Spanje
 |
Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. Toelichting: Updates |
|
Dit artikel is nog niet af. |
| Koninkrijk Spanje Reino de España
| |
|---|---|
| Hoofdstad | Madrid |
| Aantal inwoners | 47.394.223 (2021) |
| Oppervlakte | 505.992 km² |
| Regeringsvorm | Constitutionele monarchie |
| Koning | Felipe VI (sinds 2014) |
| Premier | Pedro Sánchez (sinds 2018) |
| Godsdienst | Christendom (57,6%) Geen religie (37,7%) Overig (4,7%) |
| Officiële taal | Spaans (español) |
| Officiële regionale talen | Catalaans Baskisch Galicisch |
| Munteenheid | Euro |
| Volkslied | Marcha Real |
| Motto | Plus ultra (Steeds verder) |
| Nationale feestdag | 12 oktober |
| Landcode | ESP |
Portaal  Spanje
| |
.svg)
Spanje (officieel het Koninkrijk Spanje) is een land in het zuidwesten van Europa. Het ligt op het Iberisch Schiereiland en heeft 50.000.000 inwoners. Spanje grenst in het noorden aan Frankrijk en Andorra en in het oosten aan Portugal. Daarnaast ligt in het zuiden het Britse overzeese gebied, Gibraltar. De Balearen en de Canarische Eilanden zijn onderdeel van Spanje, net als Ceuta en Melilla, twee steden op het Marokkaanse vasteland. De hoofdstad van het land is Madrid, maar Barcelona, Valencia, Sevilla en Zaragoza zijn belangrijke steden. Spanje is onder Nederlanders en Belgen een populair vakantieland.
Het land heeft een lange geschiedenis. Onder meer de Carthagers, de Romeinen en de islamitische Moren hebben het gebied (deels) bezet. Tussen de 8e en 15e eeuw werd het gebied door de christenen heroverd in de zogeheten reconquista. Onder Huis Habsburg werd Spanje een wereldrijk met vele koloniën, waaronder Argentinië, Cuba en Mexico. Dit leidde ertoe dat het Spaans een wereldtaal werd. Na de Spaanse Successieoorlog verloor Spanje veel gebieden in Europa. Tijdens de oorlogen tegen Napoleon werd Spanje bezet door Frankrijk. Het Spaanse koninkrijk raakte verzwakt en verloor veel Latijns-Amerikaanse koloniën. In 1931 werd de monarchie afgeschaft waarna de Spaanse Burgeroorlog uitbrak. Deze werd gewonnen door de nationalisten, die van Spanje een dictatuur maakten onder Francisco Franco. Na zijn dood in 1975 werd de monarchie hersteld en werd Spanje een democratie.
Spanje is tegenwoordig onderdeel van de Europese Unie, de Verenigde Naties en de NAVO. De Spaanse cultuur is internationaal bekend. Voorbeelden de flamenco, tapas, stierenvechten, schrijver Miguel de Cervantes, schilders Salvador Dalí en Pablo Picasso en architect Antoni Gaudí.
Naam
De naam "Spanje" heeft dit land te danken aan de Romeinen uit Italië. Die noemden Spanje toen Hispania, wat tevens aangewezen was voor heel het Iberische Schiereiland (dus Portugal en Andorra ook). Toen de Oude Grieken honderden jaren voor de geboorte van Jezus Christus de landen rond de Middellandse Zee verkenden, noemden ze Spanje zowel Hispania als Iberia, voordat de Romeinen het land ontdekten. Van oorsprong is de naam Hispania dus Oud-Grieks en niet Latijn, de taal van Romeinen. Sommige deskundigen denken echter dat de naam Hispania oorspronkelijk uit Fenicië (het huidige Syrië en Libanon) komt. Daar noemden ze Spanje echter Ispanya. In de tijd toen de Oude Grieken Spanje ook ontdekten, veroverden de Feniciërs een groot deel van het schiereiland. Ze stichtten een heel erg belangrijke nederzetting die Gadir heette (het huidige Cádiz). Tegenwoordig is dit de oudst bewoonde stad van het Iberisch Schiereiland én van West-Europa.
Geschiedenis
Prehistorie en oudheid
De geschiedenis van Spanje begint met de Iberiërs. Dat was één van de eerste volkeren die zich hier vestigden. Ze zijn bekend geworden door vele archeologische vondsten. Ook Oude Grieken, Feniciërs en Romeinen hebben hier voor lange tijd gewoond. Sommige volkeren hadden ze nog niet verkend en daarom hebben ze nooit geweten dat er Basken waren in Baskenland (het gebied rond Bilbao).
De meeste kolonisten (=Oude Grieken enz.) leefden hier langs de kust van de Middellandse Zee, maar de Feniciërs kwamen zelfs zover tot de kusten langs de Atlantische Oceaan vlak bij de huidige grens met Portugal. Ze bouwden prachtige klassieke gebouwen, zoals tempels, aquaducten en theaters. Tijdens de Punische Oorlogen (oorlogen tussen Romeinen uit Italië en Carthagenen uit Tunesië) vielen de Carthagenen Spanje aan en veroverden het voor een groot deel. Hun belangrijkste koloniën waren gelegen op het Baleaarse eiland Ibiza en rond de stad Carthagena.
Carthagena is naar dit volk vernoemd en hier waren veel verschillende bouwwerken gemaakt in Carthaagse stijl. Oorspronkelijk waren de Carthagenen afkomstig uit Fenicië, maar ze waren kolonisten van Noord-Afrika.
