Openbare bibliotheek
Een openbare bibliotheek is een bibliotheek die openbaar is, dat wil zeggen: een plek waar iedereen boeken en andere dingen zoals films kan lenen om te lezen of bekijken. Iedereen uit de buurt kan lid worden en gratis gebruikmaken van de bibliotheek. De openbare bibliotheek wordt ook wel de bibliotheek, de bieb (in Nederland), of de bib (in België) genoemd.
Openbare bibliotheken zijn er van klein (uitleenpunt, bibliobus, filiaal) tot groot: de hoofdvestiging, meestal in een stad. Ze gaan ervoor dat je je kunt blijven ontwikkelen, je hele leven lang.
Het verschil van een openbare bibliotheek met andere bibliotheken is, dat er voortdurend oudere, niet meer actuele boeken en andere materialen uit de collectie worden gehaald: dat heet "afschrijven". Daarvoor in de plaats komen dan steeds weer nieuwe. Zo kan de bibliotheek steeds de meest actuele kennis, romans e.d. blijven bieden. De oudere boeken en dergelijke worden dan verkocht. Er wordt wel altijd nagekeken of ze nog bij een andere bibliotheek, bijvoorbeeld de Koninklijke Bibliotheek, zijn in te zien of te lenen.
Iedereen kan naar de bibliotheek, maar je moet er lid van zijn om materiaal te kunnen lenen voor een aantal weken. Bij lenen moet je het geleende artikel weer terug brengen. Doe je dat te laat, dan krijg je een boete. Ook bij beschadiging of kwijtraken van het geleende artikel moet je een boete betalen. Als je bijvoorbeeld een boek nog niet uit hebt, moet je op tijd vragen of je het kunt verlengen. Dat kan tegenwoordig vaak ook via de computer.
Geschiedenis
Voordat de openbare bibliotheek ontstond waren er al zogenaamde volksbibliotheken en leeszalen. Wil je meer hierover weten? Lees dan: Beleidshistorie van de openbare bibliotheek.
Aan het begin van de twintigste eeuw werden in Nederland de eerste openbare bibliotheken opgericht. Ze heetten vaak 'openbare leeszaal en bibliotheek'. Ze waren bedoeld om alle burgers de kans te bieden kennis op te doen, zich verder algemeen te ontwikkelen. Je kon er boeken, kranten en tijdschriften lezen en ook boeken lenen voor een bepaalde tijd.
Vanaf 1921 kregen die bibliotheken ook geld van de Rijksoverheid. De Wet op de openbare bibliotheken was er vanaf de zeventiger jaren van de vorige eeuw op gericht de bibliotheek zo dicht mogelijk bij de mensen te brengen. Ook in kleinere plaatsen: daar komt dan zo veel mogelijk de bibliobus of bibliotrailer. Dat is een rijdende minibibliotheek. Soms vind je de bibliotheek in hetzelfde gebouw als bijvoorbeeld het dorpshuis.
Wat kun je vinden in een openbare bibliotheek?
Collectie
Behalve de algemene collectie is er een speciale jeugd- en/of jongerenafdeling of -kast.
Ook hebben veel bibliotheken wisselende themacollecties: allerlei boeken en materialen over bijvoorbeeld de herfst of de Kersttijd.
Er zijn al lang niet meer alleen maar papieren boeken, kranten en tijdschriften, maar bijvoorbeeld ook cd's met luisterboeken en hoorspelen, cd-roms met computerprogramma's, dvd’s met films: deze kun je lenen of huren.
Voorleesuurtjes
Soms wordt er voorgelezen uit een mooi of spannend boek!
Zoeken
Als je iets zoekt in de bibliotheek, hoe kun je er dat dan vinden? Daarvoor is de catalogus. Die staat tegenwoordig meestal in de computer en op Internet. Je kunt er dan zelfs ook thuis naar zoeken.
Ook handig: in de kasten staan de boeken keurig netjes op soort, nummer of alfabetische volgorde. Kijk voor meer uitleg bij PIM-systeem (bieb).
Kun je een boek niet vinden, of heb je een andere vraag, dan kun je daarmee naar een medewerker in de bibliotheek stappen!
Hulp
Dan zijn er nog andere dingen waarvoor je in de openbare bibliotheek steeds vaker hulp kunnen krijgen. Bijvoorbeeld bij het invullen van hun belastingaangifte of het vinden van werk. Of anders kun je er vragen bij wie je voor iets moet zijn: dan krijg je een doorverwijzing.
Studieplek
Veel openbare bibliotheken hebben een ruimte waar je een studieplek kunt vinden. Je kunt er dan met de computer werken, zoeken op internet en je huiswerk maken.
Leescafé
Er is ook vaak een leescafé waar je wat kunt lezen, zoals een krant of tijdschrift, of het boek dat je net geleend hebt. Er zijn zelfs ook mensen die elkaar daar ontmoeten.
Promotie
De openbare bibliotheken promoten boeken voor kinderen, jongeren en volwassenen, in de hoop dat ze meer gaan lezen. Dat is goed voor hun kennis, ontwikkeling en ontspanning! Daarom zijn ze aangesloten bij de CPNB (organisatie van boekwinkels). Ze doen elk jaar mee aan onder andere de Kinderboekenweek en de Boekenweek voor volwassenen. Ook werken ze vaak samen met scholen en andere instellingen.
Wat nog meer?
Heel vaak spreken mensen, in plaats van over 'de bibliotheek', nog steeds over 'de boekenuitleen' (Nederland) of 'de uitleenbibliotheek' (België), maar in veel bibliotheken kun je al lang veel meer! Bijvoorbeeld:
- meedoen in een leesclub, waarvoor je allemaal een bepaald boek leest waar je daar dan over praat.
- een cursus volgen, zoals om Nederlands te leren of een andere taal, of
- leren werken met computer en internet
- sommige bibliotheken hebben een fablab (makerplaats). Dat is een creatieve doe-het-zelfruimte waar je zelf, of samen met anderen, iets kunt maken en daarvan leren.
En er worden sprekers uitgenodigd: mensen die je het een en ander vertellen over een bepaald onderwerp. Of bijvoorbeeld de schrijver van een populair boek.
Internet
Elke openbare bibliotheek vind je tegenwoordig wel op Internet, maar er zijn ook twee websites van de bieb speciaal voor jou:
- 'Ontdek je bieb', speciaal voor jou gemaakt: https://ontdekjebieb.nl/.
- Daarna kun je ook kijken op Jeugdbibliotheek.nl. Voor jou is dat speciaal: https://www.jeugdbibliotheek.nl/6-12-jaar.html
Lid worden
Jij kunt zelf lid worden van de openbare bibliotheek in je woonplaats! Dan kun je er ook lenen. Daarvoor krijg je een pasje. Tot je 16 of 18 jaar bent is dat in Nederland voor jou vaak gratis.
Meewerken?
Zou je zelf later wel in een bibliotheek willen gaan werken? Dan kun je daar om te beginnen vrijwilliger worden. Daarvoor moet je wel 16 jaar of ouder zijn. Is het bibliotheekvak iets voor jou? Dan zijn daar cursussen en opleidingen voor.