Svetlana Tichanovskaja

Svetlana Tichanovskaja (Mikasjevitsji, 11 september 1982) is een Wit-Russische activiste en politica. In 2020 werd zij bekend toen ze meedeed aan de presidentsverkiezingen in het land. Deze verkiezingen waren oneerlijk verlopen, waardoor de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko een zesde termijn won. Na de verkiezingen braken er grote protesten uit in Wit-Rusland tegen Loekasjenko. Tichanovskaja werd het gezicht van deze protesten en is tegenwoordig de leider van de Wit-Russische oppositie.

Aangezien er veel oppositieleden werden opgepakt, vluchtte Tichanovskaja uiteindelijk naar buurland Litouwen. Sindsdien leidt ze de oppositie vanuit het buitenland en zet zich in voor sancties tegen Loekasjenko.

Tichanovskaja is getrouwd met de bekende Wit-Russische vlogger en activist Sergej Tichanovskaja, die zich eerst verkiesbaar wilde stellen in 2020. Hij werd echter vlak voor de verkiezingen opgepakt, waarna Tichanovskaja zelf besloot mee te doen aan de verkiezingen.

Vroege leven

Tichanovskaja was voor 2020 vrijwel onbekend in Wit-Rusland. Ze werkte als lerares Duits en Engels en later als vertaler. Ook heeft ze een tijd lang in Ierland gewerkt voor een programma voor de getroffen kinderen van de kernramp van Tsjernobyl. Ze trouwde met Sergej Tichanovskaja, een bekende vlogger en activist in Wit-Rusland. Tichanovskaja spreekt zich uit tegen de regering van president Aleksandr Loekasjenko en is voor democratie in Wit-Rusland. Het koppel heeft een zoon en een dochter.

Politieke carrière

Deelname aan de verkiezingen

Protesten in steun voor Tichanovskaja

Aanvankelijk zou Sergej meedoen aan de presidentsverkiezingen van 9 augustus 2020. De verkiezingen in Wit-Rusland worden gefraudeerd. Dit betekent dat zij niet eerlijk verlopen. Hierdoor is president Loekasjenko al sinds 1994 aan de macht en Wit-Rusland wordt ook wel de "laatste dictatuur van Europa" genoemd. Hierdoor worden ook politieke tegenstanders opgepakt, waaronder Sergej zelf. Op 29 mei werd hij opgepakt, waarna Svetlana haarzelf verkiesbaar stelde. Hoewel zij zich openlijk tegen de regering van Loekasjenko had uitgesproken, mocht zij wel meedoen. Tichanovskaja besloot hierop een campagneteam te vormen met Maria Kalesnikava en Veronika Tsepkalo. De campagne verliep vrij goed en Tichanovskaja groeide uit tot het gezicht van de oppositie in Wit-Rusland. De nacht voor de verkiezingen werden medewerkers van haar opgepakt, waarna ze onderdook in Minsk. De volgende dag dook ze weer op bij een stembureau.

President Loekasjenko wees er verschillende keren op dat Wit-Rusland niet klaar was voor een vrouwelijke president. Tijdens haar campagne stonden vrouwenrechten centraal. In haar campagne was veel aandacht voor huiselijk en seksueel geweld, wat een groot probleem is in Wit-Rusland. Ook sprak zich uit tegen het wegnemen van kinderen. In Wit-Rusland worden kinderen soms bij hun ouders weggehaald en naar weeshuizen gestuurd. Hierdoor besloot Tichanovskaja haar kinderen bij hun oma onder te brengen. Tijdens haar campagne kreeg ze verschillende bedreigingen, maar ook steun van andere tegenstanders van Loekasjenko. Ook organiseerde ze demonstraties, waar veel mensen de straat voor op gingen. Dit is vrij bijzonder in Wit-Rusland, aangezien protesten vaak hard worden neergeslagen.

De officiële uitslag was dat Loekasjenko de verkiezingen had gewonnen met 80% van de stemmen, terwijl Tichanovskaja slechts 10% had gewonnen. Aangezien de verkiezingen niet eerlijk waren, is de echte uitslag onduidelijk.

In ballingschap

Tichanovskaja spreekt het Europees Parlement toe.

Tichanovskaja weigerde de uitslag te erkennen en diende een klacht in bij de kiescommissie. Zeven uur later werd ze opgepakt, maar uiteindelijk werd ze vrijgelaten. Hierop besloot Tichanovskaja met haar kinderen te vluchten naar Litouwen, nadat de Litouwse regering haar onderdak had aangeboden. De angst bestond namelijk dat ze gevangengezet zou worden of ontvoerd. Later hield ze in de Poolse hoofdstad Warschau een bijeenkomst met de gevluchte leden van de oppositie. Op 17 augustus 2020 vormde ze een nieuwe, tijdelijke regering voor Wit-Rusland, die nieuwe verkiezingen wil. Deze regering wordt niet erkend, maar kreeg wel steun van de Europese Unie, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Enkel Litouwen erkende Tichanovskaja officieel als de leider van Wit-Rusland.

Sindsdien is Tichanovskaja in ballingschap en probeert internationaal steun te werven voor democratische hervormingen in Wit-Rusland en sancties tegen Loekasjenko. Hierdoor ontmoet ze regelmatig internationale leiders, zoals de Amerikaanse president Joe Biden. Na de Russische invasie van Oekraïne in 2022 verklaarde Tichanovskaja zich tot leider van het vrije Wit-Rusland. Volgens haar was Wit-Rusland ook bezet door de Russen en was Loekasjenko medeverantwoordelijk voor de aanval. De Russische leger was namelijk voor een deel via Wit-Rusland Oekraïne binnengevallen. Hierdoor riep ze landen op om ook sancties tegen Wit-Rusland te nemen en riep Wit-Russen op te demonstreren.