Socialistische Partij (Nederland)
| Socialistische Partij (SP) | |
|
| |
|---|---|
| Oprichting | oktober 1971 |
| Actief in |  Nederland
|
| Richting | Links |
| Stroming | Socialisme Sociaaldemocratie Euroscepsis |
| Oprichter(s) | Daan Monjé |
| Partijleider | Jimmy Dijk |
| Partijvoorzitter | Jannie Visscher |
| Fractievoorzitters | |
| - Eerste Kamer | Rik Janssen |
| - Tweede Kamer | Jimmy Dijk |
| Zetels | |
| - Eerste Kamer | 3 van de 75 |
| - Tweede Kamer | 5 van de 150 |
| - Europees Parlement | 0 van de 29 |
| - Provinciale Staten | 23 van de 572 |
| - Gemeenteraden | 181 van de 8501 |
| - Burgemeesters | 1 van de 345 |
| - Commissarissen van de Koning | 0 van de 12 |
| Overig | |
| Wetenschappelijk bureau | Wetenschappelijk Bureau van de SP |
| Jongerenorganisatie | SP-jongeren |
| Fractie in het Benelux-parlement | Socialisten, groenen en democraten |
| Europese fractie | Europees Unitair Links/Noords Groen Links |
Portaal  Politiek
| |
_Logo.svg){kind=logo}
De Socialistische Partij, afgekort SP, is een politieke partij in Nederland. Sinds 13 decdember 2023 is Jimmy Dijk de partijleider.
De SP is een linkse en socialistische partij. Dit betekent dat de partij tegen het kapitalisme is en vindt dat er een grote overheid moet zijn die de welvaart eerlijk verdeelt. De SP ziet de Europese Unie als een kapitalistisch instituut en vindt daarom dat er een nieuwe Europese samenwerkingsorganisatie moet komen die niet kapitalistisch is.
Geschiedenis
Ontstaan
Nederland had ooit een communistische 
partij, de Communistische Partij van Nederland (CPN). Twee bestuurders uit deze partij vertellen in 1963 aan de krant De Waarheid, dat er tussen China en de Sovjet-Unie een scheiding heeft plaats gevonden in de aanhangers van de het communisme. De CPN koos de kant van de Sovjet-Unie, maar twee communisten waren het hier absoluut niet mee eens. Zij waren voor de Chinezen en richtte een centrum op (Marxistisch-Leninistisch Centrum Nederland). Dit centrum was opgericht naar de ideeën van Mao Zedong, een belangrijke Chinese politicus. De twee communisten werden hierdoor uit de CPN gezet. Uiteindelijk ging de Binnenlandse Veiligheidsdienst zich hier ook mee bemoeien. Deze dienst hielp de twee communisten om een grote partij te stichten. Zo hoopte de dienst dat de CPN het moeilijker zou krijgen. De dienst had namelijk een infiltrant in de partij. Deze infiltrant werkte eerst bij de afdeling in Amsterdam en uiteindelijk werd hij lid van het partijbestuur. De infiltrant werd in 1968 ontmaskerd.
In 1970 viel het centrum uit een. Er kwamen twee nieuwe partijen, de Kommunistiese Eenheidsbeweging Nederland en de Marxistisch-Leninistische Partij van Nederland. De twee communisten van de CPN (Monjé en Schrevel) zaten in de Kommunistiese Eenheidsbeweging Nederland. Monjé was officieel niet actief binnen de partij, maar hield in feiten de hele partij draaiende. In 1971 reisde hij naar China en kreeg daar geld voor de aanschaf van een drukpers. Monjé stapte in 1971 af de partij en richtte een nieuwe partij op, de 'Kommunistiese Partij Nederland/Marxisties Leninisties'. In 1972 werd de naam veranderd in 'Socialitiese Partij', geschreven zoals je het uitspreekt, en in 1976 kocht de partij een pand in Rotterdam. Aan het eind van de jaren 70 had de partij zo'n duizend leden. In 1993 werd de partijnaam veranderd in 'Socialistische Partij'.