De Visigoten en Moren
Toen de Middeleeuwen aangebroken waren, werd Spanje geplunderd door vele volken waaronder de Moren en de Visigoten. Eerste werd Spanje een Visigotische monarchie. De religie was toen nog het rooms-katholieke christendom.
Later werd het dus veroverd door de Moren. Moren waren oorspronkelijke Arabieren die zich verspreidden over heel Afrika én ook grote delen van Frankrijk en Spanje. Voor lange tijd heersten ze over Spanje en de bevolking werd geheel moslim. Als iemand moslim is, gelooft hij of zij in de islam. Cordoba werd de hoofdstad van het Moorse Rijk.
Dat werd toen nog Al-Andalus genoemd. Toen het Moorse Rijk weer in elkaar viel, kregen de Visigoten Spanje weer voor zich terug. Het noordoosten van het land (rond het gebied van Barcelona en Bilbao) werd in die tijd veroverd door de Franken naar aanleiding van de wereldberoemde Karel de Grote. Na jarenlange heerschappij door Visigoten en Franken werd Spanje verdeeld in allerlei kleine koninkrijken. Daarna herenigden de koninkrijken zich tot één monarchie, het Koninkrijk Spanje. De laatste islamitische stad in Spanje viel in 1492 bij de val van Granada.
Spaanse Rijk
Vanaf de 14e eeuw begonnen de cultuur en economie van Spanje flink te bloeien. Er ontstonden grote groepen ontdekkingsreizigers in deze tijd en die zijn nu wereldberoemd geworden. Voorbeelden zijn: Christoffel Columbus en Hernán Cortés. Door de ontdekkingsreizigers uit Spanje breidde het Spaanse koninkrijk zich flink uit. Langzamerhand werd het zelfs een wereldrijk, een heel groot rijk. Bijna heel Noord-Amerika en Zuid-Amerika werd Spaans grondgebied.
Noord-Amerika door Columbus onder andere en Zuid-Amerika door Cortés. Zo werden ook Nederland, België en verschillende landen in Azië door Spanje veroverd. Rond de 17e eeuw werd Portugal ingelijfd.
Spanje onder Huis Bourbon
De moderne tijd van Spanje begon niet zo goed, omdat Spanje vele koloniën verloor en hieraan onafhankelijkheid moest toekennen. Ongeveer 20 nieuwe landen werden gevormd daardoor. Het VK werd de heerser over de wereldzeeën en Spanje was dit niet meer.
De vier laatste koloniën die Spanje in die tijd nog behield waren Guam, de Filipijnen, Cuba en Puerto Rico. Uiteindelijk werden Guam en Puerto Rico door de VS veroverd, de Filipijnen en Cuba werden onafhankelijke landen.
Spaanse Burgeroorlog en Franco
De Spaanse koning, Alfons XII, werd in 1931 afgezet. Spanje werd hierna een republiek, de Tweede Spaanse Republiek. De kerk en veel grootgrondbezitters waren tegen de republiek en Catalonië en Baskenland wilde zichzelf afscheidden. Dit leidde tot veel instabiliteit. Regeringen wisselden elkaar snel af en veel politici zijn zelfs vermoord. De instabiliteit leidde tot de Spaanse Burgeroorlog, die van 1936 tot 1939 duurde. Deze oorlog was tussen de republikeinen (de voorstanders van de republiek) en de nationalisten (de tegenstanders van de republiek). De republikeinen werden gesteund door o.a. de Catalaanse en Baskische afscheidingsbewegingen en de nationalisten door Nazi-Duitsland, Italië, Portugal en de paus. Waar de republikeinen van Spanje een democratie wilden maken, wilden de nationalisten van Spanje een fascistische staat maken (naar Italiaans voorbeeld).
Uiteindelijk wonnen de nationalisten de oorlog, waarna Francisco Franco dictator werd van de Spaanse Staat. Franco maakte van rooms-katholicisme de officiële staatsgodsdienst. Zo mochten getrouwde vrouwen niet werken en waren echtscheidingen verboden. In de Spaanse Staat was er sprake van censuur en onderdrukking. Mensen met een ander geloof, homoseksuelen en aanhangers van de Catalaanse en Baskische onafhankelijkheidsbewegingen werden vervolgt. Franco noemde dit het nationaalkatholicisme. Het was idee van één volk, één taal, één land. Hij probeerde het conflict van de Spaanse Burgeroorlog te verzoenen door de bouw van een groot monument: de Vallei van de Gevallen. Hier liggen 46.000 overleden personen van de oorlog begraven, zowel nationalisten als (katholieke) republikeinen. Ondanks het feit dat Franco sympathieën had het Nazi-Duitsland van Hitler en het Italië van Mussolini, hield hij zich buiten de Tweede Wereldoorlog. Spanje was neutraal en bleef deze positie ook naar de oorlog houden. In 1953 begon Spanje meer naar de Verenigde Staten toe te bewegen. Dit was nodig, aangezien de Spaanse economie was vastgelopen.
Franco wist gedurende zijn regeerperiode de economie te aan te wakkeren. Ook kwam er meer welvaart. Officieel had Franco de monarchie al hersteld in 1947, maar had geen koning aangewezen. Pas in 1969 liet hij vastleggen dat Juan Carlos I de nieuwe koning zou worden na zijn overlijden. De laatste paar jaar van zijn leven was Franco ziek en daardoor regeerde Juan Carlos het land voor hem. Er was veel kritiek op Franco's regering. De economie was opnieuw vastgelopen, veel rijke mensen vertrokken uit Spanje en veel inwoners wilden meer vrijheid en democratie. Franco werd na zijn dood zelf begraven in de Valei van de Gevallen, maar in 2019 werd zijn graf verplaatst naar een andere plaats. Wat er allemaal precies gebeurd is tijdens het Franco-regime is onduidelijk, aangezien dit nooit de Spaanse overheid is onderzocht.
