Mesolithicum

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Drieperiodensysteem

Holo- ceen	Historische Tijd
	La Tène-periode			Proto- historie
	Hallstattperiode
	IJzertijd
	Laat
	Midden
	Vroeg
	Bronstijd
	Neolithicum	Kopertijd
		Laat		Pre- historie
		Keramisch
		Prekeramisch
	Mesoli- thicum of Epipaleo- lithicum	Laat
		Midden
		Vroeg
Pleisto- ceen	Paleo- lithicum	Laat
		Midden
		Vroeg
	Steentijd

Het Mesolithicum (Grieks: μέσος, mesos "midden"; λίθος, lithos "steen") is de archeologische periode van de Oude Wereld tussen het Laat Paleolithicum en het Neolithicum, ook wel de middensteentijd genoemd. Het gaat hier niet om een scherpe grens tussen beide perioden, maar echt een overgang. De term Epipaleolithicum wordt ook wel gebruikt, maar dan vooral voor buiten Noord-Europa (meer voor het Nabije Oosten). Het Mesolithicum heeft verschillende tijdvakken in verschillende delen van Eurazië, dat wil zeggen dat de technologische en menselijke ontwikkelingen niet overal tegelijk waren. Het verwijst naar de laatste periode van jager-verzamelaar culturen in Europa en West-Azië, tussen het einde van het laatste ijstijd en de neolithische revolutie. In Europa beslaat het ongeveer de periode van 15.000 tot 5.000 jaar geleden; terwijl het in Zuidwest-Azië (het Epipaleolithische Nabije Oosten) ongeveer 20.000 tot 8.000 jaar geleden plaats vond. De term wordt minder gebruikt voor gebieden verder naar het oosten, en helemaal niet buiten Eurazië en Noord-Afrika.

Het type cultuur dat aan het Mesolithicum wordt verbonden, varieert van gebied tot gebied, maar het wordt gekoppeld aan de afname van de groepsjacht op grote dieren en men stapte over naar de bredere levenswijze van jager-verzamelaars. Ook ontstaat er de ontwikkeling van meer verfijnde en typisch kleinere stenen werktuigen en wapens in plaats van de de grovere werktuigen die typisch zijn voor het paleolithicum. Afhankelijk van de regio kan enig gebruik van aardewerk en textiel worden aangetroffen op archeologische opgravingen die zijn toegewezen aan het Mesolithicum, maar over het algemeen worden aanwijzingen van landbouw gezien als iets dat meer hoort bij het Neolithicum. De meer vaste nederzettingen liggen meestal dicht bij de zee of de binnenwateren en bieden een goede voedselvoorziening (vis en dergelijke). Mesolithische samenlevingen worden niet als erg ontwikkeld gezien en begrafenissen zijn vrij eenvoudig; dit in tegenstelling tot de enorme grafheuvels die passen bij het Neolithicum.

Klimaat

Het Mesolithicum is de laatste periode van het Pleistoceen die wordt gekenmerkt door een geleidelijke temperatuurstijging, tussen het einde van de 'laatste ijstijd' en de Neolithische Revolutie aan het begin van het Holoceen. De ontwikkeling van de temperatuur in deze periode is gebleken uit onderzoeken op Groenland met behulp van de Groenlandse ijskernen die daar geboord zijn.

Overzicht van culturen

Omdat de ontwikkelingen op de verschillende plekken niet allemaal tegelijk plaatsvonden, volgt hier een overzicht:

Geografisch gebied	Naam Periode	Cultuur	Van-tot	Interessante vindplaatsen
Zuid-Oost-Europa (Griekenland, Aegean)	Balkan Mesolithicum		Sjabloon:Sort	Franchthi, Theopetra<ref>Sarah Gibbens, "Face of 9,000-Year-Old Teenager Reconstructed", National Geographic, 19 January 2018.</ref>
Southeastern Europe (Romania/Serbia)	Balkan Mesolithic	Iron Gates culture	Sjabloon:Sort	Lepenski Vir<ref>Sjabloon:Cite book </ref>
Western Europe	Early Mesolithic	Azilian	Sjabloon:Sort
Northern Europe (Norway)		Fosna-Hensbacka culture	Sjabloon:Sort
Northern Europe (Norway)	Early Mesolithic	Komsa culture	Sjabloon:Sort
Central Asia (Middle Urals)			12,000–5,000 BP	Shigir Idol, Vtoraya Beregovaya<ref>Central Asia does not enter the Neolithic, but transitions from the Mesolithic to the Chalcolithic in the fourth millennium BC (metmuseum.org). The early onset of the Mesolithic in Central Asia and its importance for later European mesolithic cultures was understood only after 2015, with the radiocarbon dating of the Shigor idol to 11,500 years old. N.E. Zaretskaya et al., "Radiocarbon chronology of the Shigir and Gorbunovo archaeological bog sites, Middle Urals, Russia", Proceedings of the 6th International Radiocarbon and Archaeology Symposium, (E Boaretto and N R Rebollo Franco eds.), RADIOCARBON Vol 54, No. 3–4, 2012, 783–94.</ref>
Northeastern Europe (Baltics and Russia)	Middle Mesolithic	Kunda culture	Sjabloon:Sort	Lammasmägi, Pulli settlement
Northern Europe		Maglemosian culture	Sjabloon:Sort
Western and Central Europe		Sauveterrian culture	Sjabloon:Sort
Western Europe (Great Britain)	British Mesolithic		Sjabloon:Sort	Star Carr, Howick house, Gough's Cave, Cramond, Aveline's Hole
Western Europe (Ireland)	Irish Mesolithic		Sjabloon:Sort	Mount Sandel
Western Europe (Belgium and France)		Tardenoisian culture	Sjabloon:Sort
Central and Eastern Europe (Belarus, Lithuania and Poland)	Late Mesolithic	Neman culture	Sjabloon:Sort
Northern Europe (Scandinavia)		Nøstvet and Lihult cultures	Sjabloon:Sort
Northern Europe (Scandinavia)		Kongemose culture	Sjabloon:Sort
Northern Europe (Scandinavia)	Late Mesolithic	Ertebølle	Sjabloon:Sort
Western Europe (Netherlands)	Late Mesolithic	Swifterbant	Sjabloon:Sort
Western Europe (Portugal)	Late Mesolithic		Sjabloon:Sort

<references />