Parijs

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. Toelichting: Poging 3 - veelbekeken artikel

Dit artikel is nog niet af.

Dit artikel gaat over de Franse hoofstad Parijs. Zie Parijs (doorverwijspagina) voor andere betekenissen.

Parijs Paris
Land	Frankrijk
Regio	Île-de-France
Departement	Parijs
Burgemeester
Oppervlakte	105,4 km²
Inwoners	2.175.601 (2018)
Dichtheid	21.000 p/km2
Postcode(s)	75001-75020 en 75116
Netnummer(s)	01
Rayons
Portaal Frankrijk

Een satelietfoto van Parijs.

De Eiffeltoren is het symbool van Parijs.

Parijs (Frans: Paris) is de hoofdstad en grootste stad van Frankrijk. Parijs is ook een van de grootste steden in Europa en de hoofdplaats van de Franse regio Île-de-France. De stad bestaat officieel uit 20 arrondissementen, die samen Parijs vormen. Hier wonen zo'n 2,1 miljoen mensen. Daarnaast heeft Parijs nog verschillende voorsteden, die aan Parijs zijn vastgegroeid. Deze vormen samen het metropool Grand Paris, waarin meer dan 10 miljoen mensen wonen. De burgemeester van Parijs is Anne Hidalgo namens de Parti socialiste.

Door de stad stroomt de Seine. Parijs is gesticht rond het jaar 0 op het Île de la Cité, een eiland in de Seine. Vanaf de komst van de Romeinen werd de stad uitgebreid. Rond de 10e eeuw werd Parijs een van de belangrijkste en grootste steden van Europa. De Notre-Dame vormde een belangrijke plek voor het christendom. Vanaf de 13e eeuw werd Parijs ook een belangrijke stad op het gebied van wetenschap, kunst en recreatie. De stad heeft nog altijd een van de belangrijke universiteiten ter wereld. Eeuwenlang regeerde de Franse koning vanuit Parijs, of vanuit Versailles net buiten de stad. Het was in Parijs waar de Franse Revolutie begon en de monarchie werd afgeschaft. Verschillende belangrijke gebeurtenissen in de Franse en Europese geschiedenis speelden zich af in Parijs, zoals de kroning van Napoleon Bonaparte tot keizer. In de 19e eeuw ontstond het huidige Parijs met brede boulevards, pleinen en veel groen. Veel kunstenaars hadden Parijs als hun woonplaats en de stad is verbonden met mode, licht en liefde.

Het symbool van de stad is de Eiffeltoren. Naast de Eiffeltoren zijn ook de Arc de Triomphe, kunstmuseum het Louvre en de Notre-Dame bekende monumenten. Net buiten Parijs liggen ook het kasteel van Versailles, Disneyland Paris en Parc Astérix. Jaarlijks wordt de stad door miljoenen toeristen bezocht uit heel de wereld.

Naam

De naam Parijs komt uit de Gallische tijd. Op de plek waar Parijs lag leefde er toen een stam, de Parissi. De Romeinen noemden de stad Civitas Parisiorum (stad van de Parissi). Parijs heeft ook een aantal bijnamen. De Parijzenaren zelf noemen Parijs ook wel Paname. Parijs wordt ook wel de stad van de liefde, mode en het licht genoemd. Mensen in het zuiden van Frankrijk noemen Parijs ook wel Parigots of Parigotes. Officieel heet Parijs in het Frans Paris, ook in veel andere talen wordt de naam zo gebruikt.

De rivier de Seine bij zonsondergang

Geschiedenis

Prehistorie en Oudheid

Parijs werd al vroeg bewoond. Er zijn bijvoorbeeld sporen van een bewoner die al rond 3900 V. Chr. langs de rivier de Seine woonde. Ook is er een heel dorp gevonden. Dit dorp heette Bercy en was er rond 400 V. Chr. De resten van het dorp zijn te zien in Musée Carnavalet. Parijs dankt zijn naam aan de Galliërs. De stam de Parisii woonde er op een eiland in de Seine. Dit eiland heet nu Île de la Cité, waar nu de Notre-Dame van Parijs staat.

In 52 V. Chr. veroverde Julius Caesar het dorp van de Parissi. Hij gaf het de naam Lutetia Parisiorum. Voor Julius Caesar was het een belangrijke plaats. Er ging namelijk veel handelsroutes door Parijs heen. In de 1ste eeuw is aan de linkeroever van de Seine begonnen met de bouw van een uitbreiding. Dit was de eerste uitbreiding. Parijs telde toen vijf tot zesduizend inwoners. Toen waren andere steden, zoals Lyon veel groter. In de 2de eeuw telde Parijs 50.000 tot 80.000 inwoners. In de 3de eeuw werd Parijs door Dionysius van Parijs omgedoopt tot een Christelijke stad. In 476 viel het westelijke deel van het Romeinse Rijk. In die tijd werd Parijs overspoeld door de Grote Volksverhuizing. Veel bewoners gingen daarom ook wonen op het eiland Ile de la Cité, dat midden in Parijs lag. In 451 werd Parijs aangevallen door Atilla de Hun. Het beleg mislukte en de Hunnen trokken verder naar Orléans.