Huidige monarchie
Aan het einde van Franco's leven begon het massatoerisme in Spanje op gang te komen. Veel Spaanse bedrijven hadden behoefte aan een aansluiting bij de Europese Unie. Franco wees zijn goede vriend, koning Juan Carlos I, aan als zijn opvolger. Juan Carlos I begon met de democratische overgang van Spanje, de Transición. Deze begon na de dood van Franco in 1978. Er kwam een democratische grondwet en de regio's kregen meer rechten. Niet iedereen was het hiermee eens. Zo wilde generaal Antonio Tejero in 1981 een staatsgreep plegen, maar deze mislukte. De hervormingen werden ingevoerd in 1982, waarmee Spanje een constitutionele monarchie en democratie werd. In 1986 trad het land samen met Portugal toe tot de Europese Unie.
Door de overgang naar een democratie en de toetreding tot de EU groeide de Spaanse economie enorm. Het land voerde in 2002 de euro in als vervanging voor de Spaanse peseta. Op 11 maart 2004 werd het land opgeschrikt door de aanslagen in Madrid, die vermoedelijk door Al Qaida zijn gepleegd als vergelding voor de Spaanse deelname in de Irakoorlog. Tijdens de Eurocrisis leidde de Spaanse economie enorm. Op 1 oktober 2017 werd er een onafhankelijkheidsreferendum in Catalonië gehouden, waarbij Spanje de Catalaanse regering voor de rechter sleepte. Ondertussen kwamen in het land veel corruptieschandalen aan het licht.
Geografie
Naar oppervlakte gekeken is Spanje het vierde grootste land op het continent na Rusland (zonder Siberië, Aziatisch Rusland, erbij gerekend), Oekraïne en Frankrijk. Na Frankrijk is Spanje het grootste land in de Europese Unie.
Landschap
Spanje staat bekend om haar bergachtige en heuvelachtige landschap. Het landschap bestaat voornamelijk uit gebergten, zoals de Pyreneeën in het noorden aan de Franse grens, en heuvels en plateaus, zoals de Spaanse Hoogvlakte in het midden van het land. Over hoge bergen gesproken is Spanje het vijfde meest bergachtige land ter wereld, na Zwitserland, Oostenrijk, Andorra en Liechtenstein. Andere belangrijke gebergten zijn het Cantabrisch Gebergte, het Castiliaans Scheidingsgebergte, de Sierra Nevada en het Iberisch Randgebergte. De hoogste berg van Spanje is de Pico del Teide met 3718 meter op het eiland Tenerife. Andere belangrijke bergen zijn de Mulhacén (3482 meter) en de Pico de Aneto (3404 meter).
De belangrijkste zeeën rond Spanje zijn de Middellandse Zee, de Atlantische Oceaan, de Golf van Biskaje en de Cantabrische Zee. Belangrijke rivieren zijn de Ebro en de Taag. De bekendste kusten van Spanje zijn de Costa Brava, de Costa del Sol, de Costa Blanca, de Costa Verde, de Costa Dorada en de Costa de la Luz. Onder Spanje vallen ook enkele eilanden. Deze zijn grotendeels in twee groepen te verdelen. In het oosten liggen de Balearen, waarvan Mallorca, Menorca en Ibiza de belangrijkste eilanden zijn. Voor de Marokkaanse kust liggen daarnaast nog de Canarische Eilanden, waartoe o.a. de eilanden Gran Canaria, Lanzarote, Fuerteventura en Tenerife behoren.
Klimaat
Spanje heeft een diverse klimaat. Aan de oost- en zuidkust vindt men het Middellandse Zeeklimaat. Dit klimaat staat bekend om zijn hete zomers en zachte winters. Er is veel invloed van de zee, waardoor de winters ook warm zijn. Het klimaat hier is ook erg droog. In de droogste maand van de zomer valt minder dan 30 millimeter neerslag. In het gebieden groeien verschillende bijzondere planten met dikke bladeren om het water gedurende de droge maanden vast te houden. Voorbeelden zijn pijnbomen, palmbomen en olijfbomen. Omdat het in de zomer erg weinig regent, komen er ook veel bosbranden in deze gebieden voor. Aan de noordkust is er daarentegen een gematigd zeeklimaat. Het klimaat wordt beïnvloed door de Atlantische Oceaan. Hierdoor zijn zomers koel en de winters zacht. Ook valt er erg veel neerslag gedurende het hele jaar. Hierdoor vindt je er veel loofbossen en weides. In het binnenland is er het landklimaat. De zomers zijn hier heet en de winter koud. De zomers zijn erg droog, terwijl de winters erg nat zijn. In dit gebied vindt je zowel loof- als naaldbossen.
In Zuid-Spanje zijn er grote problemen die te maken hebben met verwoestijning; dit betekent dat de grond erg droog wordt waardoor er steeds minder planten kunnen groeien en het ook steeds lastiger wordt om gewassen te verbouwen. Dit komt doordat er in de afgelopen jaren veel minder neerslag is gevallen dan eerst, waardoor de grond veel droger is geworden. Door de landbouw en het toerisme is er de afgelopen jaren heel veel water gebruikt, waardoor er nu een tekort is aan water en dit zorgt weer voor verwoestijning. Doordat de aarde steeds verder opwarmt zal dit probleem steeds groter worden. Het enige wat gedaan kan worden, is dat er zuiniger met het water om wordt gegaan.
