Piano: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(Piano afgerond)
(25 tussenliggende versies door 14 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
[[Afbeelding:Piano.jpg|right]]
 +
[[Bestand:MyPiano.jpg|right|thumb|Een buffetpiano met een pianokruk]]
  +
Ook al zou je het niet zeggen, de '''piano''' is een [[snaarinstrument]] ([[chordofoon]]). Maar ook een [[slaginstrument]] en [[toetsinstrument]]. De snaren van de piano zitten aan de binnenkant. Door op de toetsen te drukken, slaan kleine hamertjes tegen de snaren aan. Zo komt het geluid tot stand. Tegenwoordig bestaan er ook digitale of elektrische piano's ofwel [[Keyboard|keyboards]]. Die hebben geen snaren. Maar de makers hebben van tevoren ervoor gezorgd dat als je op een bepaalde toets drukt, dat er dan een op de piano lijkende toon klinkt. Je kan ook via een keuzemenu ook andere instrumenten laten klinken. Eind 19e eeuw ontstonden er ook automatisch spelende piano's; de [[pianola]].
−
Ook al zou je het niet zeggen, de '''piano''' is een [[snaarinstrument]]. Maar ook een ''' trapinstrument'''
  
−
De snaren van de piano zitten aan de binnenkant. Door op de toetsen te drukken, slaan kleine hamertjes tegen de snaren aan. Zo komt het geluid tot stand.
 
   
  +
== Instrument ==
−
De piano is tussen 1698 en 1709 door Bartolomeo Cristofori in Florence uitgevonden, en heette toen pianoforte, fortepiano, of hammerklavier. Silbermann was een van de eerste Duitse pianobouwers, en Johann Sebastian Bach heeft ook al kennis gehad van diens instrumenten. De vernieuwing van klavecimbel naar pianoforte was enorm, er was een nieuw type instrument ontwikkeld, dat een totaal andere klank had. Aanvankelijk waren de hamertjes met hard leer omspannen, later werd dat vervangen door het zachtere samengeperste vilten hamertje, wat grote invloed op de klank had, en een rondere meer zangerige toon opleverde. Het mechaniek werkte aanvankelijk als volgt: Drukte men een toets in, dan sloeg een hamertje tegen een snaar. Dat was een vernieuwing, want tot die tijd kende men alleen het door een toets getokkelde snaar principe. Bij het 'stoss-mechaniek' (het latere Engelse mechaniek) zit de hamer op een aparte hamerlijst, bij het 'prell-mechaniek' (werd later het Duitse of Weense mechaniek) is de hamer onmiddellijk op het achtereinde van de toets bevestigd. Dit mechaniek speelde veel lichter dan het stoss-mechaniek. Broadwood kreeg het patent op de uitvinding van het pedaal in 1783. In 1822 vond Erard het repetitiemechaniek uit (mechanisme à double échappement), waarbij de hamer na de aanslag niet in de rusttoestand terugvalt, doch halverwege wordt opgevangen door een met leer bespannen 'vanger'. Het voordeel was dat er nu sneller achtereen op dezelfde toets kon worden gespeeld ofwel gerepeteerd. Het gietijzeren raam en het kruissnarige systeem werden voor het eerst in Amerika toegepast. Hierdoor konden er ook grotere spanningen op de snaren komen dan bij de houten frames van voor die tijd, wat resulteerde in krachtiger fortes en betere stembaarheid.
  
  +
De piano of beter gezegd de [[vleugel]] is tussen 1698 en 1709 door [[Bartolomeo Cristofori]] in [[Florence]] uitgevonden. De originele naam is eigenlijk ''Pianoforte'', dat letterlijk zacht en sterk betekent. Hiermee werd aangegeven dat er hard en zacht op te spelen was. Hierbij worden de snaren hard of zacht geraakt door houten hamers die zijn bekleed met een zachter materiaal (moderne hamers zijn bedekt met dichte wolvilt; sommige vroege piano's gebruikten leer). Ook met behulp van de pedalen kan het hard of zacht spelen worden beïnvloed (dempen - ''sustain'' of laten doorklinken - ''sostenuto''). Bij een [[klavecimbel]] kan dit wisselen in hardheid van het geluid niet. Hiermee is de piano veel ''dynamischer''. De vleugel is dus ook een versie van de piano, maar dan een horizontale versie. De snaren liggen dus horizontaal, waardoor de vleugel ook groter is en een andere klank heeft dan de hiernaast afgebeelde buffetpiano. In de periode van ongeveer 1790 tot 1860 onderging de piano uit het [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart]]-tijdperk enorme veranderingen die leidden tot de moderne (vleugel-) vorm van het instrument
−
In de 18e en 19e eeuw werd de piano een steeds geliefder object en nam het instrument een grote vlucht onder de gegoede burgerij. Op een piano kon men arrangementen van symfonieën spelen, of salonesque stukken, en het was een bron van burgerlijk vertier. Pianoles werd voor velen een deel van de muzikale opvoeding. Dit is ook de periode waarin een zeer aanmerkelijk deel van de pianoliteratuur werd geschreven. In de 20e eeuw is de piano een volwaardig instrument geworden, hoewel de concurrentie van geluidsdragers veel van de oorspronkelijke functie overnam. Desondanks bleef de pianomuziek een populair genre, tot op de dag van vandaag.
  