Middeleeuwen

In 506 maakte de koning Clovis I Parijs de hoofdstad van het Frankische Rijk. In de 8ste eeuw werd er voor het eerst een kerk gebouwd aan de andere kant van de stad, de Église Saint-Gervais-Saint-Protais. In de 9de eeuw vonden er veel plunderingen van de Vinkingen plaats. Door het verdrag van Saint-Clair-sur-Epte stopte deze plunderingen. Vanaf 987 werd Frankrijk de regeert door het Huis Capet. Daarom werd Orléans nu de hoofdstad van Frankrijk. In de 11de eeuw werd Parijs steeds belangrijker. De Franse koning Lodewijk VI ging in Parijs wonen. Koning Filips II bouwde een stadsmuur om de stad heen. In deze periode werd Parijs steeds bekender.

In 1163 werd begonnen met de bouw van de Notre-Dame van Parijs. In de 13de eeuw werd de rechteroever van de Seine drooggelegd. Parijs werd een steeds grotere handelsstad. In de 14de eeuw had Parijs zo'n 200.000 inwoners. Parijs was nu groter dan Londen. In 1328 kreeg Parijs te maken met de uitbraak van de Pest. Hierdoor nam de bevolking tijdelijk af. Koning Karel V bouwde een nieuwe stadsmuur om Parijs heen. In 1420 werd Parijs bezet door de Engelsen. In 1429 deed Jeanne d'Arc een poging om Parijs te bevrijden, maar dit mislukte. Een paar jaar later was Parijs bevrijd.

Universiteit van Parijs

De universiteit van Parijs is na de universiteit van Bologna, de oudste universiteit van de wereld. Ze is gesticht in de 12 eeuw. Ze wordt de Sorbonne Universiteit genoemd, naar Robert de Sorbon.

Renaissance en Verlichting

In 1528 ging de Franse koning Frans I in Frankrijk wonen. Hij richtte een college in Parijs op, de Collège de France. In datzelfde jaar had Parijs 280.000 inwoners. Hiermee was het een van de grootste steden te wereld. Op 24 augustus 1572 vond de Bartholomeusnacht plaats. De Katholieken kwamen toen in opstand tegen de Franse koning Hendrik III. In deze nacht vluchtte hij, maar werd uiteindelijk vermoord. In 1594 kwam er een nieuwe koning Hendrik IV. Bijna alle koningen van Frankrijk woonden in Parijs tot en met de koning Lodewijk XIV. Hij ging in Versailles wonen. De latere koning Lodewijk XV ging in een tijdje in Parijs wonen, maar ging later toch weer terug naar Versailles. Op 14 juli 1789 vond de Bestorming van de Bastille plaats. Dit was het begin van de Franse Revolutie. Dit liep uit op staatsterreur, waarbij veel mensen zonder proces onder de Guillotine stierven. Vooral de executie van de zusters van het klooster van Compiègne maakte veel indruk, omdat ze het verboden kloosterleven wilden voortzetten. Ze gingen zingend naar de Guillotine. Veel kerken en kloosters werden geplunderd en vernield.

19de eeuw

Na de Franse Revolutie werd kwam Napoleon Bonaparte aan de macht. Toen begon de Parijse economie te hard te groeien. Helemaal groeide de economie hard na 1815, toen begon de Industriële revolutie in Frankrijk. In het jaar 1840 was het centrum van Parijs volgebouwd. Buiten Parijs werd begonnen met de bouw van kleinere steden, dit zijn nu de voorsteden. Toen Napoleon III keizer werd, werd Parijs verbouwd. In Parijs waren in die tijd vooral smalle straatjes. Deze straatjes werden verbreed en er kwamen meer boulevards. Ook werd de stadsmuur afgebroken. Heel veel huizen zijn in die tijd weggesloopd om plaats te maken voor de boulevards. Een groot deel van de binnenstad van Parijs komt ook uit die tijd. In deze tijd werden ook de Eiffeltoren en de Sacré-Cœur gebouwd.

Notre-Dame in brand op 15 april 2019

Eerste en Tweede Wereldoorlog

In 1900 werd begonnen met de bouw van de Parijse Metro. Tien jaar later was er een heel net van lijnen. In 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit. Parijs raakte niet echt betrokken bij de oorlog. Tussen de tijd van de twee wereldoorlogen was het rustig in Parijs. In 1940 werd Parijs bezet door de Duitsers. Hitler was zo trots op zijn overwinning, dat hij foto's van zich liet maken bij de Eiffeltoren. In augustus 1944 werd Parijs bevrijd door de geallieerden. Dit betekende het einde van de Tweede Wereldoorlog in Parijs. Ze hadden een goed leger maar de Duitsers beter dus hadden ze verloren.

Moderne Tijd

In 1950 woonden er 2.800.000 inwoners in de Binnenstad van Parijs. In Parijs kwam er een nieuw economisch centrum, La Défense. Na de oorlog verhuisde er veel mensen van buiten Europa naar Europa. Dus ook veel mensen naar Parijs. Door de immigratie groeide Parijs van bijna 3 miljoen inwoners naar 8 miljoen inwoners. Op 7 januari 2015 was er een gruwelijke aanslag op Charlie Hebdo en op 13 november 2015 waren er alweer een aantal aanslagen waarbij meer dan 100 mensen omkwamen. Op 15 april ging het dak van de Notre-Dame in vlammen op. Binnen enkele dagen werd een slordige 1 miljard Euro om de kathedraal te herstellen en mooier te maken dan ooit.

