicht bij. De toeristen maken heel veel foto's.<br />
<br />
== Bevolking ==<br />
In Zuid-Afrika leven veel verschillende volken.<BR> Je kunt bijvoorbeeld denken aan de Boeren, de Zoeloes en de Khoikhoi. Over deze volken vertellen we wat.<br />
<br />
===Boeren of Afrikaners===<br />
De Boeren of Afrikaners zijn de blanke inwoners van Zuid-Afrika. Ze komen vooral uit Nederland en Engeland, maar ook uit bijv. Duitsland en Frankrijk. Ze zijn naar Zuid-Afrika gekomen toen het nog een kolonie was. <br />
<br />
===Zoeloes===<br />
De Zoeloes hebben een donkere huid en donker kroeshaar. Vaak dragen ze weinig kleren. Wanneer ze in een stad wonen of winkels bekijken, dragen ze de mooiste kleren die ze hebben. <br />
Een Zoeloedorp heet een kraal. Elk huis lijkt op een bijenkorf. Het is gemaakt van houten palen en heeft een rieten dak. De jongens helpen de vaders bij zorgen voor de koeien. De jongste kinderen helpen ook, bijvoorbeeld door de geiten te melken.<br />
De meisjes helpen hun moeders. Zij moeten op de baby’s passen als hun moeders aan het werk zijn. De vrouwen zorgen voor het huishouden, koken en maken nieuwe kleren. Vroeger vochten de zoeloemannen vaak; Dat konden ze goed. Zij doen nu net alsof ze vechten, als ze een speciale dans doen.<br />
<br />
===Khoikhoi===<br />
De Khoikhoi (of de hottentotten) leven in een droge westelijke gebieden aan de rand van de woestijn. Zij leven als nomaden. Dit betekent dat ze steeds verhuizen van de ene plek naar de andere. Onderweg leven ze van struisvogeleieren, fruit, noten en dieren (waar ze met speren en pijl en boog op jagen). Ze halen water diep uit de grond. Dit bewaren ze in lege struisvogeleieren. In 1800 namen de Nederlanders een Khoikoi vrouw mee naar Nederland: Saartje Baartman. De mensen in Nederland vonden haar er vreemd uitzien en dachten dat ze een dier was. De vrouw is als snel overleden: Ze kon niet goed tegen het koude Nederlandse klimaat.<br />
<br />
== Talen ==<br />
De Afrikaanse taal lijkt veel op het Nederlands. De woorden klinken vaak hetzelfde, maar worden vaak anders geschreven.<br />
[[Afbeelding:AfrikaansHollands.JPG|thumb]]<br />
<br />
In Zuid-Afrika kan ruim 80% van de bevolking schrijven en lezen. Van de personen van 15 jaar en ouder kan 81.8 % schrijven en lezen: 81.9 % mannen en 81.7 % vrouwen.<br />
<br />
Behalve Afrikaans worden er ook andere talen gesproken in Zuid Afrika:<br />
* Zoeloe 24%<br />
* Xhosa 18%<br />
* Afrikaans 13%<br />
* Noord Sotho 19%<br />
* Tswana 8%<br />
* Engels 8%<br />
* Tsjonga 4%<br />
* Twazi 3%<br />
* Venda 2%<br />
* Zuid ndebele 2%<br />
<br />
Een aantal Afrikaanse woorden:<br />
* [[Barbecue]] is braai<br />
* [[Computer]] is rekenaar<br />
* [[Chirurg]] is snijdokter<br />
* [[Metro]] is moltrein<br />
* [[Lift]] is hijsbak<br />
* [[Milkshake]] is melkschommel<br />
* [[Pindakaas]] is grondboontjebottel<br />
* [[Stoplicht]] is robot<br />
* [[Scooter]] is bromponie<br />
* [[Snack]] is peuzelhappie<br />
* Dankje is dankie<br />
* Niet vast houden is moet nie vat nie<br />
* [[Baby]] is baba<br />
* [[Foto]] is kiekie<br />
* [[Lucifer]] is vuurhoutje<br />
* [[Tunnel]] is tonnel<br />
* Wij is ons<br />
<br />
== Godsdienst ==<br />
Ongeveer driekwart van de Zuid-Afrikaanse bevolking is christelijk.<br />
<br />
De christelijke zwarten zijn vaak lid van The African Independent Churches.<br />
<br />
De christelijke blanken zijn meestal lid van de Calvinistische Nederduitse Gereformeerde kerk. Van deze kerk zijn ongeveer 1.350.000 mensen lid. De leider heet Desmond Tutu.<br />
<br />
In 1984 kreeg hij de Nobelprijs voor de vrede.<br />
<br />
In 1986 werd hij benoemt tot aardbisschop.<br />
<br />
Hij heeft z’n hele leven geprotesteerd tegen de apartheid.<br />
<br />
De godsdiensten zijn zo verdeeld over Zuid-Afrika:<br />
* 68 % Christenen.<br />
* 2 % Moslims.<br />
* 1.5 % Hindoes.<br />
* 28.5 % Natuurgodsdiensten.<br />
<br />
== Onderwijs ==<br />
Voor het jaar 1993 gingen lang niet alle kinderen in Zuid-Afrika naar school.<br />
Tijdens de apartheidspolitiek gold de leerplicht (plicht om naar school te gaan) alleen voor de blanken. Scholen voor zwarte kinderen waren vaak arm en konden minder goed onderwijs geven dan de scholen voor blanken. Veel zwarte kinderen maakten hun school niet af.<br />
Klassen met meer dan 50 kinderen waren bij de zwarten heel gewoon. De blanken hadden klassen met maar 15 tot 20 kinderen.<br />
<br />
* In 1975: 55 zwarten per leerkracht en 20 blanken. <br />
* In 1981: 45 zwarten en 18 blanken. <br />
* In 1994: 45 zwarten en 15 blanken.<br />
<br />
Sinds 1993 geldt de leerplicht voor alle kinderen, zwart of blank. Maar nog steeds gaat niet iedereen naar school. Veel zwarte ouders zijn te arm om schoolgeld te betalen voor hun kinderen.<br />
<br />
== Gezondheidszorg ==<br />
In Zuid-Afrika was tot 1993 de gezondheidszorg voor blanken veel beter dan voor zwarten. Blanken hadden meer geld voor ziekenhuizen, klinieken en artsen. De blanken werden gemiddeld 73 jaar oud en de zwarten 63 jaar! Dit kwam vooral door het feit dat de gezondheidszorg voor zwarten niet zo belangrijk werd gevonden. <br />
<br />
===Ziektes===<br />
====[[Malaria]]====<br />
Mala-aria betekent slechte lucht. Malaria is een heel gevaarlijke ziekte in de (sub)tropen. De malariamug brengt de ziekte over van de ene mens naar de andere. <br />
Na 8-10 dagen komen de eerste verschijnselen voor (koorts, koude rillingen, spierpijn en hoofdpijn). Eerst voel je je vaak grieperig voor je deze verschijnselen krijgt. Als er niets gebeurt tegen deze ziekte, kun je er zelfs aan sterven!<br />
<br />
====Andere ziekten====<br />
In Zuid-Afrika komen veel meer ziektes voor dan in Nederland. Dit komt vooral door het warme klimaat en de slechte hygiëne (Het land is veel minder schoon dan Nederland). Voorbeelden van deze ziektes zijn Hondsdolheid, Worminfectie, Tuberculose, Cholera en Gele Koorts. Heel veel mensen in Zuid-Afrika sterven tegenwoordig aan [[aids]].<br />
<br />
==The Coons ==<br />
[[Afbeelding:IMG_0282.JPG|left|thumb|200px]] [[Afbeelding:IMG_0286.JPG|left|thumb|200px]]<br />
[[Afbeelding:IMG_0290.JPG|left|thumb|200px]]<br />
Coon Carnaval ontstond in de 19e eeuw, in de tijd van de slavernij. Twee januari was de enige vrije dag van de Afrikaanstalige moslimslaven. Op die dag vierden ze feest. Vrouwen, mannen en kinderen deden mee aan de parade. Iedereen was kleurrijk verkleed, er werd gezongen en gedanst. <br />
In 1848 groeide het feest. Het Verenigd Koninkrijk was toen de baas over Kaapstad. Een groep Amerikaanse minstrelen maakten zichzelf zwart, dit sloeg erg aan bij de lokale bevolking. De ‘kleurlingen’ besloten het omgekeerde te doen en schreven spottende liedjes over hun vroegere meesters.<br />
