Harp: verschil tussen versies

Huidige versie van 14 nov 2022 om 19:16

Harpist Johann Martin Schleyer (1831-1912) met klassieke harp

De harp is een muziekinstrument. De harp behoort binnen de muziekinstrumenten onder de categorie snaarinstrumenten. Harpen en lieren bestonden minstens 3500 voor Christus in Sumerië, het huidige Irak, Iran en Egypte en later in Pakistan, India en China. Afbeeldingen van harpen en lieren zijn gevonden op de muurschilderingen van oude Egyptische graven in de Nijldal, die al dateren uit 3000 voor Christus. In de middeleeuwen hadden de harpen zich ook over Europa verspreid. Weer later in de barok werden ze verspreid over de Europese koloniën, vooral in Latijns-Amerika. maar ook op het Afrikaanse continent ontstonden opvallende ontwerpen. In China is een moderne versie van de Konghou ontstaan die veel op de westerse harp lijkt.

Vorm

Kleine harp in het wapen van Ierland

De harp heeft de vorm van een boog. Het is zeer waarschijnlijk dat ze zijn ontstaan uit de boog van een pijl en boog. Veel later kregen ze de driehoekige vorm met aan de onderzijde een klankkast. De langste zijde van de harp wordt de zuil genoemd (hoewel sommige eerdere harpen, zoals een "boogharp", geen zuil hebben). Bij de meeste harpen is het enige doel van de zuil om de nek omhoog te houden en de grote spanning van de snaren op te vangen. Het is een heel mooi instrument dat er vaak heel erg sierlijk uitziet. Hierbij wordt de zuil extra versierd. De kleinere worden op schoot gehouden en de grote harpen staan op de grond. Een voorbeeld van de kleine harp is de Keltische- of Ierse harp. Deze vind je ook in het wapen van Ierland. De oorsprong ervan is onbekend, maar uit oude verhalen blijkt dat het in een of andere vorm aanwezig was sinds minstens de 6e eeuw of zelfs daarvoor.

Een harpspeler noem je een harpist(e).

Onderdelen

Lavinia Meijer tijdens het Nationaal Concert 2011

De harp bestaat uit meerdere onderdelen. Deze zorgen voor het mooie klassieke geluid dat de harp maakt.

De klankkast
De snaren
De haakjes/pendalen

De harp is een tokkelinstrument, waarbij de snaren meestal met de vingers in trilling worden gebracht. De harp is opgebouwd uit een langwerpige klankkast waarop een groot aantal snaren gespannen zijn, die van elkaar verschillen in lengte en dikte. Elke snaar brengt slechts één toon voort: hoe langer (en dikker) de snaar, hoe lager de toon.

Harpen bestaan al een paar duizend jaar. In de prehistorie gebruikten de mensen hun jachtbogen al als muziekinstrumenten, maar die hadden maar één snaar. Door verschillende bogen achter elkaar te zetten konden ze meerdere tonen maken. Later maakten ze boogharpen; bogen met meerdere snaren.

Taak van de onderdelen

Elk onderdeel van de harp heeft zijn eigen taak om er voor te zorgen dat de harp zo goed mogelijk klinkt.

De klankkast zorgt ervoor dat het geluid dat de harp maakt wordt versterkt, dat wil zeggen hard wordt weergegeven.
De snaren trillen als ze aangeraakt worden en maken daardoor geluidstrillingen om geluid te maken.
De haakjes of voetpedalen zorgen ervoor dat de snaren korter of langer worden en een ander geluid maken (zie hierna).

Snaren

De snaren van de harp gaan van kort naar lang. Snaren zijn gemaakt van darm of draad en worden tegenwoordig vaak vervangen door nylon of metaal. Het bovenste uiteinde van elke snaar is vastgemaakt aan de dwarsbalk of nek, waar elk een stemknop of iets dergelijks heeft om de toonhoogte aan te passen. De lengte zorgt ervoor dat er verschillende tonen gemaakt worden. Op elke harp zit een andere hoeveelheid snaren. Hoe meer snaren, hoe meer verschillende tonen de harp kan maken.

