Cyprus

Republiek Cyprus Κυπριακή Δημοκρατία Kıbrıs Cumhuriyeti
Hoofdstad	Nicosia
Aantal inwoners	888.005 (2019)
Oppervlakte	9.251 km²
Regeringsvorm	Presidentiële republiek
President	Nikos Anastasiadis (sinds 2013)
Godsdienst	Christendom (72,3%) Islam (25%) Geen religie (1,9%) Overig (0,8%)
Taal	Grieks (Ελληvικά) Turks (Türkçe)
Munteenheid	Euro
Volkslied	Ymnos pros tin Eleftherian
Nationale feestdag	16 augustus & 1 oktober
Landcode	CYP

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. Toelichting: Het kleinere broertje van Griekenland :)

Dit artikel is nog niet af.

Cyprus, officieel de Republiek Cyprus (Grieks: Κυπριακή Δημοκρατία, Kypriakí Dimokratía, Turks: Kıbrıs Cumhuriyeti) is een land in de Middellandse Zee, 70 kilometer van de Turkse kust en 100 van de Syrische. Cyprus heeft 1.100.000 inwoners en de hoofdstad is Nicosia. Het land is lid van de Europese Unie. Cyprus hoort eigenlijk bij Azië, maar heeft een Europese cultuur, taal, geloof en geschiedenis en wordt daarom vaak bij Europa gerekend.

De Republiek Cyprus beslaat alleen de zuidelijke helft van het eiland. Sinds 1983 bezet Turkije het noordelijke deel, dat zich de Turkse Republiek Noord-Cyprus noemt. Alleen Turkije erkent dit 'land'. Ook zijn er twee Britse militaire bases op het eiland: Akrotiri en Dhekelia.

Geschiedenis

Cyprus heeft een lange geschiedenis. Eens was het een Griekse kolonie. In 76 v.Chr veroverden de Romeinen Cyprus en ging het deel uit maken van het Romeinse Rijk. In 649 veroverde kalief Muwija Cyprus. Vanaf toen werd de ene helft door de Byzantijnen (Oost-Romeinen) bestuurd en het andere deel door de Arabieren. In 876 veroverde het Byzantijnse Rijk het weer helemaal en vanaf toen viel het soms in handen van de Arabieren, soms in handen van de Arabieren. In 966 veroverden de Byzantijnen het en ze zouden er nog een tijdje blijven. In 1184 stichtte Isaac Comenus een eigen staatje op Cyorus tot het een paar jaar later werd veroverd tijdens de Derde Kruistocht onder leiding van Richard Leeuwenhart. Tot 1489 bleef het een kruisvaarderstaatje bestuurt door rooms-katholieke edelen. Daarna werd het een kolonie van het christelijke Republiek Venetië. In 1571 verloren zij het weer aan de Ottomanen, een Arabisch/Turks volk. In 1877 veroverden de Engelsen het omdat het op een handige positie lag: Dichtbij het Suezkanaal. Cyprus was een Britse kroonkolonie tot 1960. Sinds 1 mei 2004 is grieks-Cyprus lid van de Europese Unie. Engeland heeft nog wel de enclaves Akrotiri en Dhekelia. Vroeger is (volgens de legende) de godin Aprhodite aangespoeld bij Petra tou Roumino.

Bevolking en cultuur

Demografie

De bevolkingsgroei van Cyprus.

Cyprus had in juli 2015 1.189.197 inwoners (Noord-Cyprus gerekend). De Grieken zijn met ongeveer 75% van de bevolking de grootste bevolkingsgroep, alhoewel de cijfers variëren tussen de 68 en 77 procent. Zo'n 20% is Turks en de overige 5% bestaat uit andere bevolkingsgroepen, waaronder een hoop Armenen, Grieken, Britten, Roemenen en Bulgaren. 66% van de bevolking leeft in steden. De levensverwachting is 78,5 jaar. 76 voor mannen en 81 voor vrouwen.

Godsdienst

De Lala Mustafamoskee in Famagusta (Noord-Cyprus) is voltooid rond 1400 en was vroeger de katholieke kathedraal van Sint-Nicolaas. Het christelijke verleden is goed te zien.

