Universiteit
Een universiteit is een instelling voor hoger onderwijs, wetenschappelijk onderzoek en dienstverlening. Het is in Nederland het hoogste onderwijs. Je kunt er naar toe als je de basisschool hebt gedaan en daarna het Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs. Als je je propedeuse op het HBO hebt gehaald kun je ook naar de universiteit.
In Nederland zijn verschillende universiteiten. Bijvoorbeeld in Groningen, Utrecht, Nijmegen en Leiden. Amsterdam heeft er zelfs twee. Daarnaast zijn er technische universiteiten in Delft, Eindhoven en Enschede (Twente), en in Wageningen een landbouwuniversiteit. Bekende universiteiten in het buitenland zijn bijvoorbeeld Yale, Harvard en Princeton University in de Verenigde Staten, de universiteiten in Oxford en Cambridge en de Sorbonne in Parijs. Een stad waar een universiteit is noem je een universiteitsstad.
De oudste universiteit na de Romeinse tijd in Europa is in 1088 opgericht in Bologna, dus pas diep in de Middeleeuwen. Met goedkeuring van de paus zijn er daarna in die tijd nog meer dan 100 universiteiten bijgekomen.
Eerst was vooral het bestuderen van teksten het doel, maar op de duur werd het wetenschappelijk onderzoek er steeds belangrijker.
Definitie
Het oorspronkelijke Latijnse woord "universitas" verwijst in het algemeen naar "een aantal personen die zijn lid zijn van een lichaam, samenwerkingsverband, bedrijf, gemeenschap, gilde (vereniging van mensen met eenzelfde beroep) enz."
In de middeleeuwen kwamen in Europa de steden op en werden de gilden opgericht. Ook kwamen er gespecialiseerde verenigingen van studenten en docenten met collectieve juridische rechten. Die rechten werden gewoonlijk gewaarborgd door officiële documenten, afgegeven door vorsten, prelaten, of de steden waarin zij zich bevonden. Net als de gilden konden ze zelf regels opstellen en werd hun aanzien bepaald door de kwalificaties (door hunzelf erkende deskundigheid) van hun leden.
Tegenwoordig wordt het woord 'universiteit' gebruikt voor een instelling die tegen betaling van collegegeld hoger onderwijs geeft in voornamelijk niet-beroepsopleiding-onderwerpen. Verder doen de medewerkers onderzoek, waarop ze ook kunnen promoveren. Ze verkrijgen dan bijvoorbeeld de graad van doctor (Dr.) en dat mogen ze voor hun naam zetten.
Traditioneel heeft zo'n universiteit meestal de bevoegdheid om studenten bij het afstuderen een titel te verlenen die zij mogen voeren. Ook kunnen zij graden te verlenen aan wetenschappers of anderen die op zo'n graad recht hebben (Doctor honoris causa, latijn voor doctor wegens verdiensten) en die titel kan door een universiteit ook worden verleend aan iemand die niet speciaal voor wat hij heeft uitgezocht op de universiteit heeft gestudeerd. Deze gang van zaken, van oorsprong uit West- en Centraal Europa, is tegenwoordig algemeen gebruikelijk bij universiteiten overal ter wereld.
Ontstaan van universiteiten
De eerste universiteit is in de 6e eeuw v. Chr. Ontstaan in Oud-Taxila bij de Indus rivier in Pakistan. Het was toen onderdeel van het koninkrijk Gandhara, van het Achaemenidische rijk. Die manier van scholing werd later overgenomen door de Oude Grieken en Romeinen.
Na de val van het West-Romeinse Rijk in 476 na Chr. was Europa in chaos. Scholing werd alleen nog maar gegeven in kloosters. In de 11e eeuw werden die opgevolgd door kathedraalscholen. De kathedraal werd niet alleen maar gebruikt om kerkdiensten te houden, maar er werd veel meer gedaan.
Het oorspronkelijke Latijnse woord universitas verwijst in het algemeen naar "een aantal personen die zijn verbonden tot één lichaam, een samenleving, een bedrijf, een gemeenschap, een gilde, een bedrijf". Een van hun activiteiten was hoger onderwijs in vakken zoals de logica, retorica, wiskunde, sterrenkunde.
De leraren werden slimmer en werden hoogleraren. Ze formeerden zich in gildes en begonnen een organisatie. Het werden "verenigingen van studenten en docenten met gezamenlijke wettelijke rechten". Ze gingen buiten de kathedraal onderwijs geven, maar waren nog steeds gebonden aan de Rooms-Katholieke Kerk. Zo ontstonden de universiteiten met instemming van de paus. Die instemming was belangrijk om een zekere onafhankelijkheid van de keizer of de koning te verkrijgen.
De eerste universiteit was in Bologna, gesticht in 1088. Daarna volgde de universiteit van Parijs. Robert de Sorbon gaf zijn geld voor een huis om arme studenten onder te brengen in een huis, zodat zij ook konden gaan studeren. De koning gaf hem een tweede huis. Later is de universiteit van Parijs de Sorbonne Universiteit genoemd.
Academische vrijheid
Een belangrijk iets binnen de universiteit is de academische vrijheid. De vrijheid van onderzoek en de vrijheid die wetenschappers moeten hebben om ideeën of feiten te onderwijzen of te communiceren (inclusief die welke hinderlijk zijn voor externe politieke groeperingen of autoriteiten) zonder angst voor repressie, banenverlies of gevangenisstraf.