Op de moderne harpen kunnen er toonladders in alle toonsoorten gespeeld worden. Dit komt omdat er extra snaren worden toegevoegd. Ook worden er kleine hendeltjes (haakjes) op de dwarsbalk toegevoegd waarmee de spanning op een snaar makkelijk met een halve toon kan worden veranderd. Een derde mogelijkheid is het toevoegen van voetpedalen die kleine pinnetjes in de dwarsbalk bij de snaar in beweging zet. Zo'n pinnetje drukt tegen een snaar waardoor deze in toonhoogte veranderd. Al die hulpmiddelen maken de harp ingewikkelder om te bespelen en maakt de harp natuurlijk ook duurder. Vaak zijn dit soort pedaal- of concertharpen te vinden in een symfonieorkest.

Links

SchoolTV - Harp
Muziekweb - Harp
YouTube - Harp
Lijst van Nederlandse harpspelers (Wikipedia)

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
+[[Bestand:JM Schleyer 1888.jpg|miniatuur|alt=|Harpist Johann Martin Schleyer (1831-1912) met klassieke harp]]De '''harp''' is een [[muziekinstrument]]. De harp behoort binnen de muziekinstrumenten onder de categorie [[snaarinstrument]]en.  Harpen en [[Lier (muziekinstrument)|lieren]] bestonden minstens 3500 voor Christus in [[Sumer|Sumerië]], het huidige [[Irak]], [[Iran]] en [[Egypte]] en later in [[Pakistan]], [[India]] en [[China]]. Afbeeldingen van harpen en lieren zijn gevonden op de muurschilderingen van oude Egyptische graven in de Nijldal, die al dateren uit 3000 voor Christus. In de middeleeuwen hadden de harpen zich ook over [[Europa (werelddeel)|Europa]] verspreid. Weer later in de [[Barokke muziek|barok]] werden ze verspreid over de Europese koloniën, vooral in Latijns-Amerika. maar ook op het Afrikaanse continent ontstonden opvallende ontwerpen. In [[China]] is een moderne versie van de [[Konghou]] ontstaan die veel op de westerse harp lijkt.
-De harp is een muziekinstrument. De harp behoord bij muziekinstrumenten onder de categorie snaarinstrumenten. De harp heeft de vorm van een boog. Het is een heel mooi instrument dat er altijd heel erg sierlijk eruit ziet.
+==Vorm==
+[[Bestand:Coat of arms of Ireland.svg|links|miniatuur|214x214px|Kleine harp in het wapen van Ierland]]De harp heeft de vorm van een boog. Het is zeer waarschijnlijk dat ze zijn ontstaan uit de boog van een pijl en boog. Veel later kregen ze de driehoekige vorm met aan de onderzijde een klankkast. De langste zijde van de harp wordt de zuil genoemd (hoewel sommige eerdere harpen, zoals een "boogharp", geen zuil hebben). Bij de meeste harpen is het enige doel van de zuil om de nek omhoog te houden en de grote spanning van de snaren op te vangen. Het is een heel mooi instrument dat er vaak heel erg sierlijk uitziet. Hierbij wordt de zuil extra versierd. De kleinere worden op schoot gehouden en de grote harpen staan op de grond. Een voorbeeld van de kleine harp is de Keltische- of Ierse harp. Deze vind je ook in het wapen van Ierland. De oorsprong ervan is onbekend, maar uit oude verhalen blijkt dat het in een of andere vorm aanwezig was sinds minstens de 6e eeuw of zelfs daarvoor.
+Een harpspeler noem je een harpist(e).
-==Onderdelen van de harp==
+== Onderdelen ==
+[[Bestand:Lavinia Meijer playing at the 2011 National Concert.jpg|miniatuur|Lavinia Meijer tijdens het Nationaal Concert 2011]]
