Gitaar

Gitaar

Een gitaar is een snaarinstrument en wordt bespeeld met de vingers of met een plectrum. De gitaar met een klankkast heet een akoestische gitaar, waarbij het geluid (de trilling) van de snaar wordt versterkt door de klankkast. Bij een elektrische gitaar (zie verderop) wordt de trilling van de snaar elektrisch versterkt via een zogeheten element en een geluidsbox (speaker).

Snaren

Een gitaar heeft meestal 6 snaren. Die snaren worden van nylon of van staal gemaakt. Bij een klassieke gitaar wordt er bij de bassnaren nog vaak een ijzeren draadje omheen gewikkeld. De 6de snaar is de bovenste en is het dikst. Die geeft dan ook de laagste toon. Want hoe dikker de snaar, hoe lager de toon. Daaronder is de 5de snaar. Die is iets dunner. Die klinkt dan ook iets hoger. En daaronder is de 4de snaar. Die is weer iets dunner en klinkt dus weer iets hoger. De 3de snaar is bij een klassieke gitaar altijd van nylon, omdat deze geen bas meer is. Daar zit dus geen ijzerdraad meer omheen. Dan komt de 2de snaar. Die is ook iets dunner. Tot slot de eerste snaar. Je zou denken dat dat de 6de snaar zou zijn maar het is de 1ste. Deze snaar klinkt het hoogst van allemaal en is het dunst.

Gewoonlijk worden de snaren zo gestemd: E A D G B E (mi la re sol si mi, van dik naar dun) . Je kan het onthouden door: een aap die geen bananen eet.

Als snaren niet meer goed klinken en dus vals klinken, moet je ze stemmen. Stemmen doe je door aan de stemknoppen te draaien tot ze weer gestemd zijn. Je weet dat ze weer gestemd zijn door het te controleren met een stemfluitje. Je kan ook een elektronische stemmer kopen, dan hoef je alleen maar op de snaar te tikken en wachten tot het apparaat op groen gaat. De gitaar is een snaarinstrument, je kunt er leuke muziek mee maken door met je vingers over de snaren te gaan en met je andere hand akkoorden of noten te maken. Doordat je met je vingers aan de snaren "trekt" noemt men het ook wel een tokkelinstrument. De gitaar is al heel oud en altijd een erg populair instrument geweest. Door de Arabieren is de gitaar naar Spanje gebracht en in de 14de eeuw was de gitaar in heel Europa bekend. Eerst was het een instrument met 4 of 5 dubbelsnaren.

De klassieke gitaar of Spaanse gitaar is bedacht door Antonio de Torres, de vader van de moderne klassieke gitaar. Dit was de zogenaamde TORRES GITAAR. Hij leefde van 1817 tot 1892 in de 19de eeuw.

In de 18de eeuw kwam de eenvoudige gitaar met 6 snaren, zoals we die nu nog kennen. Deze gitaar wordt nog steeds gemaakt.

Plectrum

Een plectrum is een dun stukje materiaal waarmee je snaren van een gitaar kan aanslaan. Plectra hebben verschillende diktes, kleuren, vormen en materialen. Een dik of hard plectrum zorgt voor lage klanken en een dun plectrum juist voor de hoge tonen. Op een elektrische gitaar wordt meestal een dun plectrum gebruikt voor hun heldere klank. Op akoestische gitaren wordt meestal een dikke plectrum gebruikt voor zijn buigzaamheid.

Geschiedenis

De gitaar is waarschijnlijk door de Arabieren naar Spanje gebracht. Daar komt zij dus oorspronkelijk vandaan. Tegen het einde van de 19e eeuw was de gitaar in heel Europa bekend. De gitaar noemde men de viersnarige gitaar. Gitaren van toen hadden dan ook vier paar dubbele snaren.

In de 16de eeuw was de gitaar een echt volksinstrument. Maar het werd nooit echt als een serieus instrument gezien. Een ouderwets snaarinstrument uit de middeleeuwen, de luit, was veel populairder.

Langzamerhand begon de gitaar aan waardering te winnen. Het was als instrument makkelijker te bespelen dan de luit. In de 17e eeuw werd er een vijfde snaar aan de gitaar toegevoegd. Er kwam meer muziek voor de gitaar en zij kreeg ook een nieuwe naam: De Spaanse gitaar.

Aan het einde van die tijd werden er een paar dingen veranderd aan de gitaar: de vijf dubbele snaren werden vervangen door zes enkele snaren.