Aan de godsdienst is ook goed te zien dat de Cyprioten verdeeld zijn. Vrijwel alle Grieken zijn lid van de christelijke Cypriotisch-orthodoxe Kerk (onderdeel van de Oosters-Orthodoxe Kerk) en vrijwel alle Turken zijn soennitische moslims. Ongeveer 78% is dus Grieks/Cypriotisch/Oosters (hoe je het wil noemen)orthodox en 20% moslim. Van de overige 2% is 1% ongelovig en gelooft de andere procent iets anders. Veel moslima's op Cyprus dragen geen hoofddoek en ook wordt er relatief veel alcohol gedronken. En hoewel Cyprus behoort tot de staten van de Europese Unie met het hoogste percentage gelovigen, zijn de meesten niet zo strenggelovig.

Over het hele eiland zijn veel kloosters en kerkjes te vinden, waarvan sommige nog uit de Byzantijnse tijd stammen.

Taal

Twee keer typisch Cyprus: tweetalig Grieks/Engels en links rijden

De twee officiële talen van Cyprus zijn volgens de Cypriotische grondwet Grieks en Turks. Het Armeens en het Arabisch zijn erkend als minderheidstaal. De kennis van het Engels is zeer hoog (80%), onder andere door het koloniale verleden. Grieks wordt veruit het meest gesproken, in de republiek door meer dan 95%. Cypriotisch Grieks verschilt van het Grieks in Griekenland en kan moeilijk verstaanbaar zijn voor vastelanders, maar over het algemeen zijn de verschillen niet verschrikkelijk groot. Je kan het vergelijken met de verschillen tussen Belgisch en Nederlands Nederlands. Er wordt ook een klein beetje Russisch, Pontisch Grieks, Roemeens en Bulgaars gesproken. De meeste Turkstaligen kunnen ook Grieks. Andersom is dit minder het geval. 10% van de mensen kan als vreemde taal Frans, 5% Duits.

In Noord-Cyprus is alleen Turks officieel. Daar wordt ook minder Engels gesproken.

Eten

Cypriotische kazen
Halloumi Anari

De Cypriotische keuken lijkt veel op die van Griekenland en Turkije. Toch zijn er ook typisch Cypriotische gerechten. Cyprus heeft twee eigen kazen: halloumi en anari. Deze worden gemaakt van geiten- of schapenmelk. Halloumi is hard en flexibel en echt de nationale kaas van Cyprus. Het smelt niet, maar krijgt een korst. Anari lijkt op Italiaanse ricotta en bestaat in droge en verse vorm.

Cyprus is ook een wijnproducerend land. Het land staat 37ste op de lijst van wijnproducerende landen, maar omdat het zo klein is wordt er in verhouding tot landen die hoger op de lijst staan zoals Rusland veel meer wijn verbouwd. De wijngaarden zijn vooral op de zuidhellingen van het Troödosgebergte te vinden. In de middeleeuwen was Cyrpiotische wijn de koning der wijnen en konden alleen de allerrijksten het betalen.

• Souvlaki-plate.jpg

  Souvlaki.

• 

  Dolmades.

• 

  Taramosalata.

• 

  Baklava

Werelderfgoed

De bossen in het Troödosgebergte

Cyprus heeft drie monumenten op de UNESCO-Werelderfgoedlijst staan. Deze drie zijn allemaal cultuur.

Sinds	Soort	Werelderfgoed
1980	Cultuur	Paphos
1985	Cultuur	Beschilderde kerken in het Troödosgebergte
1998	Cultuur	Choirokoitia

Bestuur

Deling van het eiland

De huidige situatie op Cyprus. Onder de grijze lijn (de UN buffer zone) de Griekse republiek Cyprus. Daarboven de Turkse Republiek Noord-Cyprus. Akrotiri en Dhekelia zijn gestreept.

Grensovergang in hoofdstad Nicosia

Zoals al eerder was te lezen in dit artikel, is het eiland Cyprus verdeeld. En niet zo'n beetje ook. Hoe is dit gebeurd?