 De harp bestaat uit meerdere onderdelen. Deze zorgen voor het mooie klassieke geluid dat de harp maakt.
 * De klankkast
@@ Regel 7: / Regel 12: @@
 * De haakjes/pendalen
+De harp is een tokkelinstrument, waarbij de snaren meestal met de vingers in trilling worden gebracht. De harp is opgebouwd uit een langwerpige klankkast waarop een groot aantal snaren gespannen zijn, die van elkaar verschillen in lengte en dikte. Elke snaar brengt slechts één toon voort: hoe langer (en dikker) de snaar, hoe lager de toon.
-==Taak van de onderdelen==
+Harpen bestaan al een paar duizend jaar. In de prehistorie gebruikten de mensen hun jachtbogen al als muziekinstrumenten, maar die hadden maar één snaar. Door verschillende bogen achter elkaar te zetten konden ze meerdere tonen maken. Later maakten ze boogharpen; bogen met meerdere snaren.
+=== Taak van de onderdelen ===
 Elk onderdeel van de harp heeft zijn eigen taak om er voor te zorgen dat de harp zo goed mogelijk klinkt.
-* De klankkast zorgt ervoor dat het geluid dat de harp maakt hard word weergeven.
+* De klankkast zorgt ervoor dat het geluid dat de harp maakt wordt versterkt, dat wil zeggen hard wordt weergegeven.
 * De snaren trillen als ze aangeraakt worden en maken daardoor geluidstrillingen om geluid te maken.
-* De hakes of pendalen zorgen ervoor dat de snaren korter of langer worden en een ander geluid maken.
+* De haakjes of voetpedalen zorgen ervoor dat de snaren korter of langer worden en een ander geluid maken (zie hierna).
+== Snaren ==
+De snaren van de harp gaan van kort naar lang. Snaren zijn gemaakt van darm of draad en worden tegenwoordig vaak vervangen door nylon of metaal. Het bovenste uiteinde van elke snaar is vastgemaakt aan de ''dwarsbalk'' of ''nek'', waar elk een ''stemknop'' of iets dergelijks heeft om de toonhoogte aan te passen. De lengte zorgt ervoor dat er verschillende tonen gemaakt worden. Op elke harp zit een andere hoeveelheid snaren. Hoe meer snaren, hoe meer verschillende tonen de harp kan maken.
+Op de moderne harpen kunnen er toonladders in alle toonsoorten gespeeld worden. Dit komt omdat er extra snaren worden toegevoegd. Ook worden er kleine hendeltjes (haakjes) op de dwarsbalk toegevoegd waarmee de spanning op een snaar makkelijk met een halve toon kan worden veranderd. Een derde mogelijkheid is het toevoegen van voetpedalen die kleine pinnetjes in de dwarsbalk bij de snaar in beweging zet. Zo'n pinnetje drukt tegen een snaar waardoor deze in toonhoogte veranderd. Al die hulpmiddelen maken de harp ingewikkelder om te bespelen en maakt de harp natuurlijk ook duurder. Vaak zijn dit soort pedaal- of concertharpen te vinden in een [[Orkest|symfonieorkest]].
-==De snaren==
-De snaren van de harp gaan van kort naar lang. De lengte zorgt ervoor dat er verschillende tonen gemaakt worden. Op elke harp zit een andere hoeveelheid snaren. Hoe meer snaren, hoe meer verschillende tonen de harp kan maken.
+== Links ==
+* SchoolTV - [https://schooltv.nl/zoekresultaten/?q=harp Harp]
+* Muziekweb - [https://www.muziekweb.nl/Muziekweb/Cat/SingleSearch/Search?q=harp&catalogue= Harp]
+* YouTube - [https://www.youtube.com/results?search_query=harp Harp]
+* [https://nl.wikipedia.org/wiki/Categorie:Nederlands_harpist Lijst van Nederlandse harpspelers (Wikipedia)]
 [[Categorie:Muziekinstrumenten]]