   
  +
Een piano heeft meestal een beschermende houten kist rond het klankbord en metalen snaren, die onder grote spanning op een zwaar metalen frame zijn gespannen. Je hebt een piano in een rechtopstaande, verticale uitvoering. Dit betekent dat de snaren rechtop staan. Deze versie van de piano wordt ook wel de buffetpiano genoemd. Het verticale binnenwerk van de buffetpiano werd in 1826 in Londen, Engeland uitgevonden door Robert Wornum en de staande modellen werden het meest populaire pianomodel. De buffetpiano was voor de mensen die de ruimte of het geld er niet hadden voor een [[vleugel]].
  +
[[Bestand:Piano Frequencies.svg|miniatuur|Toetsen, met blauw de middelste C en geel de middelste A.]]
  +
De meeste noten hebben drie snaren, behalve de bastonen, die lopen van één naar twee snaren. De snaren klinken wanneer toetsen worden ingedrukt of aangeslagen, en worden tot zwijgen gebracht door dempers wanneer de handen van het toetsenbord worden opgetild. Het stemmen van een piano gebeurd door een pianostemmer. Hij gebruikt hievoor een speciale 'sleutel', een soort hendel die hij op de stemschroeven plaatst. Het stemmen is een secuur en moeilijk werk. De toon van de snaren kunnen verlopen (veranderen) door veranderingen in de luchtvochtigheid.
  +
[[Bestand:Upright piano inside.jpg|miniatuur|Binnenwerk van een buffetpiano met bovenaan de stem schroeven]]
  +
Het wordt gespeeld met behulp van een toetsenbord , een rij toetsen (kleine hendels) die de uitvoerder indrukt of slaat met de vingers en duimen van beide handen om ervoor te zorgen dat de hamers op de snaren slaan. In de beginjaren van de pianobouw werden de toetsen meestal gemaakt van suikerpijnboom. In de jaren 2010 zijn ze meestal gemaakt van sparren- of lindenhout. Vurenhout wordt meestal gebruikt in piano's van hoge kwaliteit. Zwarte toetsen werden traditioneel gemaakt van ebbenhout en de witte toetsen waren bedekt met stroken ivoor, tegenwoordig plastic.
   
  +
De piano heeft een groot toonbereik, dit betekent dat er hele hoge tonen en hele lage tonen te horen zijn. Alleen het [[orgel]] heeft een groter toonbereik.
   
  +
De meeste moderne piano's hebben een rij van 88 zwarte en witte toetsen, 52 witte toetsen voor de noten van de C majeur toonladder (C, D, E, F, G, A en B) en 36 kortere zwarte toetsen, die boven de witte toetsen en verder terug op het toetsenbord.
   
  +
== Gebruik ==
  +
Piano's en vleugels worden in vele muziekstijlen gebruikt vanaf de [[klassieke muziek]] tot de hedendaagse [[popmuziek]]. Bij de popmuziek is het instrument vaak verdrongen door het [[keyboard]] omdat die makkelijker te vervoeren is en vaak goedkoper is. Het kan als solo instrument worden gebruikt of als begeleidingsinstrument (bijvoorbeeld bij [[zingen]]). Het is ook een instrument om te gebruiken bij het componeren van muziek. Hoewel dat laatste tegenwoordig ook veel op de computer wordt gedaan (zie [[MIDI]]).
   
  +
Piano's kom je ook tegen in bars en kroegen (zoals in een Western film). Tegenwoordig staan ze ook op de grotere treinstations, waarop men gratis mag spelen. De soms wat vals klinkende piano's in bijvoorbeeld saloons worden ook wel honky-tonk piano's genoemd.
   
  +
==Links==
  +
* [http://www.kindersongs.nl/popup_piano.html Online piano spelen]
  +
* SchoolTV - [https://schooltv.nl/zoekresultaten/?q=piano Piano]
  +
* Muziekweb - [https://www.muziekweb.nl/Muziekweb/Cat/SingleSearch/Search?q=piano&catalogue=auto Piano]
  +
* YouTube - [https://www.youtube.com/results?search_query=piano Piano]
   
  +
[[Categorie:Muziekinstrumenten]]
   
  +
[[ca:Piano]]
−  
  +
[[en:Piano]]
−  
  +
[[es:Piano]]
−  
  +
[[fr:Piano]]
−  
  +
[[it:Pianoforte]]
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−  
−
De piano is een snaarinstrument men zegt ook wel dat de piano een slaginstrument is maar dat is niet zo. Er zitten snaren in de toetsen van de piano. De piano heeft twee soorten toetsen. Dus ook 2 verschillende klanken die er uit de piano komen.
  