Tijdlijn <2000 Gesticht door Gallische stam de Parisii op een eiland Ile de La Cité in de Seine.

-0052 Veroverd door Julius Caesar en maakt de stad tot een regionale hoofdstad.

1190 Louvre wordt gebouwd als fort. De Hanzekooplieden komen in het bestuur (stadwapen).

1385 Nôtré Dame gereed op Ille de la Cité.

1364 Louvre wordt Paleis.

1370 - 1500 Langzame groei van de stad.

1507 Mona Lisa is klaar, in 2007 is dit 500 jaar geleden.

1604 Pont Neuf, de oudste brug wordt gebouwd.

1661 - 1715 Lodewijk XIV – de zonnekoning - regeert en bouwt. Het volk komt in opstand.

1671 Hôtel des Invalides.

1789 Franse Revolutie begint met de bestorming van de Bastille.

1793 Louvre wordt museum.

1799 Einde Franse Revolutie en komst Napoleon Bonaparte.

1804 Napoleon kroont zich zelf tot keizer.

1815 Slag bij Waterloo, het einde van Napoleon.

1821 Napoleon overleden in ballingschap.

1830 Grote uitbreiding van Parijs starten.

1804 - 1834 Arc de Triomf en bouw van Boulevards(brede lanen), zoals Avenue des Champs-Élysées.

1840 Napoleon wordt herbegraven in de Dôme des Invalides.

1840 Parijs bereikbaar per trein.

1889 Eiffeltoren klaar voor de wereldtentoonstelling.

1914 Sacré Coeur gereed (op Montmartre), naast Place du Tertre (schilders).

1900 Opening metro.

1974 Tour Montparnasse, de hoogste wolkenkrabber van de stad.

1992 Euro Disney gaat open.

Geografie

Ligging

Montmatre met de Basilique du Sacré-Cœur

Parijs ligt niet precies in het midden van Frankrijk, maar meer naar het noorden toe. Dwars door de stad stroomt de Seine. Hierdoor is Parijs verdeeld in een Linkeroever en een Rechteroever. In de Seine liggen twee eilanden, Île de la Cité en Île Saint-Louis. De stad is grotendeels vlak, maar heeft ook enkele heuvels. De hoogste heuvel is de Montmatre, waarop de Basilique du Sacré-Cœur is gebouwd, met 130 meter. De grenzen van de stad werden bepaald in 1844. Toen waren de grenzen van de stad cirkelvormig. Men heeft de vroegere stadswal van Thiers daarvoor aangehouden. Alles binnen deze voormalige stadswal was Parijs, alles daarbuiten waren de voorsteden. In 1929 werd de grenzen iets verlegd. Toen werden er twee parken toegevoegd, Bois de Boulogne en Bois de Vincennes. Dit is op een kaart van de stad goed te zien, aangezien de parken twee uitstulpingen in de grenzen vormen. Sinds 1973 werden de grenzen tussen Parijs en haar voorsteden een stuk duidelijker toen de grote ringweg om de stad werd geopend; de Boulevard Périphérique. Op deze ringweg zijn er bepaalde knooppunten die toegang geven tot Parijs. Deze worden de Portes de Paris (Poorten van Parijs) genoemd.

De Seine stroomt de stad in het zuidoosten binnen en verlaat de stad weer in het zuidwesten. Over de Seine zijn 30 bruggen gebouwd voor verbinding tussen de twee oevers. Naast de Seine stroomt ook nog de Bièvre door de stad, die in de Seine uitmondt. Ook Canal Saint-Martin loopt door de stad en mondt uit in de Seine.

Arrondissementen en voorsteden

Parijs bestaat uit 20 arrondissementen. Ieder arrondissement heeft zijn eigen burgemeester, gemeenteraad en gemeentehuis. Op de straatnaambordjes staat onder de straatnaam een nummer. Dit nummer geeft aan in welk arrondissement de straat zich bevindt. Dit is gedaan omdat veel straten zich in meerdere arrondissementen bevinden. Ook zijn de grenzen tussen de arrondissementen niet altijd even duidelijk. De 20 arrondissementen zijn (met tussenhaakjes de bijnaam):

• 1e arrondissement (Louvre)
• 2e arrondissement (Bourse)
• 3e arrondissement (Temple)
• 4e arrondissement (Hôtel-de-Ville)
• 5e arrondissement (Panthéon)
• 6e arrondissement (Luxembourg)
• 7e arrondissement (Palais-Bourbon)
• 8e arrondissement (Élysée)
• 9e arrondissement (Opéra)
• 10e arrondissement (Entrepôt)

• 11e arrondissement (Popincourt)
• 12e arrondissement (Reuilly)
• 13e arrondissement (Gobelins)
• 14e arrondissement (Observatoire)
• 15e arrondissement (Vaugirard)
• 16e arrondissement (Passy)
• 17e arrondissement (Batignolles-Monceaux)
• 18e arrondissement (Butte-Montmartre)
• 19e arrondissement (Buttes-Chaumont)
• 20e arrondissement (Ménilmontant)

Het metropool Grand Paris bestaat uit 131 gemeenten. Deze vallen alle binnen de departementen Hauts-de-Seine, Val-de-Marne en Seine-Saint-Denis. Daarnaast zijn er nog forensensteden. Dit zijn steden net buiten Parijs waar veel mensen wonen die Parijs werken. Zij reizen dagelijks heen en weer. Deze steden worden soms ook tot het metropool gerekend. Hieronder vallen Argenteuil, Savigny-sur-Orge, Juvisy-sur-Orge, Viry-Châtillon en Paray-Vieille-Poste. Deze steden vallen buiten de drie eerder genoemde departementen.

