Vierde Franse Republiek
| (Vierde) Franse Republiek (Quatrième) République Française
.png) | |
|---|---|
| Hoofdstad | Parijs |
| Talen | Frans |
| Bestuursvorm | Unitaire parlementaire republiek |
| Volkslied | La Marseillaise |
Portaal  Frankrijk en Geschiedenis
| |
.svg)
De Vierde Franse Republiek was een periode in de geschiedenis van Frankrijk tussen 1946 en 1958. De Vierde Franse Republiek ontstond na de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de oorlog was Frankrijk verdeeld in een Duitse en Italiaanse bezettingszone. Ook was er Vichy-Frankrijk; een bondgenoot van de Asmogendheden. Vóór de oorlog bestond de Derde Franse Republiek. De Vierde Franse Republiek moest deze republiek herstellen, maar er werden een aantal dingen gewijzigd.
Zoals in de Derde Franse Republiek had de president vrij weinig macht. In plaats daarvan had het parlement veel invloed. Na de Tweede Wereldoorlog kreeg Frankrijk te maken met een periode van economische groei. Er kwam meer industrie en handel, mede door de Marshallhulp. Ook kwam er een betere relatie met Duitsland en werd de voorloper van de Europese Unie gesticht. Toch was de Vierde Franse Republiek politiek instabiel. Regeringen vielen achter elkaar en de Franse koloniën probeerden zich onafhankelijk te maken. Dit laatste leidde tot oorlogen in Algerije en Frans-Indochina.
Uiteindelijk kwam generaal Charles de Gaulle terug van zijn pensioen en werd premier in 1958. Hij besloot een nieuwe grondwet te schrijven om deze problemen op te lossen. Deze grondwet werd door middel van een referendum goedgekeurd. Hierdoor ontstond de "Vijfde Franse Republiek" die we vandaag de dag kennen. In deze president kreeg de president veel meer macht.
Verloop
Ontstaan
In 1944 werd Frankrijk volledig bevrijd door de Geallieerden. Dat jaar werd er een tijdelijke regering opgericht tot het einde van de oorlog onder leiding van Charles de Gaulle. Charles de Gaulle was een populair figuur in Frankrijk en had veel aanhangers. Deze aanhangers werden "gaullisten" genoemd. Daarnaast waren ook de communisten vrijwel even populair. De Gaulle werkte eerst samen met de communisten en socialisten. Toch konden zij het niet eens worden over een nieuwe grondwet. De communisten en socialisten wilden namelijk een parlement met slechts één kamer, terwijl De Gaulle er twee wilde. Het plan van de communisten en socialisten werd in 1946 via een referendum verworpen.
Uiteindelijk werd de Derde Franse Republiek hersteld met een paar kleine wijzigingen. Dit betekende dat de president een symbolische rol had met heel weinig macht. De macht lag in handen van de regering (onder leiding van een premier) en het parlement. De communisten mochten aanvankelijk meedoen aan de regering, maar onder internationale druk werden zij uit de regering gezet. Na de Tweede Wereldoorlog werden de communisten eerst als helden gezien, maar door de Koude Oorlog werden zij juist als slecht gezien. Frankrijk werd namelijk onderdeel van de NAVO, een organisatie tegen de Sovjet-Unie.
Welvarende jaren
In de Tweede Wereldoorlog was een groot deel van Frankrijk verwoest. Hierdoor werden de jaren na de oorlog spoorwegen, steden en fabrieken herbouwd. Hiervoor kwam ook hulp van de Amerikanen, de Marshallhulp. Enkele jaren later stichtte Frankrijk samen met Duitsland, Nederland, België, Italië en Luxemburg de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal. Dit was de voorloper van de Europese Unie. Dit zorgde er mede voor dat het economisch beter ging met Frankrijk. Ook werden de banden met Duitsland verbeterd. De voormalige vijanden werden nu juist vrienden.