Vandaag de dag is Coon Carnaval nog steeds een groot feest bij de kleurlingen in Kaapstad. Er zijn 169 verschillende groepen die deelnemen aan dit feest. Elke groep heeft zijn eigen drie kleuren, die terug te vinden zijn in de kleding. Het feest begint op twee januari en gaat door tot het tweede weekend in februari. Elk weekend strijden de groepen tegen elkaar voor de titel beste zang, mars of voor de mooiste kleding.<br />
<br />
{{Navigatie landen Afrika}}<br />
{{Navigatie Gemenebest van Naties}}<br />
[[Categorie:Landen]]<br />
[[Categorie:Oud Nederlands kolonie]]<br />
[[Categorie:Landen van Afrika]]</div>Carlenevvhttps://wikikids.nl/index.php?title=Zuid-Afrika&diff=478351Zuid-Afrika2017-04-29T10:41:55Z<p>Carlenevv: </p>
<hr />
<div>{{Award}}<br />
<br />
== {{Zuid-Afrika}} ==<br />
<br />
'''Zuid-Afrika''' is een land in het zuidelijkste stukje van [[Afrika]]. Het is één van de rijkste en welvarendste landen van Afrika. Zo'n 75% van de bevolking is gekleurd en ongeveer 25% is blank.<br />
<br />
Zuid-Afrika heeft veel officiële talen. Het grootste deel van de blanke bevolking spreekt [[Afrikaans]], dat is een taal die afstamt van het Nederlands en voor Nederlanders dus prima te verstaan is.<br />
<br />
In Zuid-Afrika ligt het zuidelijkste punt van Afrika: Kaap Agulhas.<br />
<br />
[[Afbeelding:Kaap deGoede Hoop.JPG|300px]]<br />
[[Afbeelding:HPIM0711 (Medium).JPG|300px]]<br />
<br />
== Geschiedenis == <br />
Op 6 april 1652 was een groep [[Nederland]]se kolonisten op weg naar [[India]]. Om hun [[schip]] vol te laden met [[voedsel]], maakten zij een tussenstop in Zuid-Afrika. De doortrek naar India ging niet door, want de Nederlanders vonden Zuid-Afrika ook een aantrekkelijk land. De zwarten die er woonden, werden aan de kant gezet, want de [[Nederlander]]s wilden de baas worden in het land! De Nederlanders vonden de oorspronkelijke bewoners (meer dan driekwart van de bevolking) veel minder belangrijk dan zichzelf. <br />
<br />
Toen de Britten (Engelsen) bij Zuid-Afrika kwamen, wilden zij er de baas worden in plaats van de Nederlanders. Dat ging niet zomaar. Er kwam een oorlog tussen de Afrikaners (de Nederlandse kolonisten) en de Britten. Deze oorlog werd de Boerenoorlog genoemd. Deze oorlog duurde van 1899 tot 1902. In de Boerenoorlog werden 6000 Afrikaners en 22.000 [[Brit]]ten gedood. De oorlog werd uiteindelijk gewonnen door de Britten. <br />
<br />
De blanken in Zuid-Afrika (Afrikaners en Britten) vonden zichzelf nog steeds veel belangrijker dan de zwarten. De zwarten (de mensen die er al het langst woonden!) kregen steeds minder rechten. In 1948 werd de apartheid wettelijk vastgesteld (apartheidsregime). De blanken en zwarten kregen aparte scholen, aparte winkels, enzovoorts. Je begrijpt wel dat de blanken daarbij het beste deel uitkozen. Nelson Mandela (een zwarte) protesteerde tegen de apartheid. Hij werd opgepakt door de regering en werd verbannen. In 1990 werd de apartheid afgeschaft. Nelson Mandela werd vrijgelaten. Hij werd [[president]] van Zuid-Afrika.<br />
<br />
== [[Nelson Mandela]] ==<br />
Nelson Mandela werd op 18 juli 1918 geboren in een dorpje genaamd Mvezo. Hij was de zoon van een man die het stamhoofd advies gaf. De vader van Nelson Mandela ging dood toen Nelson 9 jaar was. Op deze leeftijd verhuisde Nelson en ging als eerste van de familie naar school. <br />
Toen Mandela zijn diploma had gehaald, mocht hij gaan studeren aan een universiteit. Zo ging hij rechten studeren. <br />
<br />
In Zuid Afrika was toen de apartheidspolitiek (dat betekent dat er speciale [[bus]]sen en [[trein]]en voor de zwarten en de blanken waren en [[winkel]]s en nog meer van zulke dingen, waarbij de blanken altijd betere dingen kregen. Er stond bijvoorbeeld soms op bankjes: alleen voor Europeanen).<br />
De donkere mensen van Zuid-Afrika werden ook veel slechter behandeld dan de blanke mensen in Zuid-Afrika. Dit vond Nelson Mandela heel oneerlijk. <br />
<br />
Nelson Mandéla was tegen de apartheidspolitiek. Om wat tegen deze apartheidspolitiek te doen, ging Nelson Mandela bij een groep mensen werken. Zij noemden zichzelf het ANC. ANC staat voor: Afrikaans Nationaal Congres. Het ANC wilde gelijkheid voor iedereen in het land.<br />
Nelson Mandela hield toespraken, dat vond de regering niet goed dus werd hij in de gevangenis gestopt. De [[gevangenis]] stond op het [[Robbeneiland]]. Toen Nelson Mandela in de gevangenis zat ging de apartheidspolitiek gewoon door. Zo mochten mensen eigenlijk geen foto's meer van Nelson Mandela delen. De regering vond dat de mensen Nelson Mandela moesten vergeten, maar dit lukte niet. Veel mensen hadden nog een foto van Mandela en deze deelden ze met iedereen. <br />
<br />
Na 27 [[jaar]] kwam hij weer vrij. <br />
Dat kwam door de gekozen president De Klerk in die tijd. President De Klerk ging samen met andere mensen praten en overleggen. Zo gingen de zwarte burgers veel beter leven. <br />
Dat zorgde voor veel blijdschap in de wereld.<br />
<br />
Op 27 april kwam er een eind aan de apartheid. Alle Afrikanen waren toen gelijk en alle Afrikanen konden toen ook kiezen welke president ze wilden. Dat was de eerste verkiezing van Zuid-Afrika. Nelson Mandela werd op zijn 75e (1993) president van Zuid Afrika. <br />
In december 1997 stopte hij met zijn werk als president. Maar hij werd wel wereldberoemd.<br />
<br />
== Landschap ==<br />
Zuid Afrika ligt in het meest zuidelijke puntje van het werelddeel [[Afrika]]. Ten westen van Zuid Afrika ligt de [[Atlantische Oceaan]] en ten oosten de [[Indische Oceaan]].<br />
<br />
Zuid Afrika is groot en heeft daarom verschillende landschappen. Grote delen van Zuid-Afrika zijn droog en hier groeit vooral [[gras]]. In het westen zijn er droge [[woestijn]]en en daar groeit helemaal geen gras, hier groeien veel [[cactus]]sen en harde grassoorten: [[Rozemarijn]] [[Tijm]] en [[hei]]de bijvoorbeeld. Aan de oostkust valt meer [[regen]] dan de in rest Zuid-Afrika, daar zijn dan ook meer [[Bos (landschap)|bossen]].<br />
<br />
De langste [[rivier]] van Zuid Afrika is de Oranje met 2100 [[Kilometer|km]] lang. De hoogste [[berg]] is de Makheke, die is maar liefst 3461 [[meter]] hoog. De bergen liggen in het noorden van het land, daar ligt de eeuwige [[sneeuw]] vredig op de top.<br />
<br />
== Klimaat ==<br />
De klimaat- en weersverschillen binnen Zuid-Afrika zijn heel groot.<br />
<br />
In het westen zijn woestijnen. Het is daar heel droog. In het oosten valt het meeste regen. Maar omdat de meeste regen in de zomer valt, verdampt het water zo snel dat de planten er weinig aan hebben. In meer dan de helft van Zuid Afrika valt minder dan 50 mm regen per jaar. Dat betekent dat een groot deel van het land heel droog is. De mensen in Zuid-Afrika zijn gewend aan de droge periodes. De rivieren zijn dan helemaal uitgedroogd, en alles wat groen was, wordt bruin. <br />
<br />
De natuur in Zuid-Afrika kan hard toeslaan. Regelmatig razen stormen van de Indische Oceaan naar het vasteland van Zuid-Afrika. Deze stormen richten grote schade aan bij de oostkust. Wervelstormen, tornado’s en windhozen kunnen ook boven het land ontstaan.<br />
