James Cook

James Cook

James Cook (Marton, Yorkshire, 27 oktober 1728 - Hawaï, 14 februari 1779) was een Britse zeevaarder en cartograaf, die bekend werd vanwege zijn drie ontdekkingstochten naar de Grote Oceaan. Hij werd geboren als zoon van een arme boer en ging later op een kolenschip werken maar hij klom steeds meer hogerop en toen hij op het punt stond om een eigen schip te kopen toen hij in dienst ging bij de Royal Navy; De Britse marine. Tijdens de Zevenjarige Oorlog vertrok hij naar Canada om tegen de Fransen te vechten. Daar leerde hij navigatie en cartografie waar hij heel goed in bleek te zijn.

Cook maakte drie grote ontdekkingsreizen over de Grote Oceaan. Hij werd door Hawaiianen gedood, nadat de spanningen tussen hem en de bevolking steeds verder waren opgelopen.

Reizen

Toen Cook 14 was ging hij werken bij een kruidenier maar hij vond dat niet leuk. Hij wilde naar zee. Hij kwam in dienst als scheepsjongen op een kolenschip. Hij kreeg steeds hogere posities en voer over de Noordzee en de Oostzee. Net op het moment dat hij op een schip het commando zou krijgen ging hij in dienst bij de Royal Navy. Hij werd naar Canada gestuurd om te vechten tegen de Franssen. Hij leerde daar navigeren en kaarten bestuderen. Cook was daar erg goed in. Het jaar daarna mocht hij mee met een expeditie om de kusten van Newfoundland vast te leggen.

De routes van James Cook

 Eerste reis

 Tweede reis

 Derde reis

Eerste reis

In 1967 werden er in Engeland plannen gemaakt voor een expeditie naar de Grote Oceaan. Er waren 2 doelen voor deze reis:

• De Venusovergang waarnemen zodat de afstand tussen de aarde en de zon kon worden vastgesteld.
• Terra Australis vinden. Dat was een continent waarvan gedacht werd dat het in de buurt van Nieuw-Zeeland zou liggen maar wat uiteindelijk helemaal niet bestond. Dit doel werd geheim gehouden.

Cook kreeg het commando over deze reis. Op 30 juli 1768 vertrok Cook vanuit Deptford. Hij voer naar Kaap Hoorn, het zuidelijkste punt van Zuid-Amerika. Hierna zeilde hij richting het noordwesten waar de Venusovergang goed werd waargenomen. Nadat dit deel van de expeditie gelukt was voer Cook et zijn bemanning naar het zuiden maar vond geen nieuw continent. Wel kwamen ze aan bij Nieuw-Zeeland dat volledig in kaart gebracht werd. Dat duurde zes maanden. Cook wilde naar Tasmanië varen maar omdat de wind niet goed stond kwam hij uiteindelijk uit aan de oostkust van Australië. Daar botste het schip op het Groot Barrièrerif waardoor het lek ging. Gelukkig bereikten ze de kust zodat het gerepareerd kon worden. Hierna zeilde hij richting Batavia en bewees dat Australië en Nieuw-Guinea niet aan elkaar vast zaten. Vanaf Batavia zeilde hij terug naar Engeland. Het gebied waardoor Terra Australis kon liggen was nu veel kleiner.

Tweede reis

Het gebied waar Terra Australis kon liggen was veel kleiner geworden maar Cooks bevelhebbers waren er nog steeds zeker van dat het moest bestaan. Op 13 juli 1772 vertrok Cook met 193 man waaronder enkele belangrijke wetenschappers vanuit Plymouth. Ze voeren met 2 schepen: de Resolution en de Furneaux. Als eerste voer hij naar Kaapstad waarna hij naar het zuiden voer, richting Antarctica. Toen hij op enkele kilometers van Antarctica was aangekomen had hij terra australis nog steeds niet gevonden. De 2 schepen raakten elkaar kwijt en Cook besloot richting Nieuw-Zeeland te varen waar ze elkaar weer tegen kwamen. Vanaf daar voeren ze samen naar Tahiti en via Tonga voeren ze weer terug naar Nieuw-Zeeland. Daar raakten de schepen elkaar opnieuw kwijt. De 2 schepen liepen elkaar net mis bij de kust van Nieuw-Zeeland en de Furneaux voer terug naar Engeland.

Cook ging met zijn schip de Resolution niet terug. Hij voer anderhalve maand langs het ijs zonder terra australis te vinden. Hierna voer hij terug langs Tahiti. Op zijn terugtocht bezocht hij Paaseiland. Hij ontdekte Zuid-Georgia en de Zuidelijke Sandwicheilanden. Via Kaapstad zeilde hij weer terug naar Plymouth. Terra Australis was nou definitief onmogelijk geworden. Opvallend was dat maar 4 van de 112 bemanningsleden op de Resolution overleed.

Derde reis

De dood van Cook.

In 12 juli 1776 begon James Cook zijn 3^e reis. Zelf zou hij weer gaan varen met de Resolution en het andere schip was de Discovery. Het doel was nu om de westkusten van Noord-Amerika te gaan verkennen. De 2 schepen vertrokken niet tegelijk maar toen ze beide in Kaapstad waren aangekomen vertrokken ze. Hierna ging de reis richting het oosten. Er werden enkele eilandengroepen gevonden en via Tasmanië kwam de expeditie in Nieuw-Zeeland aan. Hier werden onder andere de Cookeilanden ontdekt. Nadat ze een bezoek aan Tonga gebracht hadden rustten ze enkele maanden op Tahiti. Toen Cook naar het noorden voer ontdekt hij Kiritmati en Hawaï. Hij voer naar de kust van de huidige Amerikaanse staat Oregon. Hij voer naar de Beringstraat en voer langs de Siberische kust terug naar Hawaï.

Monument in Captain Cook waar James Cook werd gedood.

Cook kwam nu op het Hawaïaanse eiland Maui. De inwoners van Maui waren erg aardig. Ze zagen Cook aan voor hun god van voorspoed. Niet veel later vertrok Cook weer maar door slecht weer kwam hij terug. Daardoor werden de inwoners veel minder aardig. Er kwamen gewapende opstootjes. De inwoners van Maui stolen een boot en Cook ging met enkele bemanningsleden aan land om een inwoner te gijzelen. Toen een Brit een Hawaïaan neerschoot ontstond er een conflict, Cook en 4 bemanningsleden werden gedood door de inwoners van Maui. De plaats waar dit gebeurde heet nu Captain Cook. De leiding werd overgenomen door Clerke maar die overleed al snel aan tuberculose. De expeditie keerde in oktober 1780 onder leiding van John Gore maar zonder James Cook

Vernoemingen

Omdat Cook veel gebieden heeft verkend zijn er ook veel dingen naar hem vernoemd, met name in Nieuw-Zeeland maar ook in Australië, Canada en Hawaï. Hieronder vind je de belangrijkste voorbeelden:

• Cookeilanden (Nieuw-Zeeland)
• Straat Cook (Nieuw-Zeeland)
• Mount Cook (Nieuw-Zeeland)
• Cooktown (Australië)
• Cook's Harbour (Canada)
• Captain Cook (Hawaï)