Klimaat

Parijs heeft te maken met een gematigd zeeklimaat. Hierdoor heeft de stad te maken met koele zomers en zachte winters in vergelijking met de rest van Frankrijk. Juli en augustus zijn de warmste maanden met een gemiddelde temperatuur van 18°C. In de zomer kan het wel op sommige dagen 21°C of hoger worden. De hoogste temperatuur gemeten in Parijs was 40°C in 1948. De koelste maanden zijn januari en februari met een gemiddelde van 5°C. In de winter kan de stad te maken hebben met sneeuw. De herfst en lente zijn vaak erg mild. De neerslag is gelijkmatig over het jaar verdeeld met iets meer neerslag in het najaar dan in het voorjaar. Tijdens het najaar staat het water in de Seine ook hoger. Hierdoor kunnen zo nu en dan overstromingen ontstaan. De ergste overstromingen waren in 1910. Tijdens de overstromingen van 2018 moesten honderden Parijzenaren geëvacueerd worden en werden kunstwerken uit voorzorg uit het Louvre weggehaald.

De Seine met links de Notre-Dame van Parijs vóór de brand in 2019.

Kunst en cultuur

Bezienswaardigheden

Zie Lijst van bezienswaardigheden in Parijs voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Arc de Triomphe

Parijs kent vele bezienswaardigheden. De stad is erg toeristisch en veel Parijse monumenten zijn wereldwijd bekend. Het symbool van de stad is de Eiffeltoren, die in 1889 werd gebouwd door Gustave Eiffel. Hoewel de toren oorspronkelijk maar 10 jaar overeind zou blijven staan, staat de toren er nog steeds. Per jaar trekt de Eiffeltoren zo'n 6 miljoen toeristen. Een ander belangrijk monument is de Arc de Triomphe op de Place Charles De Gaulle. Dit is de op twee na grootste triomfboog ter wereld en herinnert de overwinning van Napoleon Bonaparte in de slag bij Austerlitz. De Arc de Triomphe staat aan het einde van de Avenue des Champs-Élysées, de bekendste winkelstraat van de stad. De Champs-Élysées gaat over in de Place de la Concorde (met de obelisk), de Arc de Triomphe du Carrousel en uiteindelijk het Louvre met zijn glazen piramide. Deze hele weg wordt de Axe historique genoemd en eindigt bij de Grand Arche in het zakendistrict La Défense.

Op het Île de la Cité zijn ook vele monumenten te vinden, zoals de Notre-Dame van Parijs. Gedurende de eeuwen heeft dit kathedraal verschillende verbouwingen gehad, waarbij steeds nieuwe dingen zijn toegevoegd. Tijdens de verbouwing door Eugène Viollet-le-Duc in de 19e eeuw zijn zelfs allerlei zaken toegevoegd. Het kathedraal overleefde een brand op 15 april 2019, waarbij de kathedraal zwaar beschadigd raakte. Momenteel wordt de kathedraal herstelt.

De Sainte-Chapelle

De Sainte-Chapelle is een andere kerk op het eiland en was de hofkapel van de Franse koning. De kerk staat bekend om zijn glas-in-loodramen en wordt omringt door het Paleis van Justitie. De Conciergerie maakt tegenwoordig onderdeel uit van dit paleis en is lange tijd als gevangenis gebruikt. Tegenwoordig is het een nationaal monument en men kan het bezichtigen. Vanaf het eiland loopt de oudste brug van Parijs, Pont Neuf (Frans voor nieuwe brug). Over Seine zijn meerdere bekende bruggen gebouwd, zoals Pont Alexandre-III, Pont des Artes en Pont de l'Alma.

Door het koninklijke verleden heeft de stad vele paleizen, zoals het Palais du Luxembourg, het Palais de Chaillot en het Grand Palais. In Hôtel des Invalides bevindt zich het graf van Napoleon Bonaparte. Tour Saint-Jacques en Tour Montparnasse zijn twee bekende torens in de stad. Op de Place de la Bastille staat een monument ter ere van de Franse Revolutie. Andere bekende monumenten zijn de Opéra Garnier, het Hôtel de Ville, het Panthéon en de Basilique du Sacré-Cœur.

Musea

Het Louvre met de glazen piramide op de binnenplaats.