<br />
== Dierenwereld ==<br />
Er leven in Zuid-Afrika veel dieren in het wild, die wij alleen maar uit de dierentuin kennen: [[wrattenzwijn]]en, [[buffel]]s, [[giraf]]fen, [[zebra]]´s, [[luipaard]]en, [[olifant]]en, [[struisvogel]]s en nog veel meer.<br />
<br />
Deze struisvogels leven op een struisvogelfarm in Zuid-Afrika.<br />
<br />
<gallery><br />
Afbeelding:Struisvogelei_komt_uit.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogel_pas_geboren.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelpoten_achterkant.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelpoten_voorkant.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop1.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop2.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop3.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop4.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogel_voederoefening.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogels met jongen.JPG<br />
</gallery><br />
<br />
Het Krugerpark is een groot wildpark in Zuid-Afrika. Hier leven allerlei dieren in het wild.<br />
Het park grenst aan het land [[Mozambique]] en is maar liefst 400 [[km]] lang. <br />
Veel toeristen komen hierheen. De 'Big Five' (vijf grootste dieren van Zuid-Afrika) leven er. De 'Big Five' zijn de [[buffel]], de [[leeuw]], het [[luipaard]], de [[olifant]] en de witte [[neushoorn]]. Toeristen rijden zelf of met een [[bus]] door het Krugerpark en gaan op zoek naar de dieren. Als ze geluk hebben, komt er een dier heel dicht bij. De toeristen maken heel veel foto's.<br />
<br />
== Bevolking ==<br />
In Zuid-Afrika leven veel verschillende volken.<BR> Je kunt bijvoorbeeld denken aan de Boeren, de Zoeloes en de Khoikhoi. Over deze volken vertellen we wat.<br />
<br />
===Boeren of Afrikaners===<br />
De Boeren of Afrikaners zijn de blanke inwoners van Zuid-Afrika. Ze komen vooral uit Nederland en Engeland, maar ook uit bijv. Duitsland en Frankrijk. Ze zijn naar Zuid-Afrika gekomen toen het nog een kolonie was. <br />
<br />
===Zoeloes===<br />
De Zoeloes hebben een donkere huid en donker kroeshaar. Vaak dragen ze weinig kleren. Wanneer ze in een stad wonen of winkels bekijken, dragen ze de mooiste kleren die ze hebben. <br />
Een Zoeloedorp heet een kraal. Elk huis lijkt op een bijenkorf. Het is gemaakt van houten palen en heeft een rieten dak. De jongens helpen de vaders bij zorgen voor de koeien. De jongste kinderen helpen ook, bijvoorbeeld door de geiten te melken.<br />
De meisjes helpen hun moeders. Zij moeten op de baby’s passen als hun moeders aan het werk zijn. De vrouwen zorgen voor het huishouden, koken en maken nieuwe kleren. Vroeger vochten de zoeloemannen vaak; Dat konden ze goed. Zij doen nu net alsof ze vechten, als ze een speciale dans doen.<br />
<br />
===Khoikhoi===<br />
De Khoikhoi (of de hottentotten) leven in een droge westelijke gebieden aan de rand van de woestijn. Zij leven als nomaden. Dit betekent dat ze steeds verhuizen van de ene plek naar de andere. Onderweg leven ze van struisvogeleieren, fruit, noten en dieren (waar ze met speren en pijl en boog op jagen). Ze halen water diep uit de grond. Dit bewaren ze in lege struisvogeleieren. In 1800 namen de Nederlanders een Khoikoi vrouw mee naar Nederland: Saartje Baartman. De mensen in Nederland vonden haar er vreemd uitzien en dachten dat ze een dier was. De vrouw is als snel overleden: Ze kon niet goed tegen het koude Nederlandse klimaat.<br />
<br />
== Talen ==<br />
De Afrikaanse taal lijkt veel op het Nederlands. De woorden klinken vaak hetzelfde, maar worden vaak anders geschreven.<br />
[[Afbeelding:AfrikaansHollands.JPG|thumb]]<br />
<br />
In Zuid-Afrika kan ruim 80% van de bevolking schrijven en lezen. Van de personen van 15 jaar en ouder kan 81.8 % schrijven en lezen: 81.9 % mannen en 81.7 % vrouwen.<br />
<br />
Behalve Afrikaans worden er ook andere talen gesproken in Zuid Afrika:<br />
* Zoeloe 24%<br />
* Xhosa 18%<br />
* Afrikaans 13%<br />
* Noord Sotho 19%<br />
* Tswana 8%<br />
* Engels 8%<br />
* Tsjonga 4%<br />
* Twazi 3%<br />
* Venda 2%<br />
* Zuid ndebele 2%<br />
<br />
Een aantal Afrikaanse woorden:<br />
* [[Barbecue]] is braai<br />
* [[Computer]] is rekenaar<br />
* [[Chirurg]] is snijdokter<br />
* [[Metro]] is moltrein<br />
* [[Lift]] is hijsbak<br />
* [[Milkshake]] is melkschommel<br />
* [[Pindakaas]] is grondboontjebottel<br />
* [[Stoplicht]] is robot<br />
* [[Scooter]] is bromponie<br />
* [[Snack]] is peuzelhappie<br />
* Dankje is dankie<br />
* Niet vast houden is moet nie vat nie<br />
* [[Baby]] is baba<br />
* [[Foto]] is kiekie<br />
* [[Lucifer]] is vuurhoutje<br />
* [[Tunnel]] is tonnel<br />
* Wij is ons<br />
<br />
== Godsdienst ==<br />
Ongeveer driekwart van de Zuid-Afrikaanse bevolking is christelijk.<br />
<br />
De christelijke zwarten zijn vaak lid van The African Independent Churches.<br />
<br />
De christelijke blanken zijn meestal lid van de Calvinistische Nederduitse Gereformeerde kerk. Van deze kerk zijn ongeveer 1.350.000 mensen lid. De leider heet Desmond Tutu.<br />
<br />
In 1984 kreeg hij de Nobelprijs voor de vrede.<br />
<br />
In 1986 werd hij benoemt tot aardbisschop.<br />
<br />
Hij heeft z’n hele leven geprotesteerd tegen de apartheid.<br />
<br />
De godsdiensten zijn zo verdeeld over Zuid-Afrika:<br />
* 68 % Christenen.<br />
* 2 % Moslims.<br />
* 1.5 % Hindoes.<br />
* 28.5 % Natuurgodsdiensten.<br />
<br />
== Onderwijs ==<br />
Voor het jaar 1993 gingen lang niet alle kinderen in Zuid-Afrika naar school.<br />
Tijdens de apartheidspolitiek gold de leerplicht (plicht om naar school te gaan) alleen voor de blanken. Scholen voor zwarte kinderen waren vaak arm en konden minder goed onderwijs geven dan de scholen voor blanken. Veel zwarte kinderen maakten hun school niet af.<br />
Klassen met meer dan 50 kinderen waren bij de zwarten heel gewoon. De blanken hadden klassen met maar 15 tot 20 kinderen.<br />
<br />
* In 1975: 55 zwarten per leerkracht en 20 blanken. <br />
* In 1981: 45 zwarten en 18 blanken. <br />
* In 1994: 45 zwarten en 15 blanken.<br />
<br />
Sinds 1993 geldt de leerplicht voor alle kinderen, zwart of blank. Maar nog steeds gaat niet iedereen naar school. Veel zwarte ouders zijn te arm om schoolgeld te betalen voor hun kinderen.<br />
<br />
== Gezondheidszorg ==<br />
In Zuid-Afrika was tot 1993 de gezondheidszorg voor blanken veel beter dan voor zwarten. Blanken hadden meer geld voor ziekenhuizen, klinieken en artsen. De blanken werden gemiddeld 73 jaar oud en de zwarten 63 jaar! Dit kwam vooral door het feit dat de gezondheidszorg voor zwarten niet zo belangrijk werd gevonden. <br />
<br />
===Ziektes===<br />
====[[Malaria]]====<br />
Mala-aria betekent slechte lucht. Malaria is een heel gevaarlijke ziekte in de (sub)tropen. De malariamug brengt de ziekte over van de ene mens naar de andere. <br />
