Koninkrijk Italië (1861-1946)
Sjabloon:Infobox land Het koninkrijk Italië of in het Italiaans Regno d'Italia was van 1861 tot 1946 een koninkrijk op het gebied van het huidige Italië en Istrië.
Geschiedenis
Ontstaan
Italië voor de Italianen
Na het congres van Wenen in 1815 waren de grenzen van Europa grondig hertekend. Het keizerrijk Oostenrijk, het koninkrijk der Verenigde Nederlanden en andere landen ontstonden. Italië en Duitsland waren in die tijd niet één land, maar veel mensen wilden dat wel. Daar liepen ze al tegen het eerste probleem aan: de Oostenrijkers. Die hadden Lombardije-Venetië en Toscane in handen, gebieden die bij het nieuwe, verenigde Italië zouden moeten horen. In het noorden speelde zich het eerste deel van de hereniging af. In vele oorlogen werden Toscane en Lombardije-Venetië door de Savoyers van Piëmont-Sardinië veroverd. Nadat Guiseppe Garibaldi ook het koninkrijk der Beide Siciliën aan de Savoyers schonk, werd het koninkrijk Italië gesticht. Koning Victor Emanuel II van Italië werd op 17 oktober 1861 uitgeroepen tot de eerste koning van het heropgerichte , verenigde Italië.
Weg met de Kerkelijke Staat
Allemaal leuk en aardig, maar wat moest er nou gebeuren met de Kerkelijke Staat? De Kerkelijke Staat was de staat geregeerd door de paus en hij lag precies midden in Italië, waardoor hij het noorden en zuiden van het Italiaanse koninkrijk van elkaar scheidde. Guiseppe Garibaldi viel de Kerkelijke Staat binnen, maar dat werd de Franse keizer Napoleon III te gortig. Die wilde namelijk niet zo'n machtige zuiderbuur, en de Franse troepen bezetten de pauselijke gebieden. Toen de Fransen in de Frans-Duitse Oorlog werden verslagen, bezette Italië de Kerkelijke Staat. De paus was woedend, zag zich als een gevangene van het Vaticaan en heeft zich nooit meer buiten Vaticaanstad vertoond. Allemaal leuk en aardig, maar Italië was nu écht één.
Nog meer land
Italië wilde zich nu gaan vergelijken met de grootmachten van toen: Frankrijk, Groot-Brittannië, Duitsland en ook de Verenigde Staten wel. Daarbij hoorde koloniën. Brunei en Atjeh leken Italië wel mooie kandidaten. Dit mislukte, Brunei werd door de Engelsen ingepikt en Nederland veroverde Atjeh. In de jaren 80 van de 19e eeuw wist Italië wel twee koloniën te krijgen: Italiaans-Eritrea en Italiaans-Somaliland waren de eerste overzeese gebieden van Italië. In 1912 kwamen daar ook nog Libië en de Dodekanesos bij. Het grondgebied van Italië was nu zeker verdubbeld, maar in vergelijking met de Franse en Engelse koloniën waren ze nog steeds ver-schrik-ke-lijk klein.
De Eerste Wereldoorlog
Italië sloot zich na een tijdje aan bij de Centralen, waar ook het Duitse Keizerrijk, Oostenrijk-Hongarije, het koninkrijk Bulgarije en het Ottomaanse Rijk bij hoorden. Toen na de moord op Frans Ferdinand van Oostenrijk de Eerste Wereldoorlog uitbrak, bleef Italië echter neutraal. Groot-Brittannië en Frankrijk hadden graag Italië als bondgenoot, en zeiden dat Italië veel gebied kreeg als het met hen meedeed. Dat gaf de doorslag. Het Italiaans leger mobiliseerde, het nieuws verspreidde zich over het hele land: trekkend over de Alpen zouden de Italianen Oostenrijk-Hongarije binnenvallen. Koning Victor Emanuel III maakte zich klaar, ook hij zou meevechten. Dit alles eindigde in één grote mislukking, het Oostenrijkse leger was dan wel niet enorm goed, maar de Italianen waren er nog beroerder aan toe. Vrijwel alle slagen werden verloren, zodat vele Franse versterkingen moesten aanrukken. Met hun hulp werd bijna Oostenrijk binnengedrongen, maar met Duitse hulp bleven de Oostenrijkers standhouden. Toen de oorlog in 1918 eindigde met de capitulatie van de Centralen, waren de Alpen nog steeds niet veroverd.
Als dank voor hun steun kreeg Italië Zuid-Tirol en Istrië, maar de Italianen waren woedend. De oorlog was voor hen rampzalig verlopen, ze voelden zich verraden. Één man was het met hen eens en speelde op hen in, hij heette Benito Mussolini.