Het Louvre is waarschijnlijk het bekendste museum van Parijs. Het museum zit gevestigd in het voormalige stadspaleis van de Franse koning. In het paleis is veel kunst te zien, die door de Franse koninklijke familie verzameld werd, maar ook veel voorwerpen uit het Midden-Oosten, het Oude Egypte, Oude Griekenland en het Romeinse Rijk. In het museum bevinden zich onder meer de Mona Lisa van Leonardo da Vinci en en de Venus van Milo. Doordat de collectie van het Louvre zo groot is, past niet alles in het gebouw zelf. Het Louvre is immers een van de grootste musea ter wereld. Delen van de collectie zijn ook te zien in Musée d'Orsay (moderne kunst) en Musée Guimet (Aziatische kunst). Musée d'Orsay herbergt ook het beroemde cilindervormige schilderij Waterlelies van Claude Monet, waarvoor een hele zaal nodig was. In Musée Picasso zijn veel werken van de Spaanse schilder Pablo Picasso te vinden, terwijl Musée Rodin de werken van de Franse beeldhouwer Auguste Rodin (bekend van De Denker) herbergt.

Musée national du Moyen Âge is een belangrijk museum voor middeleeuwse kunst en Centre Georges Pompidou staat in het teken van moderne kunst. Palais de la Découverte is het wetenschapsmuseum van de stad, waar vele uitvindingen van door de eeuwen heen te vinden zijn. Musée Pasteur is gewijd aan de Franse wetenschap Louis Pasteur, die bekend staat vanwege zijn conserveringstechniek. In Cité des sciences et de l'industrie zijn ook veel uitvindingen te vinden. Ook beschikt dit museum over een planetarium, een groot theater en een grote kas.

Parken en stadsgroen

Parijs is ook een erg groene stad met veel parken en bomen op straat. Bekende parken zijn Jardin du Luxembourg, de Jardin des Tuileries en de Jardin des Plantes. Deze parken waren in veel gevallen de tuinen van de paleizen en zijn nu publiek toegankelijk. Veel parken zijn in Franse stijl opgebouwd. Dit betekent veel symmetrie en herhaalde ontwerpen. Parijs heeft in totaal 421 parken en tuinen, die samen 250.000 bomen bevatten. De meeste parken zijn aangelegd tijdens de regering van keizer Napoleon III. In zijn verbouwing van Parijs wilde hij de stad leefbaarder en beter toegankelijk maken. Dit betekende ook dat er parken werden toegevoegd, zoals het Parc Montsouris en Parc des Buttes-Chaumont.

Sinds 1977 is Parijs bezig met een vergroening en sindsdien zijn er 166 parken aangelegd in de stad. De Promenade des Berges de la Seine is in 2013 aangelegd en het nieuwste park van de stad. In 2021 werden er plannen gemaakt om van de Champs-Élysées ook een groot park te maken. Hiermee wil men de stad vergroenen. Dit park moet af zijn in 2024.

De Jardin du Luxembourg

Literatuur

Victor Hugo

Parijs heeft een belangrijke rol binnen de Franse literatuur. Veel prominente Franse schrijvers komen uit Parijs of hebben in Parijs gewoond. Parijs is altijd het centrum van het publiceren van boeken geweest in Frankrijk. Tot aan de 16e eeuw werden de meeste boeken in de stad in het Latijn gepubliceerd. Pas in de 17e eeuw werd Parijs het centrum van Franstalige boeken door schrijvers als Pierre Corneille, La Fontaine, Molière, Charles Perrault en Nicolas Boileau. In de 18e eeuw werd Parijs het centrum van de Verlichting door filosofen als Jean-Jacques Rousseau en Voltaire. Tijdens de 19e eeuw woonden schrijvers als Victor Hugo, Alexandre Dumas, Gustave Flaubert en Charles Baudelaire in de stad. In Victor Hugo's beroemde boeken, de De klokkenluider van de Notre-Dame en Les Misérables, spelen zich af in de stad. Latere schrijvers als Marcel Proust, Jules Verne en Jean-Paul Sartre woonden ook in de stad. Het spook van de opera van Gaston Leroux speelt zich tevens af in de stad.

Niet alleen veel Franse schrijvers, maar ook internationaal bekende schrijvers woonden in Parijs. Voorbeelden zijn Ernest Hemingway, Joseph Roth en Samuel Beckett. Dat Parijzenaren graag lezen blijkt uit de vele boekenwinkels en boekenstallen langs de Seine. Alleen al in het 5e arrondissement zijn er maar liefst 150 boekwinkels. De meeste boekenwinkels zijn klein en worden beschermt door de Franse wet.

Theater

De grote trap van de Opéra Garnier

In Parijs zijn er vele theaters. Je hebt bijvoorbeeld operatheaters, muziektheaters, concertzalen en cabaret. Hieronder vindt je een klein overzicht:

• Opéra Bastille, een operatheater aan het plein waar ooit de Bastille stond.
• Opéra Garnier, een operatheater dat vooral bekend is door het boek Het Spook van de Opera.
• Opera-Comique, een operatheater.
• Théâtre du Châtelet, een gewoon theater.
• Théâtre de l'Odéon, een andere theatergebouw.
• Cité de la Musique, een muziektheater dat tevens een muziekschool is.
• Salle Pleyel, een concertzaal.
• Moulin Rouge, een cabaret dat bekend om de grote molen op het dak.