Na 8-10 dagen komen de eerste verschijnselen voor (koorts, koude rillingen, spierpijn en hoofdpijn). Eerst voel je je vaak grieperig voor je deze verschijnselen krijgt. Als er niets gebeurt tegen deze ziekte, kun je er zelfs aan sterven!<br />
<br />
====Andere ziekten====<br />
In Zuid-Afrika komen veel meer ziektes voor dan in Nederland. Dit komt vooral door het warme klimaat en de slechte hygiëne (Het land is veel minder schoon dan Nederland). Voorbeelden van deze ziektes zijn Hondsdolheid, Worminfectie, Tuberculose, Cholera en Gele Koorts. Heel veel mensen in Zuid-Afrika sterven tegenwoordig aan [[aids]].<br />
<br />
==The Coons ==<br />
[[Afbeelding:IMG_0282.JPG|left|thumb|200px]] [[Afbeelding:IMG_0286.JPG|left|thumb|200px]]<br />
[[Afbeelding:IMG_0290.JPG|left|thumb|200px]]<br />
Coon Carnaval ontstond in de 19e eeuw, in de tijd van de slavernij. Twee januari was de enige vrije dag van de Afrikaanstalige moslimslaven. Op die dag vierden ze feest. Vrouwen, mannen en kinderen deden mee aan de parade. Iedereen was kleurrijk verkleed, er werd gezongen en gedanst. <br />
In 1848 groeide het feest. Het Verenigd Koninkrijk was toen de baas over Kaapstad. Een groep Amerikaanse minstrelen maakten zichzelf zwart, dit sloeg erg aan bij de lokale bevolking. De ‘kleurlingen’ besloten het omgekeerde te doen en schreven spottende liedjes over hun vroegere meesters.<br />
Vandaag de dag is Coon Carnaval nog steeds een groot feest bij de kleurlingen in Kaapstad. Er zijn 169 verschillende groepen die deelnemen aan dit feest. Elke groep heeft zijn eigen drie kleuren, die terug te vinden zijn in de kleding. Het feest begint op twee januari en gaat door tot het tweede weekend in februari. Elk weekend strijden de groepen tegen elkaar voor de titel beste zang, mars of voor de mooiste kleding.<br />
<br />
{{Navigatie landen Afrika}}<br />
{{Navigatie Gemenebest van Naties}}<br />
[[Categorie:Landen]]<br />
[[Categorie:Oud Nederlands kolonie]]<br />
[[Categorie:Landen van Afrika]]</div>Carlenevvhttps://wikikids.nl/index.php?title=Zuid-Afrika&diff=478350Zuid-Afrika2017-04-29T10:38:14Z<p>Carlenevv: </p>
<hr />
<div>{{Award}}<br />
{{Zuid-Afrika}}<br />
'''Zuid-Afrika''' is een land in het zuidelijkste stukje van [[Afrika]]. Het is één van de rijkste en welvarendste landen van Afrika. Zo'n 75% van de bevolking is gekleurd en ongeveer 25% is blank.<br />
<br />
Zuid-Afrika heeft veel officiële talen. Het grootste deel van de blanke bevolking spreekt [[Afrikaans]], dat is een taal die afstamt van het Nederlands en voor Nederlanders dus prima te verstaan is.<br />
<br />
In Zuid-Afrika ligt het zuidelijkste punt van Afrika: Kaap Agulhas.<br />
<br />
[[Afbeelding:Kaap deGoede Hoop.JPG|300px]]<br />
[[Afbeelding:HPIM0711 (Medium).JPG|300px]]<br />
<br />
== Geschiedenis == <br />
Op 6 april 1652 was een groep [[Nederland]]se kolonisten op weg naar [[India]]. Om hun [[schip]] vol te laden met [[voedsel]], maakten zij een tussenstop in Zuid-Afrika. De doortrek naar India ging niet door, want de Nederlanders vonden Zuid-Afrika ook een aantrekkelijk land. De zwarten die er woonden, werden aan de kant gezet, want de [[Nederlander]]s wilden de baas worden in het land! De Nederlanders vonden de oorspronkelijke bewoners (meer dan driekwart van de bevolking) veel minder belangrijk dan zichzelf. <br />
<br />
Toen de Britten (Engelsen) bij Zuid-Afrika kwamen, wilden zij er de baas worden in plaats van de Nederlanders. Dat ging niet zomaar. Er kwam een oorlog tussen de Afrikaners (de Nederlandse kolonisten) en de Britten. Deze oorlog werd de Boerenoorlog genoemd. Deze oorlog duurde van 1899 tot 1902. In de Boerenoorlog werden 6000 Afrikaners en 22.000 [[Brit]]ten gedood. De oorlog werd uiteindelijk gewonnen door de Britten. <br />
<br />
De blanken in Zuid-Afrika (Afrikaners en Britten) vonden zichzelf nog steeds veel belangrijker dan de zwarten. De zwarten (de mensen die er al het langst woonden!) kregen steeds minder rechten. In 1948 werd de apartheid wettelijk vastgesteld (apartheidsregime). De blanken en zwarten kregen aparte scholen, aparte winkels, enzovoorts. Je begrijpt wel dat de blanken daarbij het beste deel uitkozen. Nelson Mandela (een zwarte) protesteerde tegen de apartheid. Hij werd opgepakt door de regering en werd verbannen. In 1990 werd de apartheid afgeschaft. Nelson Mandela werd vrijgelaten. Hij werd [[president]] van Zuid-Afrika.<br />
<br />
== [[Nelson Mandela]] ==<br />
Nelson Mandela werd op 18 juli 1918 geboren in een dorpje genaamd Mvezo. Hij was de zoon van een man die het stamhoofd advies gaf. De vader van Nelson Mandela ging dood toen Nelson 9 jaar was. Op deze leeftijd verhuisde Nelson en ging als eerste van de familie naar school. <br />
Toen Mandela zijn diploma had gehaald, mocht hij gaan studeren aan een universiteit. Zo ging hij rechten studeren. <br />
<br />
In Zuid Afrika was toen de apartheidspolitiek (dat betekent dat er speciale [[bus]]sen en [[trein]]en voor de zwarten en de blanken waren en [[winkel]]s en nog meer van zulke dingen, waarbij de blanken altijd betere dingen kregen. Er stond bijvoorbeeld soms op bankjes: alleen voor Europeanen).<br />
De donkere mensen van Zuid-Afrika werden ook veel slechter behandeld dan de blanke mensen in Zuid-Afrika. Dit vond Nelson Mandela heel oneerlijk. <br />
<br />
Nelson Mandéla was tegen de apartheidspolitiek. Om wat tegen deze apartheidspolitiek te doen, ging Nelson Mandela bij een groep mensen werken. Zij noemden zichzelf het ANC. ANC staat voor: Afrikaans Nationaal Congres. Het ANC wilde gelijkheid voor iedereen in het land.<br />
Nelson Mandela hield toespraken, dat vond de regering niet goed dus werd hij in de gevangenis gestopt. De [[gevangenis]] stond op het [[Robbeneiland]]. Toen Nelson Mandela in de gevangenis zat ging de apartheidspolitiek gewoon door. Zo mochten mensen eigenlijk geen foto's meer van Nelson Mandela delen. De regering vond dat de mensen Nelson Mandela moesten vergeten, maar dit lukte niet. Veel mensen hadden nog een foto van Mandela en deze deelden ze met iedereen. <br />
<br />
Na 27 [[jaar]] kwam hij weer vrij. <br />
Dat kwam door de gekozen president De Klerk in die tijd. President De Klerk ging samen met andere mensen praten en overleggen. Zo gingen de zwarte burgers veel beter leven. <br />
Dat zorgde voor veel blijdschap in de wereld.<br />
<br />
Op 27 april kwam er een eind aan de apartheid. Alle Afrikanen waren toen gelijk en alle Afrikanen konden toen ook kiezen welke president ze wilden. Dat was de eerste verkiezing van Zuid-Afrika. Nelson Mandela werd op zijn 75e (1993) president van Zuid Afrika. <br />
In december 1997 stopte hij met zijn werk als president. Maar hij werd wel wereldberoemd.<br />
<br />
== Landschap ==<br />
Zuid Afrika ligt in het meest zuidelijke puntje van het werelddeel [[Afrika]]. Ten westen van Zuid Afrika ligt de [[Atlantische Oceaan]] en ten oosten de [[Indische Oceaan]].<br />
<br />