Grote steden
| Lijst met 10 grootste steden in Spanje | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nummer | Stad | Gemeenschap | Inwonersaantal |
| ||||||
| 1 . | Madrid | Madrid | 3.255.944 | |||||||
| 2 . | Barcelona | Catalonië | 1.621.537 | |||||||
| 3 . | Valencia | Valencia | 810.064 | |||||||
| 4 . | Sevilla | Andalusië | 703.206 | |||||||
| 5 . | Zaragoza | Aragón | 674.317 | |||||||
| 6 . | Málaga | Andalusië | 568.305 | |||||||
| 7 . | Murcia | Murcia | 436.870 | |||||||
| 8 . | Palma de Mallorca | Balearen | 401.270 | |||||||
| 9 . | Las Palmas de Gran Canaria | Canarische Eilanden | 381.847 | |||||||
| 10 . | Bilbao | Baskenland | 354.865 | |||||||
Bevolking
Algemeen
.svg)
Spanje heeft ruim 47 miljoen inwoners. Hiermee is Spanje één van de landen met de meeste inwoners van Europa. Binnen de Europese Unie hebben enkel Frankrijk, Duitsland en Italië meer inwoners. Gedurende de 20e eeuw is de bevolking met meer dan 30 miljoen mensen gegroeid. Tegenwoordig heeft het land te maken met vergrijzing en de kleine bevolkingsgroei komt van immigratie vanuit Oost-Europa, Afrika en Zuid-Amerika. Spanje heeft de immigratie van alle landen in Europa. De bevolking van het land is onregelmatig verdeeld. De meeste inwoners wonen in de grote steden en aan de kusten. In het binnenland, met uitzondering van Madrid, wonen de minste mensen. Over het algemeen is het vrij dunbevolkt in vergelijking met andere West-Europese landen. Tegenwoordig vertrekken veel mensen (voornamelijk jongeren) naar de kusten en steden om werk te vinden. Het dichtstbevolkte eiland van Spanje is Tenerife, onderdeel van de Canarische Eilanden.
De inwoners van Spanje worden Spanjaarden genoemd. De meeste inwoners van het land beschouwen zich ook als Spanjaard. Volgens de grondwet bestaat Spanje uit meerdere volkeren, zoals de Catalanen, de Basken en de Galiciërs. Deze laatste drie volkeren beschouwen zich ook vaak niet als Spaans (in de eerste plaats). Naast deze volkeren zijn er nog andere bevolkingsgroepen. Spanje heeft ook veel Zuid-Amerikanen, Roma, Roemenen, Duitsers, Britten, Fransen en mensen uit Afrikaanse landen.
Spanje wordt over het algemeen gezien als één van de liberaalste landen van Europa. Sinds de democratische overgang van 1978 hebben vrouwen meer rechten gekregen, kwam er godsdienstvrijheid en voerde Spanje als het vierde land ter wereld in 2005 het homohuwelijk in.
Religie
De grootste religie van Spanje is het rooms-katholicisme. Ruim 70% van de bevolking is katholiek. De Katholieke Kerk is historisch gezien altijd de belangrijkste religie geweest. Gedurende een groot deel van de Spaanse geschiedenis was het zelfs de enige religie en werden andere religies vervolgt. Sinds 1978 is sprake van scheiding van kerk en staat en godsdienstvrijheid. Toch speelt de Katholieke Kerk nog steeds een grote rol in de Spaanse maatschappij. Het land heeft miljoenen kerken en kathedralen, waarvan de Sagrada Familia in Barcelona de bekendste is. Jakobus de Meerdere, Johannes van Ávila en Theresia van Ávila worden gezien als de beschermheiligen van het land. Het land is verdeeld in 63 (aarts)bisdommen en 11 kerkprovincies.
Daarnaast is er nog een kleine protestantse minderheid van zo'n 50.000 mensen. De islam is de tweede religie van het land. In 8e eeuw brachten de Moren de islam naar Spanje, maar na de val van Granada in 1492 verdween de islam bijna volledig uit Spanje. Tegenwoordig wordt de islam vooral door immigranten uit Afrika aangehangen. Ook het jodendom was onder de Moren aanwezig, maar joden werden later door de inquisitie vervolgd. Veel joden vertrokken daardoor naar Portugal en later o.a. Nederland en het Ottomaanse Rijk.
Talen
De enige officiële taal van Spanje is het Spaans. Het Spaans is één van de meest gesproken talen ter wereld, zoals het Engels, het Frans en het Chinees. 90% van de bevolking heeft het Spaans als moedertaal. Spaans is net als het Frans, het Italiaans en het Portugees een Romaanse taal. Dit betekent dat de talen afstammen van het Latijn. Het Spaans lijkt erg op het Portugees. De schrijftaal en veel woorden zijn hetzelfde, maar het Portugees heeft een hele andere uitspraak dan het Spaans. Het Spaans heeft een speciale letter, namelijk /ñ/ (spreek uit als /nj/) zoals in España en Español.
De Spaanse overheid erkent nog drie regionale talen. Dit zijn officiële talen in bepaalde gemeenschappen. Dit zijn het Catalaans, het Galicisch en het Baskisch. Het Catalaans is officieel in Catalonië, op de Balearen en in Valencia. In Valencia wordt de taal echter Valenciaans genoemd, dat kan worden gezien als een dialect van het Catalaans of een zelfstandige taal. Het Galicisch wordt gesproken in Galicië. De taal is een mix tussen het Portugees en het Spaans. Het ligt in principe dichterbij het Portugees dan het Spaans. Zowel het Catalaans en het Galicisch zijn familie van het Spaans en zijn dan ook Romaanse talen. Dit is niet het geval bij het Baskisch. Het Baskisch wordt gesproken in Navarra en Baskenland. De taal heeft geen levende verwanten en wordt daarom een isolaat genoemd. We kunnen het Baskisch hierdoor niet in een familie indelen.
