Brontekst bekijken van Kleurstof

[[Bestand:2019-05-09 Pigments Rembrandthuis.jpg|miniatuur|Pigmenten in het [[Rembrandthuis]] Amsterdam.]]
Simpel gezegd is een '''pigment''' hetzelfde als een '''kleurstof'''. Toch is dat niet helemaal waar, want een kleurstof hecht zich aan de te kleuren stof zoals textiel en wol. Een pigment blijft in de regel droog of wordt vermengd met een bindmiddel (drager) zoals lijnolie of acryl en vormt daarmee de verf. De pigmentpoeders die in verf worden gebruikt geven dus de kleur aan de verf.

'''Kleurstoffen''' zijn meestal natuurlijke (organische) stoffen zoals (delen van) planten om iets als textiel, wol, je haar of voedingsmiddelen een kleurtje te geven. Eieren kun je met pasen een mooi geel-groen kleurtje geven door ze meecte laten koken met gras of spinazie. 

Pigmenten kunnen ook niet-organisch ofwel anorganisch zijn. Vroeger waren dat vooral materialen zoals [[koolstof]] voor zwart, krijtsteen voor wit, oude dakpannen voor roodbruin en lazuursteen (Lapis lazuli) voor blauw. 

== Geschiedenis ==
Vanouds worden pigmenten al gemaakt uit zogeheten aardpigmenten, waarbij bepaalde [[mineralen]] (steensoorten) worden vermalen (vroeger in een [[molen]]) tot een kleurpoeder, welke vermengd met lijnolie in bijvoorbeeld olieverf wordt gebruikt. In de steentijd vermengde onze voorouders het met speeksel en maakten er [[Rotstekening|rotsschilderingen]] mee in de grotten. De [[Griekse oudheid|oude Grieken]], [[Oude Egyptenaren|oude Egyptenaren]] en [[Romeinen]] beschilderden hun beelden en maakten met hun verf wandtekeningen. Er werd eigeel gebruikt als bindmiddel in de verf. Dat wordt tempera genoemd. Was of honing werd ook als bindmiddel gebruikt. Ook maakten ze al make-up. Het schijnt dat [[Jan van Eyck]] aan het einde van de [[Middeleeuwen]] de olieverf heeft uitgevonden. 

Tegenwoordig worden ''synthetische'' (kunstmatige) pigmenten gemaakt vanuit chemische ([[Scheikunde|scheikundige]]) verbindingen en tot verf en dergelijke verwerkt in een fabriek. Ook het bindmiddel acryl is nog best nieuw. In Nederland is dat bijvoorbeeld bij de firma [[Talens]]. 

Toch heb je ook organische stoffen waar pigmenten van worden gemaakt. Zo heb je een luis (beestje) dat ''Cochenille'' heet. Daar maken ze karmijnrood van. Een pigment dat ook in lippenstift wordt gebruikt. Ook bepaalde planten en plantendelen bevatten kleurstoffen waar pigmenten van gemaakt worden. Zo wordt er van de bessen van Sporkenhout een soort geel gemaakt. Nadeel van organische pigmenten is dat ze vaak na verloop van tijd verkleuren of verbleken.

Pigmenten worden niet alleen in bijvoorbeeld [[verf]], [[Kleurpotlood|kleurpotloden]] en [[Inkt|inkten]] gebruikt, maar ook in schoensmeer, krijtjes en autolakken. Kleurstof is dus meer voor voeding zoals bij snoepjes en roze glacékoeken en in dranken en consumptie ijs. 

Sommige pigmenten zijn (zeer) giftig. Vermiljoen (soort rood) en [[cadmium]] (rood en geel) zijn dat ook. Kunstenaars zijn bijvoorbeeld van loodwit ziek geworden. Ook de verf op kinderspeelgoed wordt daarom streng gecontroleerd op giftige stoffen. Dergelijke pigmenten worden dan ook nog maar zelden gebruikt en worden door veilige pigmenten vervangen.

== Galerij ==
<gallery>
Bestand:Fels Cave Drawings 1.jpg|Kleurstof (houtskool) gebruikt bij grottekening
Bestand:Dyed wool.jpg|Met natuurkleurstoffen gekleurde wol
Bestand:Watercolors with a brush.jpg|Blokjes waterverf (aquarelverf)
Bestand:Tubes of paint, artist's paint PNG.png|Tubes met diverse kleuren verf
Bestand:Indian pigments.jpg|Indische pigmenten (kleustoffen)
Bestand:Verfmolen De Kat.jpg|Verfmolen de Kat, Zaanse Schans
Bestand:Fabriekshal Talens Apeldoorn.jpg|Fabriekshal Talens, Apeldoorn
Bestand:Artisan wateroplosbare verf Winsor & Newton.jpg|Wateroplosbare verf Windsor & Newton
Bestand:Glazed doughnut (773405).jpg|Donut met roze glazuur
</gallery>

== Links ==
* Lijst van pigmenten (Wikipedia)
[[Categorie: Woordenschat]]
[[Categorie: Basiswoordenlijstgroep7]]
[[Categorie:Technologie]]