Zuid Afrika is groot en heeft daarom verschillende landschappen. Grote delen van Zuid-Afrika zijn droog en hier groeit vooral [[gras]]. In het westen zijn er droge [[woestijn]]en en daar groeit helemaal geen gras, hier groeien veel [[cactus]]sen en harde grassoorten: [[Rozemarijn]] [[Tijm]] en [[hei]]de bijvoorbeeld. Aan de oostkust valt meer [[regen]] dan de in rest Zuid-Afrika, daar zijn dan ook meer [[Bos (landschap)|bossen]].<br />
<br />
De langste [[rivier]] van Zuid Afrika is de Oranje met 2100 [[Kilometer|km]] lang. De hoogste [[berg]] is de Makheke, die is maar liefst 3461 [[meter]] hoog. De bergen liggen in het noorden van het land, daar ligt de eeuwige [[sneeuw]] vredig op de top.<br />
<br />
== Klimaat ==<br />
De klimaat- en weersverschillen binnen Zuid-Afrika zijn heel groot.<br />
<br />
In het westen zijn woestijnen. Het is daar heel droog. In het oosten valt het meeste regen. Maar omdat de meeste regen in de zomer valt, verdampt het water zo snel dat de planten er weinig aan hebben. In meer dan de helft van Zuid Afrika valt minder dan 50 mm regen per jaar. Dat betekent dat een groot deel van het land heel droog is. De mensen in Zuid-Afrika zijn gewend aan de droge periodes. De rivieren zijn dan helemaal uitgedroogd, en alles wat groen was, wordt bruin. <br />
<br />
De natuur in Zuid-Afrika kan hard toeslaan. Regelmatig razen stormen van de Indische Oceaan naar het vasteland van Zuid-Afrika. Deze stormen richten grote schade aan bij de oostkust. Wervelstormen, tornado’s en windhozen kunnen ook boven het land ontstaan.<br />
<br />
== Dierenwereld ==<br />
Er leven in Zuid-Afrika veel dieren in het wild, die wij alleen maar uit de dierentuin kennen: [[wrattenzwijn]]en, [[buffel]]s, [[giraf]]fen, [[zebra]]´s, [[luipaard]]en, [[olifant]]en, [[struisvogel]]s en nog veel meer.<br />
<br />
Deze struisvogels leven op een struisvogelfarm in Zuid-Afrika.<br />
<br />
<gallery><br />
Afbeelding:Struisvogelei_komt_uit.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogel_pas_geboren.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelpoten_achterkant.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelpoten_voorkant.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop1.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop2.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop3.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogelkop4.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogel_voederoefening.JPG<br />
Afbeelding:Struisvogels met jongen.JPG<br />
</gallery><br />
<br />
Het Krugerpark is een groot wildpark in Zuid-Afrika. Hier leven allerlei dieren in het wild.<br />
Het park grenst aan het land [[Mozambique]] en is maar liefst 400 [[km]] lang. <br />
Veel toeristen komen hierheen. De 'Big Five' (vijf grootste dieren van Zuid-Afrika) leven er. De 'Big Five' zijn de [[buffel]], de [[leeuw]], het [[luipaard]], de [[olifant]] en de witte [[neushoorn]]. Toeristen rijden zelf of met een [[bus]] door het Krugerpark en gaan op zoek naar de dieren. Als ze geluk hebben, komt er een dier heel dicht bij. De toeristen maken heel veel foto's.<br />
<br />
== Bevolking ==<br />
In Zuid-Afrika leven veel verschillende volken.<BR> Je kunt bijvoorbeeld denken aan de Boeren, de Zoeloes en de Khoikhoi. Over deze volken vertellen we wat.<br />
<br />
===Boeren of Afrikaners===<br />
De Boeren of Afrikaners zijn de blanke inwoners van Zuid-Afrika. Ze komen vooral uit Nederland en Engeland, maar ook uit bijv. Duitsland en Frankrijk. Ze zijn naar Zuid-Afrika gekomen toen het nog een kolonie was. <br />
<br />
===Zoeloes===<br />
De Zoeloes hebben een donkere huid en donker kroeshaar. Vaak dragen ze weinig kleren. Wanneer ze in een stad wonen of winkels bekijken, dragen ze de mooiste kleren die ze hebben. <br />
Een Zoeloedorp heet een kraal. Elk huis lijkt op een bijenkorf. Het is gemaakt van houten palen en heeft een rieten dak. De jongens helpen de vaders bij zorgen voor de koeien. De jongste kinderen helpen ook, bijvoorbeeld door de geiten te melken.<br />
De meisjes helpen hun moeders. Zij moeten op de baby’s passen als hun moeders aan het werk zijn. De vrouwen zorgen voor het huishouden, koken en maken nieuwe kleren. Vroeger vochten de zoeloemannen vaak; Dat konden ze goed. Zij doen nu net alsof ze vechten, als ze een speciale dans doen.<br />
<br />
===Khoikhoi===<br />
De Khoikhoi (of de hottentotten) leven in een droge westelijke gebieden aan de rand van de woestijn. Zij leven als nomaden. Dit betekent dat ze steeds verhuizen van de ene plek naar de andere. Onderweg leven ze van struisvogeleieren, fruit, noten en dieren (waar ze met speren en pijl en boog op jagen). Ze halen water diep uit de grond. Dit bewaren ze in lege struisvogeleieren. In 1800 namen de Nederlanders een Khoikoi vrouw mee naar Nederland: Saartje Baartman. De mensen in Nederland vonden haar er vreemd uitzien en dachten dat ze een dier was. De vrouw is als snel overleden: Ze kon niet goed tegen het koude Nederlandse klimaat.<br />
<br />
== Talen ==<br />
De Afrikaanse taal lijkt veel op het Nederlands. De woorden klinken vaak hetzelfde, maar worden vaak anders geschreven.<br />
[[Afbeelding:AfrikaansHollands.JPG|thumb]]<br />
<br />
In Zuid-Afrika kan ruim 80% van de bevolking schrijven en lezen. Van de personen van 15 jaar en ouder kan 81.8 % schrijven en lezen: 81.9 % mannen en 81.7 % vrouwen.<br />
<br />
Behalve Afrikaans worden er ook andere talen gesproken in Zuid Afrika:<br />
* Zoeloe 24%<br />
* Xhosa 18%<br />
* Afrikaans 13%<br />
* Noord Sotho 19%<br />
* Tswana 8%<br />
* Engels 8%<br />
* Tsjonga 4%<br />
* Twazi 3%<br />
* Venda 2%<br />
* Zuid ndebele 2%<br />
<br />
Een aantal Afrikaanse woorden:<br />
* [[Barbecue]] is braai<br />
* [[Computer]] is rekenaar<br />
* [[Chirurg]] is snijdokter<br />
* [[Metro]] is moltrein<br />
* [[Lift]] is hijsbak<br />
* [[Milkshake]] is melkschommel<br />
* [[Pindakaas]] is grondboontjebottel<br />
* [[Stoplicht]] is robot<br />
* [[Scooter]] is bromponie<br />
* [[Snack]] is peuzelhappie<br />
* Dankje is dankie<br />
* Niet vast houden is moet nie vat nie<br />
* [[Baby]] is baba<br />
* [[Foto]] is kiekie<br />
* [[Lucifer]] is vuurhoutje<br />
* [[Tunnel]] is tonnel<br />
* Wij is ons<br />
<br />
== Godsdienst ==<br />
Ongeveer driekwart van de Zuid-Afrikaanse bevolking is christelijk.<br />
<br />
De christelijke zwarten zijn vaak lid van The African Independent Churches.<br />
<br />
De christelijke blanken zijn meestal lid van de Calvinistische Nederduitse Gereformeerde kerk. Van deze kerk zijn ongeveer 1.350.000 mensen lid. De leider heet Desmond Tutu.<br />
<br />
In 1984 kreeg hij de Nobelprijs voor de vrede.<br />
<br />
In 1986 werd hij benoemt tot aardbisschop.<br />
<br />
Hij heeft z’n hele leven geprotesteerd tegen de apartheid.<br />
<br />
De godsdiensten zijn zo verdeeld over Zuid-Afrika:<br />
* 68 % Christenen.<br />
* 2 % Moslims.<br />
* 1.5 % Hindoes.<br />
* 28.5 % Natuurgodsdiensten.<br />
