Chroom (element)

Portaal Scheikunde
Chemisch element

Chroom kristallen met 1 cm³ blokje
Naam	Chroom, van chrōma (Grieks)
Latijn
Symbool	Cr
Atoomnummer	24
Soort	Overgangsmetaal
Kleur	Glanzend staalgrijs
Smeltpunt	1907 ^oC
Kookpunt	2671 ^oC

Chroom is een chemisch element met het symbool Cr en atoomnummer 24 in het Periodiek Systeem van de scheikunde. Het is een staalgrijs, glanzend, hard en bros overgangsmetaal.

Chroom is vernoemd naar chrōma, wat kleur betekent in het Grieks, dit omdat veel verbindingen van chroom gekleurd zijn. Chroom wordt in het Engels chromium genoemd.

Voorkomen

Chroom is het 21e meest voorkomende element in de aardkorst. Chroomverbindingen worden in het milieu aangetroffen door de erosie van chroombevattende rotsen en kunnen worden herverdeeld door vulkaanuitbarstingen. Chroom wordt gewonnen als chromiet (FeCr₂O₄) erts, wat ook ijzer bevat. Ongeveer twee vijfde van de chromiet ertsen en concentraten in de wereld worden geproduceerd in Zuid-Afrika, ongeveer een derde in Kazachstan, terwijl India, Rusland en Turkije zijn ook belangrijke producenten.

Chroom zit ook in de edelstenen robijn en smaragd.

Chroom in erts of mineraal

Chroom is een kristallijn mineraal dat voornamelijk bestaat uit ijzer (II) oxide en chroom (III) oxide verbindingen. Het kan worden weergegeven door de chemische formule van FeCr₂O₄.
Crocoite is een mineraal dat bestaat uit lood-chromaat , met de formule PbCrO₄ .
Chroomchalcedoon is een groene variant van het mineraal chalcedoon , gekleurd door kleine hoeveelheden chroom .
Mariposiet is een mineraal dat een chroom -rijke verscheidenheid van mica heeft
Putnisiet is een mineraal dat bestaat uit strontium , calcium, chroom, zwavel, koolstof, zuurstof en waterstof.
Stichtiet is een mineraal, een carbonaat van chroom en magnesium ; formule Mg₆ Cr₂ C O₃ (OH)₁₆ · 4 H₂O.
Uvaroviet een chroom dragende granaat groep species met de formule : Ca₃ Cr₂ (Si O₄) ₃.
Zincochromite is een zink- chroom- oxide mineraal met de formule ZnCr₂ O₄.

Geschiedenis

In 1794 ontving Louis Nicolas Vauquelin monsters van het rode crocoite- erts. Hij maakte chroomtrioxide (CrO₃) door crocoite te mengen met zoutzuur. In 1797 ontdekte Vauquelin dat hij metallisch chroom kon isoleren (apart maken) door het chroomtrioxide in een houtskooloven te verhitten, waarvoor hij wordt aangewezen als degene die het element echt heeft ontdekt.

In de negentiende eeuw werd chroom voornamelijk gebruikt als bestanddeel (kleurstof) van verven in de vorm van zogeheten chromaten, maar chroom zit ook in looizouten.

Chroom staat ook bekend om zijn reflecterende, metaalachtige glans bij het polijsten. Het wordt gebruikt als een beschermende en decoratieve coating op auto-onderdelen, sanitair, meubelonderdelen en vele andere voorwerpen, meestal aangebracht door galvaniseren. Het wordt in dit geval ook wel verchromen genoemd. Chroom werd al in 1848 gebruikt voor galvanisatie, maar dit gebruik werd pas wijdverbreid met de ontwikkeling van een verbeterd proces in 1924.

Gebruik

Chroom is extreem hard en is het derde hardste element na koolstof (diamant) en boor. Chroom is het belangrijkste additief (toevoeging) in roestvrij staal, waaraan het anticorrosieve (anti roest) eigenschappen toevoegt. Chroom wordt ook zeer gewaardeerd als een metaal dat in hoge mate gepolijst (spiegelend glad) kan worden zonder aantasting. Gepolijst chroom reflecteert bijna 70% van het zichtbare spectrum (licht) en bijna 90% van infrarood licht. Chroommetaal is van hoge waarde vanwege zijn hoge corrosieweerstand (roestwerend) en hardheid.

Roestvrij staal en verchromen (galvaniseren - elektrolyse - met chroom) vormen samen 85% van het commerciële (voor de handel) gebruik. Met name bij oldtimer auto's zijn koplampen en dergelijke verchroomd.

Biologie

Chroom is (in zeer kleine hoeveelheden) een belangrijke voedingsstof bij mensen voor de chemische omzetting van insuline, suiker en lipiden (bepaald soort vettige koolstofmoleculen, waaronder cholesterol) in het lichaam. Als er in het lichaam te weinig chroom aanwezig is, dan kan dat tot een verstoring van de suikerstofwisseling zorgen en dit vergroot de kans op hart- en vaatzieken.

Sommige chroomverbindingen zijn giftig. Chromaten (in verfkleurstoffen) kunnen kankerverwekkend zijn. Om deze reden werd het later vervangen door een ander pigment: cadmium-geel (vermengd met voldoende cadmiumoranje om een kleur te krijgen die vergelijkbaar is met chroomgeel).