Culinair Parijs

Een chique restaurant in Parijs

Parijs staat al sinds de 18e eeuw bekend om zijn restaurants en haute cuisine. Het model voor restaurants in Frankrijk is overigens ook in Parijs ontstaan. In 1786 opende in de galerijen van Palais-Royal restaurant La Taverne Anglaise, bestaande uit een elegante eetzaal, groot menu, linnen tafellakens, grote wijnkaart en getrainde obers. Veel andere restaurants hebben dit overgenomen en is nog steeds de standaard voor restaurants in Frankrijk. In Parijs zijn er tegenwoordig zo'n 9.000 restaurants. Iedere Franse regionale keuken en nationale keuken is vertegenwoordigd door de multiculturele samenleving in de stad. De Michelin-gids beoordeeld sinds 1900 restaurants en geeft drie sterren voor de beste restaurants. Parijs heeft 27 3-sterrenrestaurants. Veel beroemde Franse chefs hebben restaurants in Parijs.

Naast de klassieke restaurants zijn er ook cafés, die in de 17e eeuw ontstaan zijn. Hier werd oorspronkelijk vooral koffie en thee geserveerd, terwijl men over politiek en maatschappelijk kwesties praatte. Deze plekken zijn nog steeds belangrijke ontmoetingsplekken voor kunstenaars, filosofen en andere mensen. De bistro is ook een typisch restaurant dat men in Parijs vindt. Deze werden geïntroduceerd door de Russen tijdens de bezetting van de stad. Zij wilden hun maaltijden snel geserveerd hebben. Daarnaast is er nog een brasserie, waar oorspronkelijk bier werd geserveerd.

Mode

De Paris Fashion Week

Parijs staat bekend als de stad van de mode. Vele wereldberoemde modeontwerpers, zoals Christian Dior, Jean-Paul Gaultier, Yves Saint Laurant en Coco Chanel, zijn verbonden met de stad. Parijs is samen met New York City, Milaan en Londen wereldwijd een van de belangrijkste steden op het gebied van mode. De Paris Fashion Week wordt iedere januari en juli gehouden en trekt veel aandacht. Tijdens deze week worden nieuwe collecties gepresenteerd. Vele geïnteresseerden en journalisten komen hierop af. Naast kleding heeft de stad ook een goede naam op het gebied van parfum, sieraden en make-up. 's Werelds grootste make-upmerk, L'Oreal, zit gevestigd in Parijs, net als verschillende luxe kledingmerken als Chanel, Dior, Cartier, Luis Vuitton en Hermés. Veel grote modeontwerpers hebben hun kantoor op de Avenue Montaigne.

Evenementen

Naast de Paris Fashion Week zijn er natuurlijk ook nog andere grote evenementen in Parijs. In Parijs wordt de Franse nationale feestdag, quatorze juillet, uitbundig gevierd met een militaire parade en vuurwerk. Ook wordt nieuwjaar uitbundig is de stad gevierd. Bij beide feestdagen worden de festiviteiten op de Franse televisie vanuit Parijs uitgezonden, wat jaarlijks miljoenen kijkers trekt.

Daarnaast heeft Parijs ook eigen evenementen. In de maanden juli en augustus is er het evenement Paris-Plages, waarbij langs de Seine allerlei kunstmatige stranden worden gemaakt met palmbomen en zand. Ook zijn er zwembadboten en bars langs de rivier. De stranden trekken jaarlijks miljoenen bezoekers. Tijdens de Europese monumentendagen zijn verschillende Parijse monumenten (gratis) geopend. Ook gebouwen die normaal dicht zijn worden geopend en men kan een (gratis) rondleiding doen. Rock en Seine en Villette Sonique zijn twee muziekevenementen in de stad. Nuit Blanche is een jaarlijks kunstevenement gedurende de nacht.

De laatste etappe van de Tour de France

Sport

Parijs heeft ook op het gebied van sport veel te bieden. In 1900 en 1924 werden de Olympische Zomerspelen in de stad gehouden; in 2024 zal de stad ook de Olympische Zomerspelen organiseren. In 1938 en 1998 was Parijs een van de speelsteden tijdens het wereldkampioenschap voetbal, het als in 2016 tijdens het Europees kampioenschap voetbal. Sinds 1975 vindt de laatste etappe van de Tour de France in Parijs plaats, die eindigt op de Champs-Élysées. De winnaar wordt traditiegetrouw gehuldigd voor de Arc de Triomphe.

Het grootste stadion van Parijs is de Stade de France. Sinds 1998 is dit het thuisstadion van het Franse nationale voetbal- en rugbyteam. Voorheen oefenden zij in het Parc des Princes, wat tegenwoordig gebruikt wordt door de voetbalclub Paris Saint-Germain.

Verkeer en vervoer

Van en naar de stad

Een kaart met alle treinstations in Parijs

Parijs is het belangrijkste knooppunt in Frankrijk voor vlieg-, trein- en autoverkeer. Parijs heeft drie luchthavens; Aéroport de Paris-Charles de Gaulle, Aéroport de Paris-Orly en het kleinere Aéroport de Paris-Beauvais-Tillé. Daarnaast is er nog Aéroport de Paris-Le Bourget, dat enkel wordt gebruikt voor privévliegtuigen en vliegshows. Qua vliegverkeer is Parijs op vier na drukste stad in de wereld. Naast internationale vluchten zijn er ook vluchten naar de Franse steden Lyon, Marseille en Straatsburg vanuit Parijs.

