Seismograaf

Klassieke seismograaf tekent een seismogram

Een seismograaf (uit het Grieks: seismos = aardbeving en graphein = schrijven) of een seismometer is een instrument dat reageert op grondgeluiden en trillingen zoals veroorzaakt door aardbevingen, vulkaanuitbarstingen en explosies. Het is een apparaat waarmee seismologen de trillingen in de aarde (seismische golven) kunnen laten schrijven op een seismogram. Hierdoor is het ook mogelijk om de samenstelling van de diverse aardlagen te bestuderen, bijvoorbeeld bij het zoeken naar aardgas of aardolie.

Vanaf allerlei plekken op aarde worden de gegevens gebruikt om aardbevingen te lokaliseren en te bekijken, en om de interne structuur van de aarde te bestuderen. Aardschokken planten zich voort door de aardkorst en met de gegevens van de verschillende meetstations kan men vaststellen wat er ondergronds gebeurd.

Een seismograaf kan de trilling als het ware in 3D waarnemen, dus zowel op en neer (van boven naar beneden en omgekeerd) als van links naar rechts (en omgekeerd). Bij de klassieke seismograaf komt de draaisnelheid van de rol overeen met de tijd. Hierdoor weet je precies wanneer de trilling is begonnen en hoe lang die duurde.

Het is nog een hele kunst om de juiste plek te vinden om zo'n apparaat neer te zetten. Er mogen niet teveel storende bronnen in de buurt zijn (spoorbaan, autoweg e.d). Ook de vloer en het gebouw waar het in staat moet aan bepaalde eisen voldoen.

Geschiedenis

Al tijdens de Han-dynastie deed men al pogingen om trillingen in de aarde te kunnen volgen. Later in de middeleeuwen maakte men ook apparaten die lieten zien of er ergens een aardschok plaats vond. De eerste seismografen werden uitgevonden in de jaren 1870 en 1880. De eerste seismograaf werd geproduceerd door Filippo Cecchi rond 1875. Dit apparaat was niet gevoelig genoeg. Latere apparaten werkte met een soort slinger (als dat van een ouderwetse klok). Zo'n slingerseismometer werd in 1880 ontwikkeld door het team van John Milne, James Alfred Ewing en Thomas Gray. Zijn zijn zeg maar de grondleggers van de huidige seismologie.

Moderne seismograven

Kinderen krijgen uitleg over een opengewerkte seismometer

Moderne instrumenten maken gebruik van elektronische sensoren (voelers), versterkers en opnameapparatuur. Er komt geen schrijf- of lichtpen meer aan te pas. Het signaal van de sensoren wordt rechtstreeks naar een computer gestuurd die de signalen kan omzetten in een grafiek. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de computerklok om de bewegingen ten opzichte van de tijd weer te kunnen geven.

Links

• Video over aardbeving en seismograaf