Aan het eind van de 18e en begin 19e eeuw was de gitaar in de mode. Het instrument hoorde toen al bij Europa. Veel mensen gingen er toen echte muziek mee maken. Na de 19e eeuw werd er nog iets veranderd aan de gitaar. In die tijd was de gitaar nog vrij klein en smal. Maar dat is veranderd. Tot 1946 werden de snaren haast altijd van darmen gemaakt, maar nu is dat vervangen door nylon.

Soorten gitaren

Je kunt de gitaar verdelen in twee hoofdgroepen:

12-snarige gitaar

Slide gitaar

Akoestische gitaren

In deze groep zitten de Spaanse gitaar, ook wel klassieke gitaar genoemd (zie het plaatje rechtsboven). Je kunt op deze gitaren spelen zonder een versterker of andere hulpmiddelen. Ideaal voor op je kamer!

Naast de gewone akoestische gitaar heb je ook de 12-snarige gitaar waarbij de snaren gepaard in 6 banen opgespannen zijn. Meestal zijn deze snaren van staal.

Steelgitaar. Ook wel staal-snaar gitaar genoemd (steelstring in de Engelse taal), zoals de Westerngitaar of Hawaïgitaar. Er bestaan zowel akoestische als elektrische steelgitaren; de variant op pootjes is meestal elektrisch. Er zijn steelgitaren met en zonder fretten. Anders dan bij een gewone gitaar drukken de snaren niet op de gitaarhals. Om dit te voorkomen liggen de snaren hoger boven de hals dan bij een gewone gitaar, met uitzondering van de slidegitaar of bottleneckgitaar. De slidegitaar wordt vaak liggend bespeelt. Met een metalen pijpje wordt er over de snaren gegleden (slide). Dit wordt glissando genoemd.

De Cubaanse Tres is bespannen met drie (tres) paren van twee snaren. Op de tres speelt men de zangmelodie en heeft over het algemeen een belangrijke solistische rol in de muziek.

De Dobro is een gitaar waarbij de klankkast deels of helemaal van metaal is. Deze wordt ook wel als slidegitaar gebruikt.

• 

  Akoestische gitaar

• 

  Dobro gitaar

• 

  Cubaanse Tres

• 

  Hawaïaanse steelgitaar

• 

  Western gitaar

Gibsongitaren van gitarist Les Paul uit 1956, '57 en '59

'Hollowbody' elektrische gitaar; de Gibson ES-175 is een klassiek voorbeeld. Deze wordt sinds 1949 nog altijd gemaakt

Elektrische gitaren

De elektrische gitaar is eigenlijk uitgevonden om een harder geluid te krijgen uit een snaarinstrument. Onder deze groep vallen alle gitaren die met "elementen" zijn uitgerust. Elementen zijn kleine apparaatjes die ervoor zorgen dat de trillingen van de snaren omgezet worden in elektrische signalen. Een versterker zorgt ervoor dat deze elektrische signalen omgezet worden in geluid. Met deze elektrische signalen kan je een hoop trucjes uithalen zodat het geluid dat je hoort vervormt of anders klinkt dan normaal. Denk hierbij aan effecten zoals galm, vervorming en "overdrive".​ Deze gitaren worden vaak gebruikt in bandjes.

Een ander groot verschil met de akoestische gitaar is dat een elektrische gitaar vaak geen klankkast heeft. In feite is het een plank (solid-body) met daaraan een hals waaroverheen de snaren lopen. Er zitten enkele uithollingen in de plank waarin de elementen en andere elektronica verwerkt zitten.

Voorbeeld van een gitaarversterker

De elektrische gitaar is uitgevonden in 1932 en werd door jazzgitaar spelers graag gebruikt omdat ze de te spelen gitaarsolo's in grote bigbands beter wilden laten horen. Vroege voorstanders van de elektrische gitaar op de grammofoonplaat zijn onder meer Les Paul, Lonnie Johnson, Sister Rosetta Tharpe, T-Bone Walker, Charlie Christian en de Nederlander Eddy Christiani. In de jaren '50 en '60 van de twintigste eeuw werd de elektrische gitaar het belangrijkste instrument in de popmuziek. Het is gegroeid tot een instrument dat in staat is tot een veelheid aan geluiden en stijlen in genres variërend van pop en rock tot countrymuziek​. Het diende als een belangrijk onderdeel in de ontwikkeling van elektrische blues heavy metal-muziek en vele andere muziekgenres.