Qua treinverkeer heeft Parijs zes grote stations. Dit zijn:

• Gare du Nord
• Gare de l'Est
• Gare de Lyon
• Gare d'Austerlitz
• Gare Montparnasse
• Gare Saint-Lazare

Internationaal gaan o.a. de TGV en de Thalys naar Parijs. Om Parijs loopt voor autoverkeer een grote ringweg, genaamd de Boulevard Périphérique, dat toegang geeft tot de stad. Doorgaand autoverkeer wordt daardoor om de stad heen geleid.

De metro van Parijs

In de stad

Parijs beschikt sinds 1900 over een eigen metronetwerk, de metro van Parijs. Dit netwerk vervoert per dag 5,23 miljoen passagiers en bestaat uit 303 stations en 16 lijnen. Er zijn plannen om het metronetwerk flink uit te breiden naar de voorsteden en omliggende gemeenten van de stad over de komende 15 jaar. Op deze manier wil men zorgen dat er minder files en uitlaatgassen in de stad zijn. Daarnaast is er een lightrail-netwerk bestaande uit 9 lijnen en een tramnetwerk.

Sinds enkele jaren promoot de stad ook om meer met de fiets te gaan. In Parijs zijn daarom allerlei fietspaden aangelegd en fietsers mogen op vele plaatsen ook op de busbanen fietsen. Ook op deze manier wil men minder files in de stad en de lucht schoner maken. Aangezien niet iedereen een fiets heeft is er ook een systeem om fietsen te delen (soort van OV-fietsen) met de naam Vélib. Ook toeristen kunnen hier gebruikt van maken. In totaal zijn er zo'n 200.000 Vélib-fietsen en 1.800 fietsenstallingen.

Politiek

Stadsbestuur

Het stadhuis van Parijs

Parijs is een Frans departement en een gemeente, die door dezelfde raad bestuurd worden. Parijs heeft sinds 1974 een eigen gekozen bestuur. Daarvoor werden de stad bestuurd door afgevaardigden, die direct door de Franse koning, keizer of president gekozen werden. In 1974 veranderde dit toen het Frans parlement Parijs de bevoegdheid gaf om zichzelf te besturen. Dit betekende ook dat Parijzenaren hun eigen burgemeester konden kiezen. In 1977 deden ze dit voor de eerste keer en kozen Jacques Chirac als burgemeester, die later ook president van Frankrijk zou worden. De huidige burgemeester van Parijs is Anne Hidalgo namens de sociaaldemocratische Parti socialiste sinds 2014.

De Parijzenaren van de 20 arrondissementen kiezen samen de Conseil de Paris. Dit is de gemeenteraad van de stad en bestaat uit 163 leden. Ieder lid wordt gekozen namens de inwoners van een arrondissement. De arrondissementen met de meeste inwoners hebben de meeste leden, terwijl de arrondissementen met de minste inwoners de minste leden hebben. De raad speelt niet zo'n belangrijke rol en ontmoet slechts één keer in de maand. Elk arrondissement heeft ook zijn eigen raad, genaamd conseil d'arrondissement, een eigen burgemeester en een eigen stadhuis. De leden van de arrondissementsraad zetelen ook in de Conseil de Paris. De burgemeesters van de arrondissementen worden niet rechtstreeks gekozen, maar door de arrondissementsraad. De arrondissementen zijn elk verdeeld in vier kwartieren. Dit is meer vanwege de administratie gedaan.

Sinds 2016 bestaat het Métropole du Grand Paris tussen Parijs en 130 omliggende gemeenten. Dit is een metropoolregio om de samenwerking tussen de gemeenten in de regio te bevorderen. Het is bedacht om bijvoorbeeld huisvesting en openbaar vervoer aan te pakken. De metropoolregio heeft een eigen raad, maar deze wordt niet door de inwoners van de regio gekozen. Alle gemeenteraden kiezen de leden ervan.

Parijs als hoofdstad

Het Élysée

Parijs is zowel de hoofdstad van Frankrijk als van de Franse regio Île-de-France. In het 7e arrondissement bevindt zich het bestuurscentrum van de Franse regio. Deze raad bestaat uit 209 leden. Parijs is daarnaast de plaats waar de Franse regering, het Frans parlement en de Franse rechtspraak zitten. Daarnaast bevinden ook vele ambassades zich in Parijs, net als nationale en internationale instellingen. De Franse president woont in het Élysée in het 8e arrondissement, terwijl de minister-president in Hôtel Matignon woont in het 7e arrondissement. De meeste ministeries bevinden zich in het 7e arrondissement. Het Franse parlement zetelt in twee verschillende gebouwen; de Senaat bevindt zich in het Palais du Luxembourg, terwijl het Nationaal Assemblee zich in het Palais Bourbon. De president van de Franse Senaat heeft ook een woning in Petit Luxembourg.

De hoogste rechtbanken in Frankrijk bevinden zich in Parijs, o.a. in het Palais-Royal en het Palais de Justice. Daarnaast bevinden zich verschillende internationale organisaties in Parijs, zoals UNESCO, La Francophonie, de Club van Parijs, het Internationaal Energieagentschap, de Europese Ruimtevaartorganisatie, het Instituut voor veiligheidsstudies van de Europese Unie, het Bureau international des poids et mesures en de Internationale Federatie voor de Mensenrechten.