De overheid van de gebieden communiceren zowel in deze talen als het Spaans. Ook worden zowel het Spaans als de regionale taal op school geleerd. In het noorden van Catalonië is er nog het Occitaans, dat ook als officiële regionale taal gezien wordt. Het Occitaans wordt echter maar in een klein gebied door weinig mensen gesproken. Daarnaast zijn er nog aantal niet erkende minderheidstalen, zoals het Leonees en het Aragonees. Aan de Portugese grens spreken veel mensen Portugees en aan de Franse grens Frans. Door de vele minderheidstalen wordt het Spaans door sommige inwoners het Castiliaans genoemd. Dit komt doordat niet iedere Spanjaard Spaans spreekt.
De grootste migrantentalen zijn het Roemeens, het Arabisch, het Berbers, het Italiaans, het Duits en het Engels.
Cultuur
Algemeen
Spanje is een land met een indrukwekkende cultuur met invloeden van vele verschillende volken die het land passeerden door de eeuwen heen. Er is erg veel cultureel erfgoed in het land en daarom houden toeristen veel van de Spaanse cultuur. Elke regio heeft een eigen cultuur die verschilt van de andere. Dat noemt men vaak regionale cultuur. De cultuur van Spanje heeft naast invloeden van vele verschillende volken ook nog invloed ondergaan van haar geografie en het klimaat.
Zo kun je aan de kleding en de tradities al zien dat het land is beïnvloed door zijn geografie en het klimaat. In het midden van de vorige eeuw was de Spaanse cultuur nog steeds bescheiden ten opzichte van andere gebieden. Toen merkte men op dat er niet veel grote steden hier te vinden waren. Wel vond men de cultuur van Spanje toen al verbazingwekkend. Tijdens de Gouden Eeuw in Nederland was de Spaanse mode erg populair in Europa.
Vaak droeg men donkere, zwarte pakken met een paar kleurdetails zoals sieraden en wijde bontkragen. Deze trend werd het meest populair in Spanje (natuurlijk!), Nederland, België en Frankrijk. In Castilië hadden mannen vroeger vaak kleding aan met sombere kleuren, terwijl Andalusische vrouwen prachtige kleurrijke flamenco-jurken droegen die een vakkundig patroon hadden. Die worden echter vaak gedragen op feesten, maar Andalusische mensen droegen bijna nooit kleding met sombere kleuren. Sinds duizenden jaren gelegen is er hier in Spanje al de siësta-traditie.
Een siësta is een soort middagdutje in Spanje, vanwege de hitte slaapt men een paar uur en gaat men weer werken of naar school. Daarom blijft men 's nachts ook lang op en is het behoorlijk druk dan. In de middag kan het best zijn dat je niemand ziet op straat vanwege de siësta. Spanje is bekend om zijn kunst die prachtig is. Vele beroemde kunstenaars komen uit dit land, waaronder Pablo Picasso en Salvador Dalí.
Architectuur in Spanje heeft veel invloeden gehad, net zoals de rest van de Spaanse cultuur. De gebouwen kunnen er zowel klassiek zijn als modern en zowel christelijk als islamitisch. Spaanse mensen zijn dol op dansen. Daarom zijn er vele soorten technieken van Spaanse dansen. De bekendste zijn de Andalusische dansen flamenco en paso doble.
Men danst prachtig elegant net zoals zwanen. Bij dansen moet natuurlijk ook nog muziek zijn. Vooral gitaarmuziek, accordeonmuziek en doedelzakmuziek zijn populair. Veel bekende zangers komen uit Spanje. Jaarlijks worden er een groot aantal culturele evenementen gehouden in Spanje.
Als iemand over Spaanse evenementen praat, praat hij vaak over het stierenvechten, tomatina (tomaten-gevecht) en Spaans carnaval. De Spaanse bevolking is heel erg sportief. Er worden veel sporten beoefend, waaronder voetbal het populairst. Ook basketbal, wedstrijdfietsen, tennis en handbal zijn ermee te vergelijken. Op de dag van vandaag is Spanje een wereldmacht van sport. Jaarlijks worden er peddel-en formule 1-wedstrijden gehouden in het land. De belangrijkste vechtsporten hier zijn judo en taekwondo.
Lijst van belangrijkste feestdagen in Spanje
- Las Fallas - Feest ter ere de heilige Sint-Joseph in Valencia
- Feria de Abril - Lente-markt/kermis in Sevilla
- San Fermín-feesten - Feesten ter ere de heilige San Fermín in Pamplona
- Spaans Carnaval - Wordt gevierd in alle Spaanse steden, waaronder het belangrijkst Cádiz en Sitges
- Tomatina - Tomaten-gevecht in Buñol
- Kerstmis - Overal in Spanje
- Pasen - Overal in Spanje
Spaanse keuken
Zie Spaanse keuken voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De Spaanse keuken is wereldberoemd en heeft veel invloed gehad op de Latijns-Amerikaanse keuken en de keukens van veel Zuid-Europese landen. In Spanje kent men doorgaans vier maaltijden. Dit zijn het ontbijt in de ochtend, de lunch in de middag, de merienda rond 4 uur en het avondeten laat in de avond (rond 8 á 9 uur). Net als veel Zuid-Europese landen worden in de Spaanse keuken regelmatig producten als knoflook, olijfolie, ui, oregano, peterselie en rozemarijn gebruikt.