De gastarbeiders en het kapitaal
De SP bracht in 1983 het boek Gastarbeid en kapitaal uit. In dit boek werd de rol van de gastarbeiders uitgelegd. Ook kwam het gevaar van de islam ter sprake. Volgens de SP zouden de kabinetten van voor die tijd op dezelfde manier met immigratie zijn omgegaan. Deze manier zorgde volgende de partij dat de gastarbeiders slechte woon- en werkomstandigheden hadden, zich moeilijk konden aanpassen aan Nederland en dat Nederlanders voor deze problemen geen begrip hadden. De oplossing was volgens de partij dat mensen een keuze moesten krijgen. Of ze moesten in Nederland blijven of terugkeren naar eigen land. Iedereen die wilde blijven moest binnen een paar jaar een Nederlandse nationaliteit hebben. Deze gastarbeiders moesten een cursus krijgen waarin ze de Nederlandse taal en gewoonten leren kennen en leren over waar ze recht op hebben en welke plichten ze hebben. Met de gastarbeiders die naar hun eigen land terug keerden moest een regeling worden gemaakt, om zo in hun eigen land weer een bestaan op te kunnen bouwen.
Het boek zorgde voor veel kritiek. De CPN, de VVD en het CDA schrokken ervan. De Anne Frank Stichting noemde de partij zelfs racistisch! Het onderwerp werd in de Tweede Kamer vermeden. Pim Fortuyn zorgde dat het in 2001 onder de aandacht kwam.
Jan Marijnissen en Emile Roemer
.jpg)
In 1991 was de SP klaar met het communisme, keerde zich er van af. In 1993 werd de naam van de partij veranderd in Socialistische Partij, met de goede spelling. In 1994 kwam de SP in de Tweede Kamer terecht. De SP had in de Tweede Kamer toentertijd 2 zetels. Tijdens de verkiezingen voor de Provinciale Staten in 1995 en die voor de Eerste Kamer boekte de partij ook succes. Na de Tweede Kamerverkiezingen van 1998 had de partij 5 zetels, in 2002 9 zetels en in 2003 ook 9 zetels. In 2003 werd de partij de op-drie-na grootste partij. Bij de verkiezingen van 2006 had de partij 25 zetels, wat toen het hoogste aantal zetels van de partij was.
In 2010 trad Jan Marijnissen af als partijleider. Hij werd opgevolgd door Agnes Kant die zich als enige kandidaat had aangemeld. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 leed de partij echter een grote nederlaag. Kant werd hierdoor opgevolgd door Emile Roemer. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 2010 verloor de SP 10 zetels. Bij de Tweede Kamerverkiezingen 2012 leek het er even op dat het een tweestrijd tussen de SP en de VVD zou worden. De SP stond hoog in de peilingen, maar na de televisiedebatten werd de partij ingehaald door de PvdA. Desondanks wist de SP 15 zetels te behouden.
Tussen 2012 en 2017 was de SP het linkse tegengeluid van kabinet-Rutte II. De partij wist zetels te winnen tijdens de Europese verkiezingen van 2014 en de Provinciale Statenverkiezingen van 2015. Toch wist de partij geen winst te behalen tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 2017; de partij verloor zelfs één zetel en kwam uit 14 zetels uit.
Onder Lilian Marijnissen
Op 12 december 2017 maakte Roemer bekend te zullen stoppen als partijleider voor de SP. Vervolgens stelden Lilian Marijnissen (de dochter van oud-partijleider Jan Marijnissen) en Sadet Karabulut zich verkiesbaar voor het partijleiderschap. Uiteindelijk wist Marijnissen de verkiezingen te winnen en werd de nieuwe partijleider van de partij.
Onder Lilian Marijnissen verloor de SP verkiezing na verkiezing. Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen 2018 verloor de partij in verschillende gemeenten. Bij de Provinciale Statenverkiezingen 2019 verloor de SP meer dan de helft van haar zetels. Hierdoor ging de partij in de Eerste Kamer van 9 naar 4 zetels. Tijdens de Europese Parlementsverkiezingen 2019 voerde de SP een stevige campagne tegen PvdA-lijsttrekker en eurocommissaris Frans Timmermans. De SP probeerde Timmermans door middel van hard campagnefilmpje af te kraken, maar dit werkte niet in hun voordeel. De PvdA werd de grootste partij, terwijl de SP haar twee zetels in het Europees Parlement verloor.