<br />
== Onderwijs ==<br />
Voor het jaar 1993 gingen lang niet alle kinderen in Zuid-Afrika naar school.<br />
Tijdens de apartheidspolitiek gold de leerplicht (plicht om naar school te gaan) alleen voor de blanken. Scholen voor zwarte kinderen waren vaak arm en konden minder goed onderwijs geven dan de scholen voor blanken. Veel zwarte kinderen maakten hun school niet af.<br />
Klassen met meer dan 50 kinderen waren bij de zwarten heel gewoon. De blanken hadden klassen met maar 15 tot 20 kinderen.<br />
<br />
* In 1975: 55 zwarten per leerkracht en 20 blanken. <br />
* In 1981: 45 zwarten en 18 blanken. <br />
* In 1994: 45 zwarten en 15 blanken.<br />
<br />
Sinds 1993 geldt de leerplicht voor alle kinderen, zwart of blank. Maar nog steeds gaat niet iedereen naar school. Veel zwarte ouders zijn te arm om schoolgeld te betalen voor hun kinderen.<br />
<br />
== Gezondheidszorg ==<br />
In Zuid-Afrika was tot 1993 de gezondheidszorg voor blanken veel beter dan voor zwarten. Blanken hadden meer geld voor ziekenhuizen, klinieken en artsen. De blanken werden gemiddeld 73 jaar oud en de zwarten 63 jaar! Dit kwam vooral door het feit dat de gezondheidszorg voor zwarten niet zo belangrijk werd gevonden. <br />
<br />
===Ziektes===<br />
====[[Malaria]]====<br />
Mala-aria betekent slechte lucht. Malaria is een heel gevaarlijke ziekte in de (sub)tropen. De malariamug brengt de ziekte over van de ene mens naar de andere. <br />
Na 8-10 dagen komen de eerste verschijnselen voor (koorts, koude rillingen, spierpijn en hoofdpijn). Eerst voel je je vaak grieperig voor je deze verschijnselen krijgt. Als er niets gebeurt tegen deze ziekte, kun je er zelfs aan sterven!<br />
<br />
====Andere ziekten====<br />
In Zuid-Afrika komen veel meer ziektes voor dan in Nederland. Dit komt vooral door het warme klimaat en de slechte hygiëne (Het land is veel minder schoon dan Nederland). Voorbeelden van deze ziektes zijn Hondsdolheid, Worminfectie, Tuberculose, Cholera en Gele Koorts. Heel veel mensen in Zuid-Afrika sterven tegenwoordig aan [[aids]].<br />
<br />
==The Coons ==<br />
[[Afbeelding:IMG_0282.JPG|left|thumb|200px]] [[Afbeelding:IMG_0286.JPG|left|thumb|200px]]<br />
[[Afbeelding:IMG_0290.JPG|left|thumb|200px]]<br />
Coon Carnaval ontstond in de 19e eeuw, in de tijd van de slavernij. Twee januari was de enige vrije dag van de Afrikaanstalige moslimslaven. Op die dag vierden ze feest. Vrouwen, mannen en kinderen deden mee aan de parade. Iedereen was kleurrijk verkleed, er werd gezongen en gedanst. <br />
In 1848 groeide het feest. Het Verenigd Koninkrijk was toen de baas over Kaapstad. Een groep Amerikaanse minstrelen maakten zichzelf zwart, dit sloeg erg aan bij de lokale bevolking. De ‘kleurlingen’ besloten het omgekeerde te doen en schreven spottende liedjes over hun vroegere meesters.<br />
Vandaag de dag is Coon Carnaval nog steeds een groot feest bij de kleurlingen in Kaapstad. Er zijn 169 verschillende groepen die deelnemen aan dit feest. Elke groep heeft zijn eigen drie kleuren, die terug te vinden zijn in de kleding. Het feest begint op twee januari en gaat door tot het tweede weekend in februari. Elk weekend strijden de groepen tegen elkaar voor de titel beste zang, mars of voor de mooiste kleding.<br />
<br />
{{Navigatie landen Afrika}}<br />
{{Navigatie Gemenebest van Naties}}<br />
[[Categorie:Landen]]<br />
[[Categorie:Oud Nederlands kolonie]]<br />
[[Categorie:Landen van Afrika]]</div>Carlenevvhttps://wikikids.nl/index.php?title=Fjord&diff=442898Fjord2016-04-28T08:03:06Z<p>Carlenevv: </p>
<hr />
<div>[[Bestand:GeirangerFjord.jpg|thumb|230px|De ''Geirangerfjord'' in Noorwegen.]]<br />
Een '''fjord''' is een door [[gletsjer|gletsjers]] uitgesleten [[dal]] met steile hellingen. Veel fjorden zijn te vinden in [[Scandinavië]], vooral in [[Noorwegen]]. Ook kan je op een kaartje van Noorwegen zien dat er allemaal stukjes zijn. Dat zijn fjorden. <br />
<br />
{{beg}}<br />
[[Categorie:Natuur]]</div>Carlenevvhttps://wikikids.nl/index.php?title=Noorwegen&diff=442638Noorwegen2016-04-25T10:31:07Z<p>Carlenevv: </p>
<hr />
<div>{{Award}}<br />
{{Noorwegen}}<br />
'''Noorwegen''' ([[Bokmål]]-spelling: ''Norge'', [[Nynorsk]]-spelling: ''Noreg'') , is het meest westelijke land van [[Scandinavië]] op [[IJsland]] na. De hoofdstad is [[Oslo]]. Noorwegen heeft zo'n 4,7 miljoen inwoners (Nederland heeft er meer dan 17 miljoen).<br />
<br />
Noorwegen grenst aan 3 andere landen: [[Zweden]], [[Finland]] en [[Rusland]]. Noorwegen is erg bekend om zijn [[Noorwegen#Fjorden|fjorden]]. Noorwegen is als één van de weinige landen in Europa geen lid van de [[Europese Unie]] en gebruikt een eigen munt, de [[Noorse Kroon]]. <br />
<br />
== Geschiedenis ==<br />
Vanaf ongeveer 800 tot 1066 leefden de [[Vikingen]] in Noorwegen, die in er in die periode met hun Vikingschepen op uit trokken om de wereld te verkennen, handel te drijven, oorlog te voeren en te plunderen. Het begin van de Vikingtijd valt samen met het ontstaan van de Noorse monarchie. Tot 872 waren er op het huidige Noorse grondgebied ongeveer 30 koninkrijken, die in die tijd door de eerste Noorse koning , Harald Schoonhaar werden verenigd. Historici nemen overigens aan dat Harald vooral over de kuststreken van Noorwegen regeerde en na Haralds dood viel wat Noorwegen was weer uiteen in kleinere gebieden en staten.<br />
<br />
[[Leif Erikson]] zou trouwens als eerste Europeaan het Amerikaanse continent ontdekt hebben, dat was in het noorden van Canada. <br />
<br />
=== Middeleeuwen ===<br />
[[File:Eidsvoll riksraad 1814.jpeg|thumb|left|300px|De Noorse grondwet wordt getekend in 1814]]<br />
De Noorse koning [[Sigurd Jorsalfare]] was de eerste Europese koning die op [[kruistocht]] ging. Hij vertrok in 1107 uit Noorwegen en vocht tegen de [[Islam|moslims]] in [[Spanje]], [[Lissabon]], de [[Balearen]] en [[Palestina]]. In 1110 nam hij samen met [[Koning Boudewijn I van Jeruzalem]] de stad [[Sidon]] in. Eens Sigurd Jorsalfare terug was, regeerde hij heel streng, hij voerde onder andere een [[belasting]]systeem in. Na zijn dood ontstonden er grote discussies rond de opvolging van Sigurd, die alleen een dochter had nagelaten (in die tijd mochten enkel mannen koning worden). Hierdoor ontstond een burgeroorlog in Noorwegen die van 1130 tot 1240 zou gaan duren. In dat jaar werd [[Haakon Haakonson]] koning van een opnieuw verenigd Noorwegen.<br />
<br />
=== Moderne tijd ===<br />
Toen Zweden in 1521 de [[Kalmarunie]] verliet, werd Noorwegen al snel een provincie van [[Denemarken]]. Het bleef een Deens gebied tot het in 1814 overging in Zweedse handen. Dat kwam door de Engelsen. Zij waren in oorlog met Frankrijk ([[Napoleon]]) en Denemarken steunde Frankrijk. De Engelsen wonnen de oorlog. Als straf voor Denemarken besloten ze dat Noorwegen naar Zweden moest. Wat voor Denemarken een straf was, was voor Zweden een beloning. Zweden had namelijk in de oorlog de Engelsen gesteund. Noorwegen zag dit niet zitten en probeerde nog snel de onafhankelijkheid uit te roepen. Er werd een grondwet gemaakt en de kroonprins van Denemarken werd uitgeroepen tot koning. Zweden draaide alles terug en nam Noorwegen in. Noorwegen had wél zelfbestuur. In 1905 werd Noorwegen dan alsnog weer een onafhankelijke staat met koning [[Haakon VII]] als staatshoofd. Ook deze Haakon was weer een Deense prins.<br />