Elektrische gitaren worden voor het spelen van een melodie (solo) gebruikt, maar ook voor het spelen van akkoorden die meer als begeleiding (maat) klinken. Net als bij een akoestische gitaar is er dan sprake van een slagtechniek met hand en vingers.

Bekende merken zijn Gibson en Fender

De term jazzgitaar kan verwijzen naar een type elektrische gitaar of naar de verscheidenheid aan gitaarspel stijlen die worden gebruikt in de verschillende genres die gewoonlijk "jazz" worden genoemd. De jazz-type gitaar ontstond als door het gebruik van elektrische versterking om het volume van gewone akoestische gitaren te verhogen. Dit was nodig omdat jazzgitaristen hun geluid wilden versterken om gehoord te worden binnen de luid klinkende bigbands. Ze deden dit door elementen in de akoestische gitaren in te bouwen. Later ontstonden de typische brede jazzgitaren met F-sleutelgaten

Gitaarakkoorden

Zie ook akkoord (muziek) voor een heel artikel hierover.

Gitaarakkoorden worden gebruikt bij het spelen van gitaar. Het is eigenlijk het spelen van 3 of meer tonen tegelijk op een gitaar. Met gelijk spelen bedoelt men dat men 3 of meer tonen hoort wanneer je één keer alle snaren laat klinken. Gitaarakkoorden leer je door te oefenen door middel van een gitaar en een gitaarakkoord-diagram. Zo'n diagram laat eenvoudig zien welke snaren je moet indrukken.

Nu heeft elke vinger en pink van de hand een nummer:

• Wijsvinger: 1
• Middelvinger: 2
• Ringvinger: 3
• Pink: 4

Hoe speel je gitaarakkoorden?

Een gitaarakkoord-diagram

Als eerste moet je even weten dat de lange steel aan een gitaar de gitaarhals is. Het is je misschien al opgevallen, dat elke gitaarhals is ingedeeld in vakjes door ijzeren staafjes. Elk vakje noem je een positie en de ijzeren staafjes noem je frets. De vakjes (of posities) tel je van de kop (stemmechanieken) naar de body van de gitaar. De kop is de plek bovenop de gitaarhals waar 6 draaiknoppen zijn bevestigd. Nu kun je vanaf de kop van de gitaar alle vakjes tellen tot de body, 1…2…3… en ga zo maar door! Eigenlijk zijn alleen de eerste 5 vakjes belangrijk om een gitaarakkoord te spelen. Wanneer je je vingers op de snaren zet hoor je een ander geluid. Hoe dichter je je vingers op de snaren bij de body van de gitaar zet hoe hoger de toon klinkt.

Hoe speel ik een liedje met gitaarakkoorden?

Je hoeft relatief weinig akkoorden te kennen om gitaar te kunnen spelen. Er zijn duizenden en duizenden gitaarakkoorden. Al deze gitaarakkoorden bestaan uit basis gitaarakkoorden. Dit zijn de akkoorden:

• A gitaarakkoord: voor het akkoord zet je je ringvinger op #do, je middelvinger op la en je wijsvinger op mi.
• B gitaarakkoord: voor dit akkoord zet je je wijsvinger op de hoge fa#, je pink op re#, je ringvinger op la# en je middelvinger op de fa.
• C gitaarakkoord: bij dit akkoord zet je je wijsvinger op de hoge do, je middelvinger op mi en je ringvinger op de lage do.
• D gitaarakkoord: voor dit akkoord zet je je middelvinger op fa#, je ringvinger op re en je wijsvinger op la.
• E gitaarakkoord: bij dit akkoord zet je je wijsvinger op sol, je ringvinger op mi en je middelvinger op si.
• F gitaarakkoord:
• G gitaarakkoord: voor dit akkoord zet je je ringvinger op de hoge sol, je middelvinger op de lage sol en je wijsvinger op de lage si.
• Em gitaarakkoord: bij dit akkoord zet je je middelvinger op de lage si en je ringvinger op mi.

Er zijn duizenden variaties op deze basis-gitaarakkoorden.

Externe links

• Gitaar spreekbeurt
• Songbook met gitaarakkoorden op Wikibooks
• SchoolTV - Gitaar
• Muziekweb - Gitaar, Elektrische gitaar
• Youtube - Gitaar, Elektrische gitaar, Eddy Christiani
• Lijst van gitaristen (Wikipedia)