Veel Spaanse restaurants serveren tapas. Tapas zijn allerlei kleine gerechtjes die op de tafel geserveerd worden. Bekende tapas zijn aioli, chorizo, calamares, patatas brava en seranoham. Gazpacho, een koude soep, en de empanada, gefrituurd gevuld deegwaar, zijn ook bekende gerechten. Churros zijn internationaal erg bekend. Het smaakt naar donuts en wordt geserveerd met chocoladesaus. Regionaal zijn verschillende gerechten. In Catalonië zijn bijvoorbeeld de crema catalana en paella erg bekend.
Werelderfgoed
Al deze trekpleisters zijn verklaard tot Werelderfgoed door UNESCO:
Schilderkunst
Spanje heeft een aantal belangrijke schilders. El Greco wordt gezien als één van de bekendste kunstenaars van Spanje. Zijn werk bestond vooral uit het schilderen en beeldhouwen van religieuze ontwerpen, maar was ook een portretschilder. Je kunt zijn werken herkennen aan het gebruik van donkere kleuren en sterke roodcontrasten. Ook de manier waarop hij het menselijk lichaam afbeeldde is erg kenmerkend; personen worden lang en smal geschilderd en de verhoudingen van het lichaam zijn vaak uit balans.
Ook Pablo Picasso is een erg bekende Spaanse schilder. Zijn werken hingen af van zijn stemming en persoonlijke omstandigheden op dat moment. Picasso heeft een nieuwe kunststijl ontwikkeld; het kubisme. Het idee hiervan was om lichaamsvormen uit elkaar te halen en weer opnieuw te creëren. Zo ontstonden er zeer abstracte werken. Picasso schilderde niet alleen, maar gebruikte ook alledaagse voorwerpen voor zijn werken. Een derde zeer bekende schilder afkomstig uit Spanje is Salvador Dalí. Hij haalde zijn inspiratie uit ‘de wereld van het onbewuste’. Dalí heeft naast het schilderen ook films gemaakt waarin zijn ‘droomwereld’ werd getoond. Zijn werken worden vaak gezien als ‘griezelig’. Dit klopt, Dalí liet zijn eigen angsten zien in zijn schilderijen.
Politiek
Monarchie
De Spaanse monarchie is hersteld in 1978. Het land is een zogeheten constitutionele monarchie. Dit betekend dat de macht in het land in handen is van de regering en het parlement. Het staatshoofd van het land is een koning, maar deze heeft haast geen politieke macht (zoals in Nederland en België). De huidige koning van Spanje is Felipe VI. Hij werd koning in 2014 nadat zijn vader, Juan Carlos I, aftrad. Koning Juan Carlos I staat bekend als degene die van Spanje een democratie maakte na de dood van Franco. Tegenwoordig denkt men minder positief over hem vanwege zijn olifantenjachten en vermoedelijke corruptie. Koning Felipe VI heeft hierna alle banden met zijn vader afgekapt.
De naam van het Spaanse koningshuis is het Huis Bourbon. Oorspronkelijk konden vrouwen niet regeren. Toch zijn is het twee keer in de geschiedenis gebeurd dat een vrouw regeerde, waarvan Isabella II (regeerde tussen 1833 en 1865) de meeste recente is. Aangezien koning Felipe VI twee dochters heeft krijgt Spanje (waarschijnlijk) na Felipe's aftreden een koningin. Hiervoor is in het begin van de 21e eeuw de wet aangepast. Tegenwoordig is het Spaanse koningshuis gematigd populair. Er zijn ongeveer evenveel mensen die de monarchie willen behouden als willen afschaffen.
Staatsinrichting
De leider van de regering wordt de premier genoemd. De premier heeft ongeveer dezelfde status en macht in de politiek als in Nederland en België. Waar het staatshoofd (de koning) haast geen politieke macht heeft, heeft de premier dit wel. Sinds 2018 is de premier van Spanje Pedro Sánchez van de sociaaldemocratische PSOE. De premier is het hoofd van de regering. De regering bestaat naast de premier uit verschillende ministers en staatssecretarissen.
Het parlement van Spanje wordt de Cortes Generales genoemd. Deze bestaat uit twee kamers:
- Het Congres van Afgevaardigden bestaande uit 350 leden. Deze worden rechtstreeks door de Spaanse inwoners gekozen om de vier jaar. Het Congres is vergelijkbaar met de Tweede Kamer of de Kamer van Volksvertegenwoordigers.
- De Senaat bestaande uit 264. Het aantal leden van de Senaat staat niet vast en veranderd na elke verkiezing. Iedere Spaanse provincie heeft vier vertegenwoordigers. Uitzondering zijn Mallorca, Gran Canaria en Tenerife, die elk één vertegenwoordiger hebben. De rest van de Balearen en de Canarische Eilanden worden door één zetel vertegenwoordigt. De autonome steden Melilla en Ceuta hebben elk twee zetels. Daarnaast krijgt iedere autonome gemeenschap één zetel en voor elk miljoen inwoners komt er weer eentje bij. De Senaat is vergelijkbaar met de Eerste Kamer of de Senaat.
Bij verkiezingen kan iedereen met de Spaanse nationaliteit en van 18 jaar en ouder stemmen. Op de kieslijsten moeten volgens de wet mannen en vrouwen afgewisseld worden.