<br />
De Noorse bevolking heeft gestemd om geen lid te worden van de [[Europese Unie]].<br />
<br />
==Geografie==<br />
[[File:Aker Brygge (with City Hall).jpg|thumb|400px|De Noorse hoofdstad [[Oslo]]]]<br />
=== Plaatsen ===<br />
Er zijn niet echt veel grote steden in Noorwegen. De hoofdstad [[Oslo]] is overduidelijk de grootste stad van het land met 600.000 inwoners. Nabij de hoofdstad liggen er wel nog een paar andere redelijke grote steden, waardoor er in het gebied van Oslo bijna 1 miljoen inwoners wonen (25% van de Noorse bevolking!).<br />
<br />
De tweede grootste stad van Noorwegen, [[Bergen (Noorwegen)|Bergen]], is een oude havenstad met 260.000 inwoners. Deze stad is vooral populair bij toeristen. Alhoewel dat Bergen in één van de meest regenachtige gebieden van Europa ligt. Gemiddeld valt er in Bergen 2,5 tot 3 keer zoveel regen als in Nederland of Vlaanderen. De derde stad van het land, [[Trondheim]] is met 160.000 een al kleinere stad. <br />
<br />
De vierde stad van Noorwegen, [[Stavanger]], is dankzij de [[petroleum]]-industrie uit de Noordzee groot geworden, de stad heeft nu zo'n 120.000 inwoners. Stavanger heeft een oud stadsgedeelte en een nieuw stadscentrum met redelijk hoge gebouwen. Stavanger wordt vaak wel de ''Petroleumhoofdstad van Noorwegen'' genoemd.<br />
<br />
Andere belangrijkste plaatsen in Noorwegen zijn:<br />
{|<br />
|- valign=top<br />
|<br />
* [[Drammen]]<br />
* [[Fredrikstad]]<br />
| width=25 |<br />
* [[Hamar]]<br />
* [[Hammerfest]]<br />
| width=25 |<br />
* [[Kongsberg (plaats)|Kongsberg]]<br />
* [[Kristiansand]]<br />
| width=25 |<br />
* [[Lillehammer (plaats)|Lillehammer]]<br />
* [[Narvik (plaats)|Narvik]]<br />
| width=25 |<br />
| width=25 |<br />
* [[Bodø]]<br />
* [[Tromsø]]<br />
|}<br />
<br />
=== Nationale parken ===<br />
Er zijn diverse [[lijst van nationale parken in Noorwegen|nationale parken]] in Noorwegen, zoals:<br />
{| width="50%"<br />
|- valign=top<br />
| width="33" |<br />
* [[nationaal park Børgefjell|Børgefjell]]<br />
* [[nationaal park Dovrefjell-Sunndalsfjella|Dovrefjell-Sunndalsfjella]]<br />
* [[nationaal park Folgefonna|Folgefonna]]<br />
| width="33" |<br />
* [[nationaal park Hardangervidda|Hardangervidda]]<br />
* [[nationaal park Jostedalsbreen|Jostedalsbreen]]<br />
* [[nationaal park Jotunheimen|Jotunheimen]]<br />
| width="33" |<br />
* [[nationaal park Øvre Anárjohka|Øvre Anárjohka]]<br />
* [[nationaal park Rondane|Rondane]]<br />
* [[nationaal park Stabbursdalen|Stabbursdalen]]<br />
|}<br />
<br />
== Landschap ==<br />
[[File:Reine Lofoten 2009.JPG|thumb|400px|Het dorpje [[Reine]] in Noord-Noorwegen]]<br />
In Noorwegen kan maar 4% van de grond voor landbouw worden gebruikt. In het breedste gedeelte van het land ligt het Jotunheimergebergte. Het is bedekt met gletsjers en op de grootste bergtoppen eeuwige sneeuw. De hoogste berg van Noorwegen is de Glittertind die is ongeveer 2470 meter hoog. Van alle bergen in Noorwegen komen bruisende rivieren naar beneden. Daar wordt elektriciteit mee opgewekt. Noorwegen staat bekent om de fjorden die er zijn. Miljoenen jaren geleden tijdens de laatste ijstijd zijn deze fjorden ontstaan. Op sommige plaatsen zijn de fjorden wel 1.000 meter diep. De langste en diepste fjord is de [[Sognefjord]]. Deze fjord is meer dan een kilometer diep en 160 km lang. Deze inham wordt ook wel koning van de fjorden genoemd.<br />
<br />
===Fjorden===<br />
[[File:Geirangerfjord from Ørnesvingen, 2013 June.jpg|left|thumb|300px|De [[Geirangerfjord]]]]<br />
De fjorden zijn vaak U-vormige dalen, die ontstaan zijn door de uitschuring van [[landijs]] in [[ijstijd]]en. <br />
Toen lag [[Scandinavië]] onder een zeer dik pak landijs en [[gletjer]]s.<br />
Geregeld komt het voor dat de fjorden minder diep zijn aan de monding dan verder het land in. <br />
<br />
Dit komt door de morenen (een soort stenen) die zijn blijven liggen, toen de gletsjer na de ijstijd smolt en zich "terugtrok". Zo ontstond een soort drempel. Deze verhoging wordt in het Noors een fjordterskel (fjorddrempel of -dorpel) genoemd en die zorgt ervoor dat het water in een fjord zich rustiger gedraagt dan de (open) zee erbuiten. <br />
<br />
Een gevolg van deze fjorddorpel is dat hij de verversing van water tegenhoudt, waardoor het water lang in een fjord kan blijven. Een ander gevolg is dat het water in een fjord in de zomer, als er veel regenwater wordt afgevoerd, aan de oppervlakte zoet is, terwijl het op grotere diepte zout is. <br />
<br />
In de winter is het water overal vrijwel zout.<br />
<br />
== Economie ==<br />
[[File:Statfjord A.JPG|thumb|400px|Een [[boorplatform]] voor olie in de [[Noordzee]]]]<br />
Bijna alle elektriciteit van Noorwegen wordt geleverd door hydro-elektrische energie, en het land brengt deze elektriciteit ook naar andere landen. De belangrijkste handelspartners van Noorwegen zijn het [[Verenigd Koninkrijk]], [[Duitsland]] en [[Zweden]].<br />
<br />
Noorwegen is een duur land om in te wonen, maar het heeft wel de hoogste levensstandaard van heel de wereld. Noorwegen is ook het best functionerende land van de wereld.<br />
<br />
De export van Noorwegen bestaat voor 57% uit [[aardolie]] en [[aardgas]]. Dit levert veel geld op, daardoor is Noorwegen zo rijk. Het land heeft veel inkomsten en weinig inwoners. Er is wel een probleem: Die aardolie raakt ooit op. Als dat gebeurt, heeft Noorwegen dus ook 57% minder inkomsten. Kortom: Het land zou armer worden, in plaats van rijker! In Noorwegen zelf is er veel discussie hierover.<br />
<br />
Een andere belangrijke inkomstenbron van het land is de [[visserij]]. <br />
<br />
== Onderwijs ==<br />
[[File:NTNU Trondheim Mainbuilding.jpg|left|300px|thumb|De Technische Unitversiteit van Trondheim]]<br />
In Noorwegen hoef je geen uniform aan. Het schooljaar in Noorwegen duurt van ergens in het einde van augustus tot midden juni. Je wordt ’s morgens met de bus opgehaald, dat meestal gratis is. Je eet ’s middags ook op school.<br />
<br />
Je moet 6 jaar zijn voor dat je naar de basisschool mag.<br />
<br />
In 1739 gingen de kinderen voor het eerst naar school.<br />
In 1889 duurde het basisonderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs samen 7 jaar.<br />
In 1969 duurde het 9 jaar en in 1997 10 jaar.<br />
Vanaf het najaar van 2006 bestaat uit: de basisschool 1-7<br />
En de onderbouw van het voortgezet onderwijs 8-10.<br />
<br />
==Cultuur==<br />
[[File:Stavechurch-heddal.jpg|400px|thumb|De [[staafkerk]] in [[Heddal]] is de grootste van het land]]<br />