In de periode tussen 1945 en 1975 kreeg Frankrijk te maken met enorme economische groei. Frankrijk werd zelfs welvarender dan vóór de oorlog. In deze periode werd ook de verzorgingsstaat opgebouwd. Dit betekende dat er veel geld werd uitgegeven om het onderwijs en de gezondheidszorg te verbeteren. De periode wordt ook Les Trente Glorieuses genoemd. Hoewel een deel van de periode ook in de Vijfde Republiek viel wordt de periode vaak met de Vierde Republiek in verband gebracht.
Dekolonisatie
Frankrijk had nog steeds een gigantisch koloniaal rijk, toen de Vierde Republiek gesticht werd. Na de Tweede Wereldoorlog wilden steeds meer koloniën onafhankelijkheid. Een van deze gebieden was Frans-Indochina, wat bestond uit het huidige Vietnam, Cambodja en Laos. Hier vochten de Fransen tussen 1946 en 1954 een oorlog tegen de communisten onder leiding van Hồ Chí Minh. De communisten wilden de kolonie onafhankelijk maken, maar de Franse regering weigerde dit. Dit leidde tot een lange oorlog die niet door de Franse bevolking werd gesteund. In 1954 werd de oorlog beëindigd door premier Pierre Mendes France, die een regering had met communisten en socialisten. Frans-Indochina werd onafhankelijk, maar enkele jaren later zou de Vietnamoorlog ontstaan.
Ondertussen wilde ook Tunesië onafhankelijkheid. Premier Pierre Mendes France sloot een overeenkomst met de Tunesische onafhankelijkheidsleider Habib Bourguiba. Hierdoor werd Tunesië officieel in 1956 onafhankelijk van Frankrijk. Ook begonnen er gesprekken om het Franse leger terug te trekken uit Marokko.
Frankrijk had nog een groot gebied in Noord-Afrika, namelijk Algerije. In Algerije was de situatie een stuk moeilijker. Ten eerste was Algerije een onderdeel van Frankrijk zelf en geen kolonie. Ook waren er delen van de bevolking die onderdeel wilden blijven van Frankrijk, terwijl andere delen juist onafhankelijkheid wilde. De Algerijnse moslims wilde onafhankelijkheid, terwijl de Joden en Fransen in Algerije dit niet wilden. In 1954 ontstond hierdoor de Algerijnse Oorlog, waarin Frankrijk tegen de afscheidingsbewegingen vocht. Het Franse leger steunde de groepen die juist bij Frankrijk wilde horen. Toch waren de Fransen vrij zwak en het Franse leger leed steeds meer verliezen. Over het slechte verloop van de oorlog vielen verschillende regeringen in Frankrijk.
Einde
In 1958 liep de situatie zo erg uit de hand dat de Franse regering Charles de Gaulle om hulp vroeg. De Gaulle was na 1946 met pensioen gegaan, maar werd uiteindelijk premier van Frankrijk. Hij maakte een einde aan de Algerijnse Oorlog en Algerije werd een onafhankelijk land. Het leger steunde daarnaast ook De Gaulle en dreigde met een staatsgreep als De Gaulle niet tot premier gekozen werd.
De Gaulle maakte uiteindelijk een einde aan de Vierde Franse Republiek. Hij geloofde dat de republiek veel problemen had op het gebied van macht. Hij liet een nieuwe grondwet maken en deze werd per referendum goedgekeurd. De enige partij die tegen de nieuwe grondwet was, waren de communisten. In 1958 werd de nieuwe grondwet aangenomen, waardoor de "Vijfde Franse Republiek" ontstond. In de Vijfde Franse Republiek kreeg de president juist veel meer macht in handen, terwijl het parlement minder kreeg.
Nog altijd is er veel discussie in de Franse republiek over de macht van de president. Sommige Fransen geloven dat het goed is dat de president veel macht heeft. Op deze manier kunnen namelijk makkelijker (omstreden) besluiten genomen worden. Andere Fransen zijn juist tegen deze hoeveelheid. Zij zien het als ondemocratisch en autoritair, aangezien de president ook wetten kan goedkeuren zonder goedkeuring van het parlement. Hierdoor is tegenwoordig ook een discussie over een mogelijke "Zesde Franse Republiek".