Max Havelaar

Max Havelaar of De koffijveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappij
Informatie
Alternatieve titel
Schrijver	Eduard Douwes Dekker (Multatuli)
Taal (origineel)	Nederlands
Land	Nederland
Genre	Tendensroman Sociale roman Psychologische roman
Datum	1860
ISBN
Uitgeverij	J. de Ruyter (oorspronkelijk)
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Literatuur

Het boek 'Max Havelaar of de koffieveilingen der Nederlandse Handelsmaatschappij was een aanklacht tegen het Nederlandse beleid in de kolonie Nederlands-Indië. Het is geschreven door Eduard Douwes Dekker, een ambtenaar uit Nederlands-Indië, in 1860. Multatuli, alias Max Havelaar, was assistent-resident op Java. Hij nam het op voor de onderdrukte Javanen. Hij ondervond veel tegenwerking van de Hollanders. Aan het eind van het boek richtte Multatuli zich rechtstreeks tot koning Willem III om een einde te maken aan de corruptie.

Ondanks de naam gaat het in het boek heel weinig om Max Havelaar. Het boek wordt grotendeels verteld door drie personen. Dit zijn de Amsterdamse koffiehandelaar Batavus Droogstoppel, zijn Duitse leerling Stern en Multatuli zelf. Het boek speelt zich af in Amsterdam en in Lebak in Nederlands-Indië. In grote lijnen gaat het boek om de situatie in Nederlands-Indië, waar veel corruptie is en de plaatselijke bevolking daarvan het slachtoffer is. Het boek begint met Droogstoppel die van zijn oude vriend Sjaalman een bundel boeken krijgt en besluit een boek te schrijven met zijn zoon, dochter en Stern. Stern schept hiervoor het personage Max Havelaar, een assistent-resident in Lebak, die eerlijk en rechtvaardig is. In het laatste hoofdstuk komt ten slotte Multatuli zelf aan het woord.

Max Havelaar wordt nog altijd beschouwd als één van de bekendste en beste werken uit de Nederlandse literatuur. Het boek is opgenomen in het canon van Nederland, waarin de 50 belangrijkste historische gebeurtenissen uit de Nederlandse geschiedenis staan. Het boek is in 1976 verfilmd en er bestaat ook een toneelstuk van het boek. Het keurmerk Max Havelaar voor fairtrade-producten is ook naar het boek vernoemd.

Inhoud

Hoofdstuk 1 t/m 4

Batavus Droogstoppel is makelaar in koffie en vindt romans en toneel eigenlijk onzin, aangezien ze de waarheid nooit vertellen. Droogstoppel houdt zelf van de waarheid, is een zakenman en beschouwt zich als protestant. Toch besluit hij een boek te schrijven, na een ontmoeting met Sjaalman. Sjaalman is een oude vriend van Droogstoppel, maar verkeert in grote armoede. Sjaalman zelf is een dichter en schrijver en levert op een dag een groot pak met boeken bij Droogstoppel. Droogstoppel heeft hier eerst geen aandacht voor, maar nadat zijn zoon een ontoepasselijk gedicht voorlas, besloot hij de boeken door te nemen. Hier treft hij veel boeken, die tegen zijn geloof en ideeën ingaan, maar ook boeken die hem interesseren. Na het lezen van de boek ziet hij dat er problemen zijn binnen de koffiehandel en besluit een boek te schrijven. Naar eigen zeggen doet Droogstoppel dit niet, om de concurrent te helpen, maar om een crisis te voorkomen.

Aanvankelijk besluit Droogstoppel om Sjaalman te zoeken, maar dit loopt uit in een fiasco. Hiertoe besluit hij dat zijn Duitse knecht Stern het boek schrijft om zijn Nederlands te oefenen, zijn dochter het werk corrigeert en zijn zoon Stern helpt. Hijzelf kijkt of alles goed gaat en voorziet de tekst van commentaar.

Hoofdstuk 5 t/m 8

Max Havelaar komt aan in Nederlands-Indië samen met zijn vrouw en zoon. Havelaar wordt beschreven als een man die van alles wel iets weet, het Maleis beheerst, erg snel wisselt van gespreksonderwerp en vooral goed is voor de mensen. Havelaar wordt assistent-resident nadat de vorige overleden is. Havelaar blijkt te weten dat Lebak een arme regio is tot de verbazing tot de opzichter Verbrugge.

Havelaar spreekt met de inlandse vorst Raden Adipati Karta Nata Nagara en spreekt in de inlandse hoofden toe. Max Havelaar verklaart eerlijk te regeren en verwacht daarvoor eerlijk bestuur terug. In deze hoofdstukken worden voor de rest Nederlands-Indië en haar inwoners beschreven. Ook wordt de bestuursstructuur beschreven.

Hoofdstuk 9

In dit hoofdstuk is Droogstoppel aan het woord en beklaagt zich over de vorige vier hoofdstukken. Hij vind dat Stern te lang schrijft en bovendien te fantasievol. Droogstoppel haalt hierbij de preek van dominee Wawelaar, dat men hard dient te werken en de heidenen moet bekeren. Droogstoppel zegt dat niemand dit boek ooit zal lezen op deze manier en vertelt een stuk over uit het pak van Sjaalman.

Hoofdstuk 10 t/m 19

In dit deel werkt Stern verder het verhaal van Max Havelaar uit, waarbij Droogstoppel hem soms onderbreekt om een het verhaal "tegen te spreken".

Deze hoofdstukken staan voornamelijk in het teken van de tafelgesprekken. Verbrugge wordt uitgenodigd om te komen eten, maar aangezien er geen dessert is vertelt Max Havelaar verhalen. De verhalen die hij vertelt zijn:

• De parabel van de Japanse steenhouwer: Dit verhaal gaat over een Japanse steenhouwer, die arm, machteloos en ongelukkig is. Hij wordt door een engel tot rijke man gemaakt, maar is steeds ongelukkig omdat er iemand machtiger is als hij. Daardoor wordt hij koning, de zon, de wolken, de zee, een rots en tenslotte weer een steenhouwer.
• Het verhaal van de eerste keer dat Havelaar in Nederlands-Indië was. Dit verhaal is gebaseerd op het verhaal van Multatuli zelf; het gaat over de beschuldiging van corruptie tegen Havelaar die onjuist is.

Het verhaal wordt ook door Stern zelf onderbroken door middel van uitwendingen over de situatie op Java en er staan ook gedichten in het Duits tussen. Stern begint het verhaal van Saïdjah en Adinda, twee geliefden die sterven als gevolg van de slechte levensomstandigheden. Stern maakt ook vergelijkingen met De hut van Oom Tom, een Amerikaans boek tegen de slavernij.