Stedenbanden

• Algiers, Algerije
• Amman, Jordanië
• Amsterdam, Nederland
• Athene, Griekenland
• Beiroet, Libanon
• Beijing, China
• Berlijn, Duitsland
• Buenos Aires, Argentinië
• Caïro, Egypte
• Casablanca, Marokko
• Chicago, Verenigde Staten
• Jerevan, Armenië
• Genève, Zwitserland
• Istanboel, Turkije
• Jakarta, Indonesië

• Kioto, Japan
• Kopenhagen, Denemarken
• Lissabon, Portugal
• Londen, Verenigd Koninkrijk
• Madrid, Spanje
• Mexico-Stad, Mexico
• Montreal, Canada
• Moskou, Rusland
• Nagoya, Japan
• Porto Alegre, Brazilië
• Praag, Tsjechië
• Quebec, Canada
• Rabat, Marokko
• Riyad, Saoedi-Arabië

• Rome, Italië
• Sint-Petersburg, Rusland
• Sanaa, Jemen
• São Paulo, Brazilië
• San Francisco, Verenigde Staten
• Santiago, Chili
• Seoel, Zuid-Korea
• Sofia, Bulgarije
• Sydney, Australië
• Tbilisi, Georgië
• Tokio, Japan
• Tunis, Tunesië
• Warschau, Polen
• Washington D.C., Verenigde Staten

Economie

Parijs is het economische centrum van Frankrijk. In de stad zijn zo'n 390.000 bedrijven gevestigd, waarvan de meeste betrokken zijn bij de dienstensector. Meer dan 85% van de inwoners is werkzaam in de dienstensector. De grootste sectoren zijn de financiële sector en bedrijfsservices. Daarnaast is toerisme nog een belangrijke sector, dat bestaat uit vele restaurants, hotels en winkelcentra. Ook is de overheidssector belangrijk, aangezien de meeste overheidsinstellingen in Parijs gevestigd zitten. De meeste bedrijven zitten in het zakendistrict La Défense in het westen van de stad. Daarnaast zijn er verschillende andere zakendistricten, zoals het zuiden van het 15e arrondissement, waar veel mediabedrijven en informaticabedrijven zich bevinden.

Bedrijven die in Parijs gevestigd zijn, zijn o.a. Société Générale, Citroën, Renault, Peugot, Carrefour, Dior, Louis Vuitton, Gucci, Puma, L'Oreal, Orange en Pathé.

Het zakendistrict La Défense is een van de grootste in heel Europa.

Bekende Parijzenaren

Een paar bekende Parijzenaren. Dit kunnen zowel mensen zijn die in Parijs geboren zijn als mensen die in Parijs gewoond hebben.

• Charles Aznavour, zanger
• Honoré de Balzac, schrijver
• Hortense de Beauharnais, vrouw van Lodewijk Napoleon Bonaparte
• Henri Bergson, filosoof
• Jacques Chirac, president van Frankrijk
• Frédéric Chopin, componist
• André Citroën, industrieel
• Pierre Curie, natuurkundige
• Adriaan van Dis, schrijver
• Gustave Eiffel, architect
• France Gall, zangeres
• Paul Gauguin, kunstschilder
• Vincent van Gogh, kunstschilder
• David Guetta, DJ
• Georges-Eugène Haussmann, architect
• Victor Hugo, schrijver
• Alexander von Humboldt, ontdekkingsreiziger

• Indila, zangeres
• Antoine Lavoiser, scheikundige
• Gaston Leroux, schrijver
• Georges Méliès, filmregisseur
• Molière, toneelschrijver
• Keizer Napoleon II
• Keizer Napoleon III
• Pablo Picasso, kunstschilder
• Roman Polański, filmregisseur
• Barbara Pravi, zangeres
• Auguste Rodin, beeldhouwer
• Joseph Roth, schrijver
• Madame de Staël, schrijfster
• Eugène Viollet-le-Duc, architect
• Voltaire, filosoof
• Emma Watson, actrice
• Émile Zola, schrijver

Het uitzicht vanaf de Eiffeltoren

Videoclip

• De Franse Revolutie, ingeleid met de brand in de Notre-Dame
• Sorbonne en groei van wetenschap in de universiteiten

Link

• webstie gemeente Parijs (Frans)

	Hoofdsteden in Europa
Onafhankelijke staten: Amsterdam · Andorra la Vella · Athene · Belgrado · Berlijn · Bern · Boedapest · Boekarest · Bratislava · Brussel · Chisinau · Dublin · Helsinki · Kiev · Kopenhagen · Lissabon · Ljubljana · Londen · Luxemburg · Madrid · Minsk · Monaco · Moskou · Nicosia · Oslo · Parijs · Podgorica · Praag · Pristina · Reykjavik · Riga · Rome · San Marino · Sarajevo · Skopje · Sofia · Stockholm · Tallinn · Tirana · Vaduz · Valletta · Vaticaanstad · Vilnius · Warschau · Wenen · Zagreb Afhankelijke gebieden: Douglas · Gibraltar · Longyearbyen · Mariehamn · Saint Helier · Saint Peter Port · Tórshavn