Spanje heeft meerdere politieke partijen. Traditioneel zijn twee grootste politieke partijen de christendemocratische Parti Popular en de sociaaldemocratische PSOE. Andere belangrijke politieke partijen zijn de socialistische Podemos, de liberale Ciudadanos en de rechtspopulistische Vox. Baskenland, Galicië en Catalonië zijn nationaal vertegenwoordigt door hun eigen partijen. Deze partijen willen de regio's vaak afscheiden van Spanje en zelfstandig worden. Vooral in Catalonië en Baskenland is de roep om onafhankelijkheid sterk.
Bestuurlijke indeling
Spanje is onderverdeeld in zeventien autonome gemeenschappen (of regio's) en twee autonome steden. Deze onderverdeling bestaat sinds 1978, toen Spanje overging naar een democratie. De autonome gemeenschappen hebben veel eigen rechten. Ze hebben elk een eigen regering en eigen parlement en kunnen zelf wetten maken. Sinds 1995 zijn er ook twee autonome steden, Melilla en Ceuta, die op het vasteland van Marokko liggen maar bij Spanje horen.
De zeventien autonome gemeenschappen zijn:
- Andalusië, met als hoofdstad Sevilla.
- Aragón, met als hoofdstad Zaragoza.
- Asturië, met als hoofdstad Oviedo.
- Balearen, met als hoofdstad Palma.
- Baskenland, met als hoofdstad Vitoria-Gasteiz
- Canarische Eilanden, met als hoofdsteden Las Palmas en Santa Cruz.
- Cantabrië, met als hoofdstad Santander.
- Castilië-La Mancha, met als hoofdstad Toledo.
- Castilië en León, met als hoofdstad Valladolid.
- Catalonië, met als hoofdstad Barcelona.
- Extremadura, met als hoofdstad Mérida.
- Galicië, met als hoofdstad Santiago de Compostella.
- Madrid, met als hoofdstad Madrid.
- Murcia, met als hoofdstad Murcia.
- Navarra, met als hoofdstad Pamplona.
- La Rioja, met als hoofdstad Logroño.
- Valencia, met als hoofdstad Valencia.
Sommige grotere gemeenschappen zijn onderverdeeld in provincies, maar bij Asturië, de Balearen, Cantabrië, La Rioja, Madrid, Murcia en Navarra is dit niet het geval. Deze zeven gemeenschappen vallen samen met de provincie. De provincies zijn weer onderverdeeld in comarca's. De functie van de comarca's verschilt per regio. In Catalonië hebben comarca's veel invloed in het bestuur, terwijl dit in Galicië niet het geval is. Tot slot zijn de comarca's weer onderverdeeld in gemeenten. Ceuta en Melilla hebben als autonome steden een andere bestuurlijke indeling. Zij zijn verdeeld in stadsdelen en wijken.
Internationale politiek
Spanje is onderdeel van verschillende internationale organisaties, waaronder de Verenigde Naties, de NAVO, de Europese Unie, de Latijnse Unie en de Ibero-Amerikaanse Gemeenschap van Naties. Het land heeft in de Spaanstalige wereld veel invloed. Spanje heeft over het algemeen met alle oud-kolonies een goede band, waaronder Chili, Argentinië, Mexico en Colombia. Tussen Spanje en de voormalige kolonies is tegenwoordig veel immigratie en handel. Ook er veel communicatie via muziek, televisie en films. De beste vriend van Spanje is waarschijnlijk buurland Portugal. Beide landen kunnen het goed met elkaar vinden en op het gebied van voetbal is er vriendschappelijke concurrentie. Daarnaast kan Spanje het goed vinden met Griekenland, Italië, Frankrijk, de Verenigde Staten en Roemenië.
Toch heeft Spanje enkele conflicten. Het bekendste conflict is het conflict over Gibraltar met het Verenigd Koninkrijk. De Spanjaarden willen meer zeggenschap over het gebied, terwijl het VK (en Gibraltar zelf) dit niet willen. Tijdens de Brexit was de status van Gibraltar een belangrijk punt, aangezien veel Spanjaarden in Gibraltar werken en winkelen en veel Gibraltezen dit doen in Spanje. Ondanks dit conflict kunnen beide landen het enigszins goed met elkaar vinden. Er is veel handel tussen Spanje en het VK en veel Britten wonen in Spanje of hebben er een tweede huis. Een ander bekend conflict is dat tussen Spanje en Marokko over de steden Ceuta en Melilla. De Marokkanen willen de twee steden terug, terwijl Spanje dit niet wil. Via Ceuta en Melilla komen veel illegale immigranten de EU binnen. Officieel is de Westelijke Sahara nog altijd een Spaanse kolonie. Hoewel de Westelijke Sahara tegenwoordig grotendeels door Marokko bezet is, wordt dit internationaal niet erkend. Van tijd tot tijd probeert Spanje te bemiddelen tussen Marokko en de beweging voor een onafhankelijk Westelijke Sahara.
Economie
_04.jpg)
Spanje is een erg rijk land. Het BNP (Bruto Nationaal Product) staat als 9e hoogste ter wereld hier. Van oorsprong is Spanje een agrarisch land. Agrarisch betekent dat er allemaal boeren leven die niet met machines werken. De gewassen (zoals graan) wordt verbouwd met je handen. Tegenwoordig verbouwt men niet meer met de hand, maar met machines zoals tractoren.
De druiven worden echter nog geteeld met je handen. Daar maken ze vaak de wereldberoemde Spaanse wijn van. Sinds de jaren '50 van de vorige eeuw is er enorm veel industrie in het land. De industrie in Spanje begon met textiel-industrie, staalindustrie en mijnbouw. Vooral in de havensteden Barcelona en Málaga.