Nadat Cyprus onafhankelijk werd van het Verenigd Koninkrijk, wilde een groot deel van de Grieks-Cyprioten aansluiting bij Griekenland (enosis), dat ze als hun moederland zagen. De Turkse minderheid was hier fel op tegen. Zij waren bang onderdrukt en verjaagd te worden door de Grieken en wilden dit absoluut niet. Zij waren dan ook voorstander van taksim, de verdeling van het eiland in twee gebieden, een voor de Grieken en een voor de Turken. Probleem was dat Turken en Grieken niet zo gescheiden waren. Soms vond je een Turks dorpje midden in een Griekse regio en andersom kon ook. Wat ook nog niet meehielp was dat de Griekse dictatuur de bevolking van Cyprus hielp met strijd tegen de Turken. Er werd dan ook veel en hevig gevochten. Toen de Griekse enosis-aanhangers, gesteund door Griekenland, ook nog een staatsgreep pleegden had Turkije er genoeg van. In 1974 viel het Turkse leger Cyprus binnen.

De Grieks-Cypriotische troepen waren natuurlijk helemaal niet opgewassen tegen de Turkse troepen en trokken zich terug. Turkije bezette 1/3 van het eiland waar de Turkse bevolking (1/4 van de bevolking) rustig kon wonen. De Grieken werden verjaagd uit het noorden en de Turken uit het zuiden. De Verenigde Naties veroordeelden de invasie maar deden niet heel veel hiertegen, behalve de instelling van een bufferzone tussen Grieks- en Turks-Cyprus. In 1983 verklaarde de Turkse Republiek Noord-Cyprus zich onafhankelijk. Alleen Turkije erkent dit. Tot op de dag van vandaag is er een Turkse legermacht aanwezig in Noord-Cyprus. Noord-Cyprus is zwaar afhankelijk van Turkije voor de economie, aangezien alle andere landen niet eens erkennen dat dit land bestaat.

Tegenwoordig is alles een beetje ontspannen. Vooral jonge Grieks- en Turks-Cyprioten zien graag een hereniging van het eiland. De Grieks-Cypriotische president Nikos Anastasiadis en zijn Turks-Cypriotische collega Mustafa Akıncı hebben dan ook veel gesprekken over een mogelijke hereniging. Er zijn dus nog wel grenscontroles. Burgers mogen vrij reizen tussen de twee delen, maar niet langer dan 3 dagen blijven.

Politiek

President Nicos Anastasiadis

Cyprus is een presidentiële republiek. Dit betekent dat de president relatief veel macht heeft. De huidige president van Cyprus is Nikos Anastasiadis van de partij Dimokratikos Synagermos. Er is geen regeringsleider of premier/minister-president. Deze functie wordt vervuld door de president. Cyprus is lid van de Europese Unie, het Gemenebest van Naties en de Verenigde Naties. Cyprus heeft een éénkamerparlement. Het parlement is de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Deze telt 80 zetels, waarvan 56 voor de Grieks-Cyprioten zijn en 24 voor de Turks-Cyprioten. Tegenwoordig worden maar 56 zetels gebruikt. De 24 Turkse zetels zijn onbezet. Er zitten acht partijen in het parlement.

Bestuurlijke indeling

De Republiek Cyprus is verdeeld in 6 districten. De districten zijn weer verdeeld in 615 gemeenten. De districten zijn (erachter staat de Griekse en Turkse naam):

• Famagusta (Αμμόχωστος; Gazimağusa)
• Kyrenia (Κερύvεια; Girne)
• Larnaca (Λάρνακα; Larnaka)
• Limasol (Λεμεσός; Limasol of Leymosun)
• Nicosia (Λευκωσία; Lefkoşa)
• Paphos (Πάφος; Baf of Gazibaf)

Alleen de districten Paphos en Limasol zijn volledig in handen van de republiek. Nicosia, Larnaca en Famagusta zijn verdeeld tussen de Grieken en de Turken. Het district Kyrenia is volledig Turks. De Turkse Republiek Noord-Cyprus erkent deze regio's niet en heeft zichzelf onderverdeeld in vijf districten.

Op de afbeelding zijn ook twee grijze gebieden te zien. Dit zijn Akrotiri en Dhekelia. Hier mogen de Grieks-Cyprioten ook komen, behalve op de bases zelf. In Dhekelia liggen drie Griekse enclaves. De Turkse republiek hebben ook nog een exclave in de republiek. Dit is een militaire basis.

Geografie

Kaart van Cyprus. Het Troödosgebergte is goed te zien.