−
Er is een witte toets en een Zwarte de witte is een de grotere toets en de zwarte de kleinere toets
  

Versie van 12 apr 2021 12:35

Een buffetpiano met een pianokruk

Ook al zou je het niet zeggen, de piano is een snaarinstrument (chordofoon). Maar ook een slaginstrument en toetsinstrument. De snaren van de piano zitten aan de binnenkant. Door op de toetsen te drukken, slaan kleine hamertjes tegen de snaren aan. Zo komt het geluid tot stand. Tegenwoordig bestaan er ook digitale of elektrische piano's ofwel keyboards. Die hebben geen snaren. Maar de makers hebben van tevoren ervoor gezorgd dat als je op een bepaalde toets drukt, dat er dan een op de piano lijkende toon klinkt. Je kan ook via een keuzemenu ook andere instrumenten laten klinken. Eind 19e eeuw ontstonden er ook automatisch spelende piano's; de pianola.

Instrument

De piano of beter gezegd de vleugel is tussen 1698 en 1709 door Bartolomeo Cristofori in Florence uitgevonden. De originele naam is eigenlijk Pianoforte, dat letterlijk zacht en sterk betekent. Hiermee werd aangegeven dat er hard en zacht op te spelen was. Hierbij worden de snaren hard of zacht geraakt door houten hamers die zijn bekleed met een zachter materiaal (moderne hamers zijn bedekt met dichte wolvilt; sommige vroege piano's gebruikten leer). Ook met behulp van de pedalen kan het hard of zacht spelen worden beïnvloed (dempen - sustain of laten doorklinken - sostenuto). Bij een klavecimbel kan dit wisselen in hardheid van het geluid niet. Hiermee is de piano veel dynamischer. De vleugel is dus ook een versie van de piano, maar dan een horizontale versie. De snaren liggen dus horizontaal, waardoor de vleugel ook groter is en een andere klank heeft dan de hiernaast afgebeelde buffetpiano. In de periode van ongeveer 1790 tot 1860 onderging de piano uit het Mozart-tijdperk enorme veranderingen die leidden tot de moderne (vleugel-) vorm van het instrument

Een piano heeft meestal een beschermende houten kist rond het klankbord en metalen snaren, die onder grote spanning op een zwaar metalen frame zijn gespannen. Je hebt een piano in een rechtopstaande, verticale uitvoering. Dit betekent dat de snaren rechtop staan. Deze versie van de piano wordt ook wel de buffetpiano genoemd. Het verticale binnenwerk van de buffetpiano werd in 1826 in Londen, Engeland uitgevonden door Robert Wornum en de staande modellen werden het meest populaire pianomodel. De buffetpiano was voor de mensen die de ruimte of het geld er niet hadden voor een vleugel.

Toetsen, met blauw de middelste C en geel de middelste A.

De meeste noten hebben drie snaren, behalve de bastonen, die lopen van één naar twee snaren. De snaren klinken wanneer toetsen worden ingedrukt of aangeslagen, en worden tot zwijgen gebracht door dempers wanneer de handen van het toetsenbord worden opgetild. Het stemmen van een piano gebeurd door een pianostemmer. Hij gebruikt hievoor een speciale 'sleutel', een soort hendel die hij op de stemschroeven plaatst. Het stemmen is een secuur en moeilijk werk. De toon van de snaren kunnen verlopen (veranderen) door veranderingen in de luchtvochtigheid.

Binnenwerk van een buffetpiano met bovenaan de stem schroeven

Het wordt gespeeld met behulp van een toetsenbord , een rij toetsen (kleine hendels) die de uitvoerder indrukt of slaat met de vingers en duimen van beide handen om ervoor te zorgen dat de hamers op de snaren slaan. In de beginjaren van de pianobouw werden de toetsen meestal gemaakt van suikerpijnboom. In de jaren 2010 zijn ze meestal gemaakt van sparren- of lindenhout. Vurenhout wordt meestal gebruikt in piano's van hoge kwaliteit. Zwarte toetsen werden traditioneel gemaakt van ebbenhout en de witte toetsen waren bedekt met stroken ivoor, tegenwoordig plastic.

De piano heeft een groot toonbereik, dit betekent dat er hele hoge tonen en hele lage tonen te horen zijn. Alleen het orgel heeft een groter toonbereik.

De meeste moderne piano's hebben een rij van 88 zwarte en witte toetsen, 52 witte toetsen voor de noten van de C majeur toonladder (C, D, E, F, G, A en B) en 36 kortere zwarte toetsen, die boven de witte toetsen en verder terug op het toetsenbord.

Gebruik

Piano's en vleugels worden in vele muziekstijlen gebruikt vanaf de klassieke muziek tot de hedendaagse popmuziek. Bij de popmuziek is het instrument vaak verdrongen door het keyboard omdat die makkelijker te vervoeren is en vaak goedkoper is. Het kan als solo instrument worden gebruikt of als begeleidingsinstrument (bijvoorbeeld bij zingen). Het is ook een instrument om te gebruiken bij het componeren van muziek. Hoewel dat laatste tegenwoordig ook veel op de computer wordt gedaan (zie MIDI).

Piano's kom je ook tegen in bars en kroegen (zoals in een Western film). Tegenwoordig staan ze ook op de grotere treinstations, waarop men gratis mag spelen. De soms wat vals klinkende piano's in bijvoorbeeld saloons worden ook wel honky-tonk piano's genoemd.

Links

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Piano&oldid=662194"