De opkomst van Mussolini
De Italianen waren dus boos. De geallieerden hadden Italië veel gebied beloofd, maar de Italianen vonden Istrië, Dalmatië, Trentino en Zuid-Tirol wel érg weinig. Ze hadden behoefte aan een sterk leider. Mussolini kwam voor hen precies op het goede moment. Hij was altijd netjes gekleed en werd meteen geliefd bij het volk. Hij was heel fascistisch, hij vond dat er één leider voor het land moest zijn en niet zo'n slap parlement. Na zijn Mars op Rme greep hij de macht, heel langzaam ontnam hij de macht van het parlement en Victor Emanuel. Hij loste de problemen met de paus op, waardoor de paus niet echt iets tegen Mussolini had. Dit vond Mussolini echter niet genoeg, hij wilde meer land, véél meer.
Ethiopië en Albanië
Mussolini liet zijn oog vallen op Ethiopië. Dat was destijds een onafhankelijk keizerrijk, samen met Liberia was het het enige onafhankelijke land in Afrika. Als Mussolini iets wilde, gebeurde het, en zo kwam het dat in 1936 een leger bestaande uit 500.000 man Ethiopië binnendrong. Al moordend en plunderend trokken de Italianen door het land, ze schaamde zich niet om gifgas te gebruiken. Tegen zo'n wreed leger kon het sterk verouderde Ethiopische leger niet op. Keizer Haile Selassie vluchtte en koning Victor Emanuel werd uitgeroepen tot keizer van Ethiopië. Ethiopië werd samengevoegd met Italiaans-Eritrea en Italiaans-Somaliland en zo was binnen de kortste keren een Oost-Afrikaans-Italiaans Rijk uit de grond gestampt.
Albanië leek Mussolini ook wel wat. Hij wilde graag de Balkan hebben, dat moest natuurlijk klein beginnen. Albanië werd langzamerhand overgenomen, in 1939 werd koning Zog I van Albanië verdreven en ook Albanië werd bij Italië gevoegd.
Tweede Wereldoorlog
In 1939 begon de Tweede Wereldoorlog, toen Adolf Hitler samen met de Sovjet-Unie Polen binnenviel. Mussolini vond dit geen goed plan, het Italiaanse leger was nog helemaal niet klaar voor de oorlog! De gehele Tweede Wereldoorlog verliep voor de Italianen verschrikkelijk. Continu mislukte aanvallen, en alleen met Duitse steun konden successen worden behaald. De Italianen werden uit hun koloniën verdreven en in Noord-Afrika verloor Italië al z'n land.
In 1943 landde de geallieerden op Sicilië en kort daarna drongen ze ook Zuid-Italië binnen. Koning Victor Emanuel zag z'n koninkrijk instorten en liet Mussolini gevangennemen. Die werd bevrijd en stichtte de Republiek van Saló. Lang hield hij niet stand en hij werd uiteindelijk vermoordt door Italiaanse rebellen. De Tweede Wereldoorlog had keihard toegeslagen, van het oude, glorieuze Italiaanse Rijk was weinig meer over.
Einde van het koninkrijk
Italië bleef na de Tweede Wereldoorlog verarmd achter. Istrië, Dalmatië en alle koloniën werden verloren. De koning zag het niet meer zitten.
In 1946 trad koning Victor Emanuel III af en werd zijn populaire zoon Umberto II koning. Lang zou hij niet koning zijn, want op 2 juni 1946 werd een referendum gehouden: Moest Italië een koninkrijk blijven? Nee, zeiden de mensen, alhoewel het maar de vraag is of het referendum eerlijk is verlopen. Tot 2002 mochten leden van het huis Savoye niet in Italië komen, ze zouden hun land hebben verraden.
Koloniën
Italië was redelijk laat als groot land. Veel landen waren al ingepikt door andere landen, dus kreeg Italië maar langzaam koloniën in handen. Dit waren ze:
- Rodos
- De Dodekanesos (eilanden voor de kust van Griekenland)
- Albanië
- Italiaans-Libië
- Italiaans-Oost-Afrika, bestaande uit
Italië heeft ook nog in de Tweede Wereldoorlog delen van Griekenland, Servië en Montenegro bezet.
Koningen
Het Koninkrijk Italië heeft vier koningen gehad, allemaal uit het Huis Savoye.
| Foto | Naam | Tijd |
|---|---|---|
|
Victor Emanuel II | 17 maart 1861 - 9 januari 1878 |
|
Umberto I | 9 januari 1878 - 29 juli 1900 |
|
Victor Emanuel III | 29 juli 1900 - 9 mei 1946 |
|
Umberto II | 9 mei 1946 - 12 juni 1946 |
Zie ook
- Koninkrijk Italië (middeleeuwen), het Noorden van Italië onder het Heilige Roomse Rijk.
- Koninkrijk Italië (1805-1814), Italië onder Napoleon I van Frankrijk.