Cyprus is een eiland in het oosten van de Middellandse Zee. Het is het op twee-na-grootste eiland van de Middellandse Zee (in inwoners én in oppervlakte) na Sicilië en Sardinië. Het is qua oppervlakte het op 79-na-grootste eiland ter wereld en qua inwoners het 51ste. Het eiland is 240 kilometer lang en op zijn breedst 100 kilometer. De dichtstbijzijnde landen zijn Turkije (ongeveer 70 kilometer naar het noorden), Syrië (105 kilometer naar het oosten), Libanon (108 kilometer naar het oosten) en Israël (200 kilometer). Naar het Griekse eilandje Kastellorizo is het 280 kilometer, naar Rhodos 400 kilometer en naar het Griekse vasteland is het wel 800 kilometer.

Cyprus bestaat voor het overgrote deel uit het eiland Cyprus, maar heeft nog een paar andere eilanden. Dit zijn Agios Georgios, Geronisos, Glykiotissa, Kila, Kleides (eilandengroep), Koppos, Kordylia (eilandengroep) en Mazaki. De kustlijn is 648 kilometer.

Klimaat

Het klimaat in Cyprus is erg fijn voor de olijfboom, waarvan er dan ook een hele hoop groeien in Cyprus.

Cyprus heeft een warm klimaat. Het valt een beetje tussen een subtropisch en een mediterraan klimaat in. Het is een van de zuidelijkste landen van Europa. In de zomer kan de temperatuur wel oplopen tot 40 graden Celsius. Dit kan zorgen voor problemen. Bijna op elk huis (ook in de steden) zie je boilers op het dak, voor water in de zomer. Door de warmte zijn veel bloemen, in het binnenland in mei al verschrompeld. De winters van Cyprus' kustplaatsen zijn zowat de warmste van Europa. In Limasol ligt de temperatuur bijna de hele winter boven de 15 graden Celsius. Cyprus is ook een van de zonnigste plaatsen van Europa. Er zijn rond de 3200 zonuren per jaar. Dat is meer dan twee keer zoveel als wij in de Benelux hebben!

In de winter valt er dikwijls een flink pak sneeuw in het Troödosgebergte,

In het binnenland zijn de temperaturen extremer dan aan de kust. Als het aan de kust 30° Celsius is, kan het in het binnenland best 37 graden zijn. Andersom is in de winter ook kouder zijn in het binnenland. In het Troödosgebergte ligt zelfs vaak heel wat sneeuw en wordt er geskied! Wel is het zo dat deze sneeuw niet de hele winter blijft liggen, maar toch. De zomer loopt in Cyprus namelijk van april tot november. Het kan dus best dat er de ene maand nog sneeuw ligt en dat twee maanden later temperaturen van boven de 30 graden worden bereikt.

Grootste steden

De hoofdstad van Cyprus is Nicosia. Deze stad is ook duidelijk de primate city. 67% van de mensen woont in de stad. Hier zie je een lijst van de zes grootste steden van Cyprus:

Lijst van de 6 grootste steden
Nicosia Larnaca	Nummer	Stadsnaam	Stedelijke bevolking	Limasol Famagusta
	1	Nicosia	276.000
	2	Limasol	150.000
	3	Larnaca	72.000
	4	Famagusta	41.000
	5	Paphos	34.000
	6	Kyrenia	33.000

Economie & toerisme

Cyprus ligt in een visarm deel van de Middellandse Zee. De mensen verdienen vooral hun geld met met het verbouwen van citrusvruchten en het houden van geiten. Van de melk van de geit maken ze halloumi. Deze kaas kan je in Nederland en België alleen maar kopen in een paar Engelse winkels en bij sommige kaasboeren. Aan de kust werken de mensen veel in hotels, tavernes en in de havens.

Transport

Een vliegtuig van voormalige Cyprus Airways landt op luchthaven Larnaca.

De haven van Limasol

De Republiek Cyprus heeft twee internationale luchthavens: luchthaven Larnaca en luchthaven Paphos. Tot 1974 had Nicosia ook een groot vliegveld. Dit vliegveld is nu gesloten door de tweedeling van het land. Om in Noord-Cyprus te komen per vliegtuig moet je op luchthaven Ercan wezen. Dit vliegveld is alleen bereikbaar via Turkije, Amsterdam en Brussel.

