Lutetium
| Chemisch element | |
| |
| Stukjes lutetium met 1 cm³ kubus | |
| Naam | Lutetium |
| Symbool | Lu |
| Atoomnummer | 71 |
| Soort | Lanthanide |
| Kleur | Zilverwit |
| Smeltpunt | 1652 oC |
| Kookpunt | 3402 oC |
Portaal  Scheikunde
| |
|---|---|
Lutetium is een chemisch element met het symbool Lu en atoomnummer 71 in het Periodiek Systeem van de scheikunde. Het is een zacht, kneedbaar, zilverwit metaal dat langzaam verkleurt bij blootstelling aan lucht. Het behoort tot de lanthaniden reeks, een groep van 15 op elkaar lijkende elementen tussen lanthaan en lutetium in het periodiek systeem, waarvan lanthaan de eerste en het prototype is. Lutetium wordt traditioneel gerekend tot de zeldzame aardelementen.
Voorkomen
Hoewel het tot de zeldzame aardelementen wordt gerekend, komt lutetium vaker voor in de aardkorst dan zilver. Het heeft echter maar weinig specifieke toepassingen.
Lutetium wordt gevonden met bijna alle andere zeldzame aardmetalen (lanthaniden), maar nooit op zichzelf, en is erg moeilijk te scheiden van andere elementen. Het komt onder andere voor in hele kleine hoeveelheden in het mineraal monaziet.
Zuiver lutetiummetaal is erg moeilijk te maken. Het is een van de zeldzaamste en duurste van de zeldzame aardmetalen met een prijs van ongeveer 10.000 dollar per kilogram, ongeveer een kwart van die van goud.
De belangrijkste mijngebieden zijn China, de Verenigde Staten, Brazilië, India, Sri Lanka en Australië.
Lutetium in erts of mineraal
Monaziet
Geschiedenis
Lutetium werd in 1907 onafhankelijk ontdekt door de Franse wetenschapper Georges Urbain, de Oostenrijkse mineraloog Baron Carl Auer von Welsbach en de Amerikaanse chemicus Charles James. Al deze onderzoekers vonden lutetium als een onzuiverheid in het mineraal ytterbia, waarvan eerder werd gedacht dat het volledig uit ytterbium bestond. De naamgevende eer ging naar Urbain, aangezien hij zijn resultaten eerder had uitgebracht. Hij koos de naam lutecium voor het nieuwe element, maar in 1949 werd de spelling veranderd in lutetium. Lutetium, afgeleid van het Latijnse Lutetia, de oude Romeinse naam voor Parijs. Zuiver lutetiummetaal werd voor het eerst gemaakt in 1953.
Gebruik
Ondanks dat lutetium metaal moeilijk te maken is en dus kostbaar is, wordt het gebruikt in de aardolie-industrie als katalysator (middel om chemische processen op gang te brengen). Het gaat hierbij om zogeheten kraak-processen. Hiermee halen ze bijvoorbeeld LPG-gas uit aardolie.
Biologie
Net als de andere zeldzame aardmetalen heeft lutetium geen bekende biologische rol, maar het wordt zelfs in mensen aangetroffen, met name in de botten en in mindere mate in de lever en de nieren.
Net als andere zeldzame aardmetalen, wordt lutetium beschouwd als een lage giftigheid, maar de verbindingen moeten toch voorzichtig worden behandeld: inademing van de verbinding lutetium-fluoride is bijvoorbeeld gevaarlijk en deze verbinding irriteert de huid. Lutetium-nitraat kan gevaarlijk zijn omdat het kan ontploffen en branden als het eenmaal verwarmd is. Lutetiumoxidepoeder (een zuurstof verbinding) is ook giftig bij inademing of inslikken.
Een bepaalde lutetium verbinding wordt gebruikt als medische onderzoek toepassing in een zogeheten PET-scanner.
Veiligheid
Lutetiumverbindingen kunnen licht giftig zijn
Lutetium-nitraat is makkelijk ontbrandbaar en explosief
Toepassingen
PET-scanner in een ziekenhuis.
Plaatje van de hersenen gemaakt door de PET-scanner
Olieraffinaderij
Plaats in het periodiek systeem
| Periodiek systeem | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||