Brexit
 |
Met Brexit (spreek uit als Breksit) wordt het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie bedoeld. Het woord Brexit is een samenstelling van Brittain ((Groot-)Brittannië) en exit (uitgang/vertrek). Het is ook geïnspireerd op Grexit, dit was eerder de naam voor een mogelijk vertrek van Griekenland uit de Eurozone.
Op 23 juni 2016 werd het referendum over het EU-lidmaatschap van het Verenigd Koninkrijk gehouden. Hierbij werd de mening van het volk gevraagd over de vraag of het Verenigd Koninkrijk bij de EU moet blijven of de EU moet verlaten. Een meerderheid wilde uit de EU stappen en was daarmee voor een Brexit. Doordat premier David Cameron campagne had gevoerd voor de optie om te blijven was zijn positie erg wankel geworden. Enkele uren na de definitieve uitslag maakte hij bekend uiterlijk in oktober af te zullen treden als premier en partijleider, omdat hij zichzelf niet de geschikte persoon vond om het land uit de EU te leiden. Uiteindelijk werd Theresa May president.
De datum waarop het Verenigd Koninkrijk uit de EU zou treden, was oorspronkelijk 29 maart 2019. Dat is niet doorgegaan omdat het akkoord dat May steeds werd weggestemd door het Britse Lagerhuis. Binnen het Britse parlement kan men het vooral niet eens worden over de grens tussen Noord-Ierland en Ierland. Na de brexit wordt dit een buitengrens van de EU (omdat Ierland wel gewoon lid van de EU blijft), maar dat zou betekenen dat daar ook weer douane zou komen. In het Goedevrijdagakkoord van 1998 is bepaald dat dit nooit meer de bedoeling is. De brexitdatum werd eerst uitgesteld naar 12 april 2019, en is nu 31 oktober 2019.
Achtergrond
Eigenlijk is er al sinds 1973 – toen het Verenigd Koninkrijk toetrad tot de EU – gedoe over het Britse lidmaatschap. In 1975 vond er ook al een referendum plaats en toen koos het Britse volk om in de EU te blijven. Maar de laatste jaren wordt er steeds meer gesproken over een Brexit.
De brexit heeft als voornaamste reden dat het Verenigd Koninkrijk het meest eurosceptische land is in Europa. Dit houdt in dat het een van de landen die zich het meest tegen de EU uitspreekt. In 2004 werd dit versterkt toen een groot aantal Oost-Europese landen tot de EU toetrad. Ook bleef het Verenigd Koninkrijk buiten Europese verdragen, zoals het verdrag van Schengen en de invoering van de euro. In 2014 werd zelfs de UK Independence Party opgericht.
Gevolgen
In het Verenigd Koninkrijk
Na de uitslag van het referendum trad David Cameron als premier af en werd Theresa May als nieuwe premier aangesteld. Na het referendum bleken de Schotland en Noord-Ierland massaal tegen de brexit te hebben gestemd. Ook de stad Londen, andere grote Britse steden en het gebied Gibraltar bij Spanje stemden massaal tegen. Op Man en de Kanaaleilanden werd niet gestemd, aangezien deze gebieden formeel niet tot de EU behoren. Dit leidt tot op de dag vandaag tot grote verdeeldheid.
Schotland en Noord-Ierland wilden aanvankelijk in de EU blijven. Schotland overweegt momenteel zelfs een tweede referendum voor onafhankelijkheid om zo in de EU te kunnen blijven. Noord-Ierland wil in de EU blijven vanwege de open grens met Ierland. In het Goedevrijdagakkoord uit 1998 is besloten dat de grens tussen de twee landen geopend werd om de onrust die in het gebied heerste te bedwingen. De Noord-Ierse bevolking vreest dat het sluiten van de grens opnieuw tot onrust leidt. Noord-Ierland overweegt net als Schotland een referendum voor onafhankelijkheid. Gibraltar overweegt om een referendum te houden om onderdeel van Spanje te worden. De Spaanse regering heeft gezegd Gibraltar hier in te willen steunen, tot woede van de Britse regering. Veel mensen uit Gibraltar werken in Spanje en andersom. May heeft beloofd dat er een aparte regeling voor Gibraltar komt.
Veel mensen willen zelfs een tweede referendum. Zij waren van mening dat de tegenstanders van de brexit niet hadden meegestemd omdat zij het toch ondenkbaar vonden dat het Verenigd Koninkrijk de EU zou gaan verlaten. May heeft verklaard dat zij de mening van het volk wil opvolgen en er daarom geen tweede referendum komt. In oktober 2018 liepen opnieuw 700.000 mensen een mars om een tweede referendum toch af te dwingen. Regelmatig wordt hiervoor gedemonstreerd.
De onzekerheid over de brexit heeft ook tot economische problemen geleid. De Britse pond zakte in, waardoor importeren erg duur is geworden. Vooral bedrijven die handelen met buitenlandse producten hebben hier last van. Veel bedrijven verhuisden daarom naar andere Europese landen. Zo werden de web-diensten van Google voortaan overgenomen door de vestiging in Ierland en verhuisde het Europese Medicijngenootschap naar Amsterdam. Ook veel banken, die vooral in Londen gevestigd zitten, verhuizen massaal naar Dublin, Parijs en Frankfurt am Main.
In Europa
In Europa leidde de brexit ook tot veel gedoe. In veel West- en Noord-Europese landen zijn er inmiddels stemmen om een gelijke brexit in dat land te organiseren. Het verlaten van de EU is dan ook een vast onderdeel geworden van het verkiezingsprogramma. In Frankrijk was Marine Le Pen degene die voor een zogeheten frexit stemde, maar werd verslagen door Emmanuel Macron. In Nederland wil Geert Wilders een zogeheten nexit, waarbij Nederland de EU verlaat. Redenen om de EU te verlaten zijn vooral de "Europese identiteit", de machtspositie van de EU en het gebrek aan leiderschap tijdens de Vluchtelingencrisis van 2015. Tot nu toe heeft nog geen enkel ander land gezegd uit de EU te willen. Echter, er zijn wel beweging in onder andere Frankrijk, Nederland, België, Zweden en Italië die dat willen.
Veel Europese bedrijven merken de Brexit, vooral degene de handelen met Britse bedrijven. In de haven van Rotterdam, Antwerpen en Hamburg moeten de veiligheidscontroles worden opgeschroefd, wat leidt tot langere wachtrijen en meer kosten aan douane. Ook moeten Europese landen meer betalen aan kosten voor de EU, aangezien er de komende jaren een tekort wordt verwacht. Landen die vissen op de Noordzee hebben ook last van de brexit. De meeste vis zwemt in Britse wateren, waar voorheen gewoon gevist kon worden. Na de brexit valt men terug op het oude visserijverdrag uit 1964, waardoor er meer controles en vergunningen nodig zijn.
In het Verenigd Koninkrijk leven miljoenen EU-burgers en buiten het Verenigd Koninkrijk leven 3 miljoen Britten. Het is nog altijd onduidelijk wat er gebeurt met deze mensen. Veel landen hebben een tussenakkoord gesloten voor de Britten in hun land, zodat ze een aantal maanden daar kunnen blijven worden. Anders moeten zij de nationaliteit van dat land aanvragen. Duitsland heeft besloten de Britten in dat land daarbij te helpen. De Nederlandse regering weigert vooralsnog de Britten meteen de Nederlandse nationaliteit te geven. In het Verenigd Koninkrijk is geen akkoord gesloten over de vele EU-burgers in hun land.