===Keuken===<br />
In de Noorse keuken kom je veel vis tegen; voornamelijk [[zalm]] en [[haring]]. [[Lefse]] is een populair flinterdun 'aardappelbrood', dat vooral gegeten wordt met de tijd rond [[Kerstmis]]. Verder wordt er in Noorwegen ook veel vlees gegeten.<br />
<br />
===Architectuur===<br />
Noorwegen leunt op het vlak van architectuur dicht aan bij de architectuur van [[Zweden]], al heeft Noorwegen wel iets dat je in Zweden amper vindt, namelijk de [[staafkerk]]en.<br />
<br />
===Kunst===<br />
In het begin werd de Noorse kunst gedomineerd door kunstwerken uit Nederland, Duitsland en [[Kopenhagen]]. Pas in de 19de eeuw begon de Noorse kunst echt vormen te krijgen, eerst enkel met [[portret]]ten, daarna met landschapschilderijen.<br />
<br />
Een wereldberoemde Noorse schilder is [[Edvard Munch]] (1893-1944), die wereldberoemd werd met "''De Schreeuw''" (zie foto).<br />
<br />
===Muziek===<br />
Noorwegen heeft een rijke geschiedenis op het gebied van [[folklore]]muziek. Noorwegen heeft ook enkele bekende componisten gehad. Vanaf het eind van de 20e eeuw heeft Noorwegen vooral een rijk aanbod ontwikkeld op het vlak van [[black metal]]-muziek.<br />
<br />
===Sport===<br />
Sport speelt een zeer belangrijke rol in Noorwegen. Het land heeft een rijke geschiedenis als het om wintersporten gaat (langlaufen, schaatsen, ...). Ook [[alpineskiën]] is populair. Noorwegen organiseerde de [[Olympische Winterspelen]] van 1952 (in Oslo) en 1994 (in [[Lillehammer]]). In deze stad werd in 2004 ook het [[Junior Eurovisie Songfestival]] georganiseerd.<br />
<br />
Een belangrijke zomersport is het voetbal. Bij de mannen scoort Noorwegen niet echt goed, maar bij het vrouwenvoetbal hoort Noorwegen tot de besten van de wereld. Belangrijkste zaalsport is handbal. Ook unihockey, een vorm van zaalhockey, en volleybal zijn zeer snel in populariteit groeiende sporten.<br />
<br />
== Wist je dat ... ==<br />
Wist je dat ...<br />
* ... er in Noorwegen een enorm lange [[kustlijn]] heeft, die zelfs nog langer is dan die van [[Australië]]?<br />
* ... in het Noors een gehaktbal kjøttkaker heet?<br />
* ... een flinterdunne broodsoort is flatbrød heet?<br />
* ... koldtbord een soort buffet is van koud en warm eten?<br />
* ... Noorwegen haar nationale luchtvaartmaatschappij, [[Scandinavian Airlines]], deelt met [[Zweden]] en [[Denemarken]]?<br />
* ... Noorwegen per jaar meer zonuren heeft dan Spanje?<br />
* ... Noorwegen op de vierde plek staat van de rijkste landen ter wereld?<br />
<br />
==Fotogalerij==<br />
<gallery><br />
Bestand:Noorwegen map.gif|Kaart van Noorwegen<br />
Afbeelding:NoorwegenWinter.jpg|Satellietfoto (winter)<br />
Afbeelding:Noorwegen blazoen.png|Koninklijk blazoen van Noorwegen<br />
File:Vikinghjelm, Gjermundbu.jpg|Een [[viking]]helm<br />
File:2011 Norway attacks flower march 2.jpg|Mensen in Oslo herdenken de terroristische aanslagen<br />
File:Gaulosen og Øysand.jpg|Landbouw in Noorwegen<br />
File:Harald V Norge.jpg|[[Harald V van Noorwegen|Koning Harald V]]<br />
</gallery><br />
<br />
==Externe links==<br />
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/no.html CIA worldfactbook]<br />
* [http://webje-noorwegen.yurls.net/ Webje Noorwegen]<br />
<br />
{{Navigatie Landen Europa}}<br />
[[Categorie:Landen]]<br />
[[Categorie:Landen van Europa]]<br />
[[Categorie:Koninkrijk]]<br />
[[es:Noruega]]<br />
[[fr:Norvège]]<br />
[[it:Norvegia]]<br />
[[en:Norway]]</div>Carlenevvhttps://wikikids.nl/index.php?title=Scandinavi%C3%AB&diff=442609Scandinavië2016-04-25T08:54:25Z<p>Carlenevv: /* Naam */</p>
<hr />
<div><br />
[[Afbeelding:Norden.jpg|right|thumb|300px|De vlaggen van de Scandinavische landen]]<br />
'''Scandinavië''' bestaat uit 3 [[land]]en: [[Denemarken]], [[Noorwegen]] en [[Zweden]]. Hoewel [[Finland]] en [[IJsland]] er door sommige mensen ook bij worden gerekend, horen ze er officieel niet bij. Scandinavië ligt in [[Noord-Europa]]. Alle drie de landen hebben niet veel inwoners, bij elkaar maar ongeveer 19 miljoen. Nederland zelf heeft al bijna 17 miljoen inwoners. Als je kijkt naar de oppervlakte van die 3 landen is 19 miljoen inwoners helemaal niet veel. Zeker niet als je weet dat Scandinavië 20 keer zo groot is als [[Nederland]]. Scandinavië is dus veel groter dan Nederland maahfioausjfk jhvfn djgf <br />
<br />
==Baltische Staten== <br />
Soms worden de [[Baltische Staten]] ([[Estland]], [[Letland]] en [[Litouwen]]) tot Scandinavië gerekend. Eigenlijk klopt hier niets van, behalve dat [[Zweden]] een rol heeft gespeeld in de geschiedenis van die landen.<br />
<br />
== Naam ==<br />
Hoe komt Scandinavië aan zijn naam? Scandinavië is afgeleid van de [[Germaanse mythologie|Germaanse]] godin Skadi, Skadi is de godin van de onafhankelijkheid, dood en jacht. Ook de woorden schaduw en schedel komen van Skadi. SKADI IS GEEN ECHTE GOD!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!<br />
<br />
== Grote steden ==<br />
*[[Oslo]]<br />
*[[Kopenhagen]] <br />
*[[Stockholm]]<br />
*[[Odense]]<br />
*[[Århus]]<br />
*[[Aalborg]]<br />
*[[Malmö]]<br />
*[[Göteborg]]<br />
*[[Uppsala]]<br />
*[[Bergen (Noorwegen)|Bergen]]<br />
*[[Trondheim]]<br />
[[categorie:Scandinavië| ]]<br />
[[Categorie:Europa]]</div>Carlenevvhttps://wikikids.nl/index.php?title=Scandinavi%C3%AB&diff=442608Scandinavië2016-04-25T08:53:09Z<p>Carlenevv: </p>
<hr />
<div><br />
[[Afbeelding:Norden.jpg|right|thumb|300px|De vlaggen van de Scandinavische landen]]<br />
'''Scandinavië''' bestaat uit 3 [[land]]en: [[Denemarken]], [[Noorwegen]] en [[Zweden]]. Hoewel [[Finland]] en [[IJsland]] er door sommige mensen ook bij worden gerekend, horen ze er officieel niet bij. Scandinavië ligt in [[Noord-Europa]]. Alle drie de landen hebben niet veel inwoners, bij elkaar maar ongeveer 19 miljoen. Nederland zelf heeft al bijna 17 miljoen inwoners. Als je kijkt naar de oppervlakte van die 3 landen is 19 miljoen inwoners helemaal niet veel. Zeker niet als je weet dat Scandinavië 20 keer zo groot is als [[Nederland]]. Scandinavië is dus veel groter dan Nederland maahfioausjfk jhvfn djgf <br />
<br />
==Baltische Staten== <br />
Soms worden de [[Baltische Staten]] ([[Estland]], [[Letland]] en [[Litouwen]]) tot Scandinavië gerekend. Eigenlijk klopt hier niets van, behalve dat [[Zweden]] een rol heeft gespeeld in de geschiedenis van die landen.<br />
<br />
== Naam ==<br />
Hoe komt Scandinavië aan zijn naam? Scandinavië is afgeleid van de [[Germaanse mythologie|Germaanse]] godin Skadi, Skadi is de godin van de onafhankelijkheid, dood en jacht. Ook de woorden schaduw en schedel komen van Skadi.<br />
<br />
== Grote steden ==<br />
*[[Oslo]]<br />
*[[Kopenhagen]] <br />
*[[Stockholm]]<br />
*[[Odense]]<br />
*[[Århus]]<br />
*[[Aalborg]]<br />
*[[Malmö]]<br />
*[[Göteborg]]<br />
*[[Uppsala]]<br />
*[[Bergen (Noorwegen)|Bergen]]<br />
*[[Trondheim]]<br />
[[categorie:Scandinavië| ]]<br />
[[Categorie:Europa]]</div>Carlenevv