Madrid heeft weinig industrie, omdat het niet aan zee ligt. Daar zijn meerder financiële diensten, zoals banken en wolkenkrabbers. Hedendaags zijn de belangrijkste onderdelen van economie in Spanje: toerisme, financiële diensten, landbouw en industrie. Dat levert enorm veel geld op voor de regering die het weer kan gebruiken om bijvoorbeeld wegen in Spanje te verbeteren. Tarwe, gerst, bietsuiker, citrusvruchten, aardappelen, maïs, rogge, haver, rijst, tomaten en uien zijn de meest benodigde gewassen in het land.
Vee wordt erg veel gehouden en in het jaar 2005 werden er wel 131 miljoen pluimvee-diersoorten gehouden op boerderijen. Er zijn erg veel energiebronnen in Spanje zoals aardgas of zonne-energie. Aardolie en aardgas wordt uit de grond gepompt of uit zee gehaald. Heel Spanje heeft een overvloed van wind en daarom is windenergie heel belangrijk. Men kan het gebruiken voor elektriciteit en zo.
Windparken zijn in veel delen van het land te vinden. Die staan vol met windmolens die kernenergie genereren. Spanje is een wereldberoemde vakantiebestemming voor miljoenen mensen op de wereld. De belangrijkste trekpleister is Catalonië (inbegrepen de prachtige stranden van Costa Brava, miljoenenstad Barcelona, oude gebouwen in Girona, deluxe hotels/restaurants). In het jaar 2006 ontving Catalonië zelfs 15 miljoen toeristen.
Op nummer twee staat de Balearen met 10,1 miljoen, op nummer drie de Canarische Eilanden met 9,6 miljoen, op nummer 4 Andalusië met 8,5 miljoen, op nummer 5 metropoolgebied Valencia met 5,5 miljoen en metropool-gebied Madrid met 3,9 miljoen toeristen op nummer 6. Benidorm is een badplaats die bekend is om haar stranden, hotels en wolkenkrabbers. De meeste banken zijn gevestigd in Madrid, Barcelona, Valencia en Bilbao. Met wetenschap en technologie gaat het hier heel goed.
Vervoer & Transport
Vervoer en transport is er in Spanje in overvloed. Heel Spanje heeft wel 105 luchthavens in totaal, waarvan 33 internationaal. Die zijn werkzaam bij meer dan 250 verschillende luchtvaartmaatschappijen. De belangrijkste luchthavens zijn in de grote steden, zoals die van Madrid, Barcelona enzovoort. Bijna elk jaar worden de luchthavens wel uitgebreid, omdat het steeds drukker wordt. De belangrijkste luchtvaartmaatschappij is Iberia.
Via treinen kun je makkelijk door het land reizen. Er zijn hele lange spoorlijnen die helemaal de route van Sevilla tot Barcelona (die gaat langs onder andere Málaga, Murcia, Alicante en Valencia). Het treinstation van Barcelona verbindt de Spaanse spoorlijnen met spoorlijnen naar de belangrijke Europese wereldsteden, zoals Parijs, Zürich en Milaan. Binnen de steden in Spanje kun je reizen met de auto, bus, fiets en nog veel meer.
Een paar steden hebben er zelfs een tram of/en een metro bij. De steden die een metro hebben zijn: Madrid, Barcelona, Valencia, Sevilla, Palma de Mallorca en Bilbao. Steden die een metro onder constructie hebben (dus steden waar ze een metro aan het bouwen zijn) zijn: Málaga, Alicante en Granada. Voor Santander wordt er een gepland. Het Spaanse wegennetwerk bestaat uit ongeveer zo'n 370.000 km.
Er zijn verschillende soorten wegen, waaronder de snelweg. In totaal heeft Spanje 53 internationale havens. Daar kunnen schepen uit de hele wereld naartoe gaan, zoals buitenlandse cruiseschepen. Opmerkelijke en bekende wereldklasse Spaanse havens zijn die van Barcelona, Algeciras en Vigo. De haven van Barcelona wordt beschouwd als de leider van alle cruiseschepen van de Middellandse Zee en als tweede van de hele wereld.
Nationale symbolen
Vlag en wapen
De vlag van Spanje bestaat uit drie horizontale banen. Van boven naar onder zijn dit rood, geel, rood. Rood en geel zijn eeuwenlang de kleuren van Spanje. Waar de kleuren precies vandaan komen is onduidelijk. Veel historici denken dat kleuren uit de vlag van de regio Aragón komen.
Op de gele banen is het wapen van Spanje te zien. Dit wapen bestaat uit een wapenschild met daarop de wapens van Castilië, León, Aragon, Navarra en in het midden het huis Bourbon. De kroon boven het wapenschild verwijst naar het koninkrijk. Naast het wapen staan twee zuilen, die de zogeheten zuilen van Hercules zijn. Dit is de oude benaming van de Straat van Gibraltar. Op het lint staat de Latijnse spreek Plus Ultra (Steeds verder).
Volkslied
De volkslied van het land is de Marcha Real (Koninklijke Mars). Het lied is bijzonder doordat het geen tekst heeft. Het lied is officieel sinds 1997. Door de jaren heen zijn er verschillende voorstellen gedaan om het lied van een tekst te voorzien. In geen van de gevallen is deze aangenomen.
Lees ook
Artikelen over Spaanse steden
Overige onderwerpen die met Spanje te maken hebben
Externe links
- CIA worldfactbook (Engels)
- Webje Spanje (Nederlands)
- Spaans toeristen-bureau (Nederlands)
- Info over steden in Spanje ("Nederlands")
|
Europese Unie | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||
| Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa | 
| ||
|---|---|---|---|
| Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen |
|||