In 2019 ontstonden er ook verschillende interne conflicten binnen de SP. Zo schoof de partij meer op naar rechts op het gebied van vluchtelingen en immigratie. De SP hoopte hiermee kiezers van de PVV aan te spreken en van andere linkse partijen afstand te nemen. Een ander conflict ontstond met de jongerenorganisatie van SP, ROOD. De jongerenorganisatie was kritisch op het migratie- en klimaatstandpunt van de SP en hun voorzitter (Olaf Kemerink) nam het op voor geroyeerde leden van de partij. Kemerik werd echter opnieuw gekozen tot voorzitter van ROOD, wat leidde tot een breuk tussen de SP en ROOD in 2020. Leden van ROOD en het Communistisch Platform werden vervolgens hun SP-lidmaatschap ontzegt. De SP zette vervolgens SP Jongeren op als nieuwe jongerenorganisatie.
Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 2021 verloor de SP opnieuw zetels; de partij ging van 14 naar 9 zetels. Ook bij de Provinciale Statenverkiezingen 2023 behaalde de partij minder stemmen. Hierdoor verloor de SP één zetel in de Eerste Kamer; de partij ging van 4 naar 3 zetels. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 2023 verloor de SP 4 zetels; de partij ging van 9 naar 5 zetels. Desondanks maakte Marijnissen bekend partijleider te zullen blijven.
Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 was Marijnissen opnieuw de lijsttrekker. De SP raakte bijna de helft van haar zetels kwijt en kwam met 5 zetels in de Tweede Kamer terecht. Op 9 december 2023 maakte Lilian Marijnissen bekend dat ze stopte als partijleider en uit de Tweede Kamer zou gaan vertrekken. Ze gaf hiervoor het slechte verkiezingsresultaat van de SP als reden.
Op 13 december 2023 koos de partij Jimmy Dijk als fractievoorzitter in de Tweede Kamer en partijleider.
Standpunten
.png)
De Socialistische Partij is – zoals de naam al zegt – een socialistische partij. De partij stemt in de Tweede Kamer het vaakst met de PvdD, Volt en GroenLinks. De partij staat het verst af van de VVD en de PVV.
In het parlement en haar verkiezingsprogramma verdedigt zij de volgende stand- en speerpunten:
- Het kapitalisme en de vrije markt moeten sterk ingeperkt worden.
- Er moet een einde komen aan de marktwerking in de publieke sector. Publieke voorzieningen (ziekenhuizen, kinderopvang, openbaar vervoer, waterleidingbedrijven en energiemaatschappijen) moeten worden genationaliseerd (in handen komen van de overheid). Met publieke voorzieningen mag geen winst worden gemaakt.
- Het eigen risico in de zorg moet worden afgeschaft. Er moet er een nationaal ziekenfonds komen, waarbij er door het fonds geen winst mag worden gemaakt. Hierdoor moet de zorg betaalbaar blijven voor mensen met weinig geld.
- Er moet een einde komen aan bezuinigingen in de zorg en het sluiten van ziekenhuizen.
- Solidariteit: mensen hebben recht op een eerlijk inkomen, betaalbare zorg en goed onderwijs. Daarom moet het minimumloon naar 16 euro per uur.
- De uitkeringen moeten omhoog, zodat arme mensen meer geld te hebben besteden.
- De belasting op arbeid moet omlaag. In plaats daarvan moeten bedrijven en milieuvervuilers meer belasting gaan betalen.
- De AOW-leeftijd moet terug naar 65 jaar.
- Er moet een bindend referendum worden ingevoerd. Dit betekent dat het volk kan beslissen over wetten die al zijn aangenomen. Mocht (een meerderheid van) het volk het oneens zijn met een wet, dan moet de wet worden teruggetrokken of aangepast.
- In bedrijven met meer dan 100 werknemers moeten werknemers evenveel te zeggen krijgen als aandeelhouders.
- Woningcorporaties mogen geen winst meer maken. Ze moeten weer verenigingen worden waar huurders als leden inspraak hebben.
- Er moet een einde komen aan beleggingen met woningen: woningen mogen niet puur worden gebruikt om winst mee te maken. Daarom moet er een woonplicht worden ingevoerd: als iemand een woning koopt, dan moet die persoon ook in die woning gaan wonen.
- Er moet meer geld naar onderwijs en cultuur. Onderwijzers moeten meer inspraak krijgen in het onderwijs. Daarnaast moeten kunstenaars en musea meer geld krijgen van de overheid.
- Het grondwetsartikel over vrijheid van onderwijs moet worden aangepast. Scholen moeten leerlingen niet kunnen uitsluiten op basis van godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap of seksuele gerichtheid.