Deze vorm van vrijheid van meningsuiting is best lastig. Politiek en onderzoek kunnen flink met elkaar botsen. Bijvoorbeeld: in Noord-Afrika ontdekte een hoogleraar volksgezondheid dat de kindersterfte in zijn land hoger was dan de overheidscijfers aangaven. Hij verloor zijn baan en werd opgesloten.
In Nederland is de academische vrijheid enigszins beperkt. Academisch personeel moet zich aan statuten houden.
Kosten
In veel landen zijn de studenten verplicht collegegeld te betalen. Veel studenten starten 'studiebeurzen' ter dekking van de kosten van de Universiteit. In 2016 was het gemiddelde saldo van uitstaande leningen aan studenten in de Verenigde Staten bijvoorbeeld 30.000 dollar. In veel Amerikaanse Staten zullen naar verwachting de kosten voor studenten als gevolg van verminderde overheidsfinanciering van openbare universiteiten stijgen.
Er zijn verschillende belangrijke uitzonderingen op het collegegeld. In veel Europese landen is het mogelijk om te studeren zonder collegegeld. Openbare universiteiten in de Scandinavische landen vroegen het tot ongeveer 2005 zelfs helemaal niet. Burgers van EU en EER-lidstaten en burgers uit Zwitserland blijven er nog van vrijgesteld en de bedragen van publieke toelagen toegekend aan veelbelovende buitenlandse studenten werden verhoogd ter compensatie van sommige van de effecten.
Beste universiteiten
Er zijn tegenwoordig duizenden universiteiten. Hieronder staat een top 10 van de beste universiteiten ter wereld van 2017 volgens Academic Ranking of World Universities:
| Universiteit | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 |
|---|---|---|---|---|
| Harvard-universiteit | 1 | 1 | 1 | 1 |
| Stanford-universiteit | 2 | 2 | 2 | 2 |
| Universiteit van Cambridge | 5 | 4 | 3 | 5 |
| Massachusetts Institute of Technology | 3 | 3 | 5 | 4 |
| Universiteit van Californië - Berkeley | 4 | 4 | 3 | 5 |
| Princeton-universiteit | 6 | 6 | 6 | 6 |
| Oxford-universiteit | 9 | 10 | 7 | 7 |
| Columbia-universiteit | 8 | 8 | 9 | 8 |
| California Institute of Technology | 7 | 7 | 8 | 9 |
| Universiteit van Chicago | 9 | 9 | 10 | 10 |
Een zo recent mogelijke ranking vind je hier: Shanghai Jiao Tong University Academic Ranking of World Universities. Onderaan die lijst staan ook de punten waarop ze de universiteiten vergelijken.
Overigens: er bestaan meer rankings van universiteiten. Lees bijvoorbeeld het stukje van de Radboud Universiteit Nijmegen hierover.
Universiteiten in Nederland en België
Nederland
In Nederland zijn de universiteiten volgens verschillende bronnen zeer goed. Nederland heeft 13 universiteiten. Door sommigen wordt Nederland beschouwd als het op twee na beste universiteitenland. De beste universiteit van Nederland is de Universiteit van Amsterdam, die staat op nummer 59 van beste universiteit en vergeleken met alle(!) universiteiten van de wereld scoort de Universiteit van Amsterdam dus zeer goed. Hier is een lijst van alle universiteiten die opgenomen zijn in de ranglijst ('ranking' in het Engels):
- Universiteit van Amsterdam - positie 59
- TU Delft - positie 63
- Wageningen Universiteit & Onderzoek - positie 64
- Universiteit Leiden - positie 67
- Universiteit Utrecht - positie 68
- Erasmus Universiteit Rotterdam - positie 72
- Rijksuniversiteit Groningen - positie 83
- Universiteit Maastricht - positie 103
- Radboud Universiteit Nijmegen - positie 122
- Technische Universiteit Eindhoven - positie 141
- Vrije Universiteit Amsterdam - positie 165
- Universiteit Twente - positie 179
- Universiteit van Tilburg - positie 195
De meeste studenten zitten bij de Universiteit van Utrecht met ruim 31.522, de minste bij de Universiteit Twente met maar 6697 leerlingen. Bij de universiteit is ruim 50 procent buitenlands en bij de Vrije Universiteit Amsterdam en de Universiteit Utrecht het minst met maar 7 procent.
België
In België zijn er verschillende universiteiten, België heeft er 8; 4 daarvan zitten in Vlaanderen, 2 in Brussel en 2 in Wallonië. De beste universiteit is de KU Leuven (Katholieke Universiteit Leuven), hij is de beste universiteit van België met positie 41, beter dan de beste van Nederland. Maar op zich zijn toch de universiteiten van Nederland iets beter. Hier is een lijst van alle universiteiten die opgenomen zijn in de ranklijst:
- KU Leuven - positie 41
- Universiteit Gent - positie 107
- Université Catholique de Louvain - positie 129
- Université Libre de Bruxelles - positie 175
- Universiteit Antwerpen - positie tussen 201-250
- Universiteit Luik - positie tussen 301-350
- Vrije Universiteit Brussel - positie tussen 301-350
- Universiteit Hasselt - positie tussen 401-450
De meeste studenten vind je bij KU Leuven met ruim 44.412 studenten, de minste bij Universiteit Hasselt met 5045 studenten. Het grootste percentage van buitenlanders vind je bij de Université Libre de Bruxelles met ruim 35 procent, de minste bij de Universiteit Gent met 10 procent.
Videoclip
Bronnen
- Wikipedia NL
- Wikipedia EN
- Elsevier
- timeshighereducation.com