- De Europese Unie is te kapitalistisch en daarom moeten er dingen aan de EU veranderen. De EU moet zich wel inzetten voor mensenrechten en toetreden tot het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en het Europees Sociaal Handvest (ESH) van de Raad van Europa.
- Er moet tijdelijk een einde komen aan arbeidsmigratie, zodat werkgevers moeilijker aan goedkope arbeidskrachten kunnen komen. Hierdoor moeten werkgevers werknemers in Nederland aannemen op basis van de (hogere) Nederlandse lonen.
- Alle gemeenten moeten oorlogsvluchtelingen helpen opvangen.
- Werkgevers en andere zakelijke vliegers die erg veel het vliegtuig gebruiken, moeten een vliegbelasting gaan bepalen. Mensen die één keer per jaar op vakantie gaan, hoeven geen vliegbelasting te betalen.
- Woningen moeten worden geïsoleerd en zonnepanelen krijgen. Dit moet gezamenlijk (collectief) geregeld worden.
- Bij langdurige leegstand moeten gemeenten eigenaren van panden (vastgoedbazen) kunnen onteigenen. Het pand wordt dan van de gemeente. De gemeente kan dat pand dan gebruiken voor woonruimte voor jongeren, mensen die hun eerste huis gaan kopen en voor mensen met een beperking.
- Internationale solidariteit: Nederland moet zich inzetten tegen de uitbuiting van arme landen. Grote bedrijven die via Nederland belasting ontwijken moeten worden aangepakt, omdat arme landen hierdoor veel inkomsten mislopen.
- Nederland moet Oekraïne steunen in de Russische invasie van Oekraïne, maar zich niet te veel bemoeien met militaire missies in het buitenland.
Partijorganisatie
Organisaties
Onder de SP vallen twee organisaties. Als eerste is er het Wetenschappelijk Bureau van de SP. Deze organisatie bestaat uit mensen die ideeën bedenken over het socialisme in Nederland. Het bureau brengt artikelen uit en werkt nauw samen met de SP. Van 1999 tot en met 2020 was ROOD de jongerenorganisatie van de SP. Het doel van ROOD was om jongeren aan te spreken voor socialistische politiek. Daarnaast verzorgde de organisatie scholing aan jongeren, campagnes en excursies. Nadat ROOD in 2020 een communistische voorzitter koos, ontstond er onrust binnen de SP. Uiteindelijk werden de voorzitter en andere communisten uit de jongerenpartij gezet. De SP besloot ook geen geld meer te geven aan ROOD. In 2021 werd de band helemaal verbroken.
Van 2001 tot en met 2018 had de SP een eigen e-mailprovider, Tomaatnet. De naam verwees naar de tomaat in het logo van de partij.
In het Europees Parlement
De SP heeft momenteel geen zetels in het Europees Parlement, terwijl het voorheen met 2 zetels was vertegenwoordigt. Na de Europese Parlementsverkiezingen in 2019 verloor de partij echter al haar zetels. De SP was lid van de fractie Europees Unitair Links/Noords Groen Links, net als de Partij voor de Dieren. In tegenstelling tot veel andere linkse partijen in de SP een stuk eurosceptischer. De partij keert zich vooral tegen het kapitalistische karakter van de EU. Zo vindt de partij dat de EU teveel draait om de grote bedrijven en gewone arbeiders ging niets van profiteren of er zelfs onder lijden. Op de andere punten in de SP wel voorstander van de EU, bijvoorbeeld bij de aanpak van criminaliteit en klimaatverandering.
Cijfers en leden
Aan het begin van 2021 had de SP 31.960 leden. Bij het ontstaan van de partij is het aantal leden steeds meer gaan groeien, maar sinds een aantal jaar krimpt – net zoals bij de meeste andere partijen – het aantal leden. De Socialistische Partij is vooral populair onder arme mensen en mensen die van een uitkering leven. Ook wonen veel mensen die op de SP stemmen in het zuidoosten van Nederland. De partij is populair in het noordoosten van Noord-Brabant en heeft daar in de gemeenten Oss en Boxmeer veel aanhang. Daarnaast stemmen veel mensen in het oosten van Zuid-Limburg (gemeenten Heerlen, Brunssum, Landgraaf en Kerkrade) op de partij. Ten slotte is de partij populair in het oosten van Groningen, vooral in de gemeenten Pekela, Stadskanaal en Westerwolde.