Cyprus heeft geen luchtvaartmaatschappijen meer. Kleinere luchtvaartmaatschappijen waren vroeger Aerotrans Airlines, Helios Airways en Eurocypria Airways. Deze zijn allemaal failliet gegaan. Cyprus Airways was de grootste luchtvaartmaatschappij, zoals KLM voor Nederland en Brussels Airlines voor België, met 6 Airbus A320's, maar ook deze ging in januari 2015 failliet. Noord-Cyprus had een luchtvaartmaatschappij, maar die heeft het ook niet gehaald.

Openbaar vervoer in Cyprus gaat per bus. Treinen zijn er niet. De haven van Limasol is de grootste van het land. Hierna volgt Larnaca. Kleinere havens zijn Paphos en Vasilikos.

Cyprus heeft 8 snelwegen. In Cyprus wordt, omdat het een kolonie van het Verenigd Koninkrijk was, links gereden. Er is 7900 kilometer aan verharde weg. In Noord-Cyprus is 1400 kilometer weg verhard.

Onderwijs

Een Cypriotisch gymnasium, het Pankyprion Gymnasium

Het onderwijs in Cyprus is een van de betere van Europa. Cyprus heeft het hoogste percentage werkenden met een tertiaire educatie (in Nederland mbo, hbo of universiteit). Cypriotische kinderen gaan vaak op hun derde al naar school. Dit heet voorschools onderwijs en is dan ook vooral een voorbereiding op het primair onderwijs (de basisschool). Van hun zesde tot hun twaalfde gaan de kinderen naar de basisschool. Er zijn ongeveer 340 basisscholen op Cyprus met rond de 50.000 leerlingen. Van hun twaalfde tot hun vijftiende gaan de kinderen naar gymnasio, vergelijkbaar met de onderbouw van het voortgezet onderwijs (niet hetzelfde als het Nederlandse en Belgische gymnasium!). Daarna gaan de kinderen naar lykeio, wat ze op hun achttiende afronden. Lykeio zijn niet verplicht en kinderen kunnen in plaats daarvan ook kiezen voor technisch of beroepsonderwijs. Na hun achttiende kunnen de inmiddels volwassenen gaan werken of studeren. De grootste universiteit heet de universiteit van Cyprus. Daarnaast is er nog een andere universiteit en een technische universiteit.

Er zijn ook veel privéscholen en -universiteiten.

Nationale symbolen

Cypriotische moeflon	Witte duif

Cyprus heeft twee nationale dieren: de Cypriotische moeflon en de witte duif (de vredesduif). De witte duif komt niet bijzonder veel voor in Cyprus. De Cypriotische moeflon kwam heel veel voor op het eiland, maar wordt tegenwoordig bedreigd. De witte duif is ook op de vlag en op het wapen van Cyprus te vinden en staat voor de vrede. Blauw en wit zijn de nationale kleuren van de republiek. Deze kleuren komen voor in de vlag van Griekenland. Ook kopergeel kan een nationale kleur genoemd worden. Dit staat voor de grote hoeveelheden koper en kan worden gevonden op de vlag en op het wapen.

Volkslied

Het volkslied van Cyprus is Ymnos is tin Eleftherian (Ύμνος είς την Ελευθερίαν). Dit is niet alleen het volkslied van Cyprus, maar ook dat van Griekenland. Het heeft wel 158 alinea's, maar gelukkig voor de Cyprioten hoeven ze er maar twee te zingen. Het volkslied is geschreven in 1823. Sinds 1865 is het het volkslied van Griekenland en sinds 1966 dat van Cyprus.

Hieronder staat de tekst die in het volkslied gebruikt wordt.

Griekse tekst met Griekse letters Σε γνωρίζω απó την κóψη, τoυ σπαθιoύ την τρoμερή, Σε γνωρίζω απó την óψη, πoυ με βια μετρά[ει] τη[ν] γη. Απ' τα κóκαλα βγαλμένη, των Eλλήνων τα ιερά, Kαι σαν πρώτα ανδρειωμένη, χαίρε, ω χαίρε Eλευθεριά.

Griekse tekst met Latijnse letters Se gnorízo apó tin kópsi, tou spathioú tin tromerí, Se gnorízo apó tin ópsi, pou me viá metrá[i] ti[n] yi. Ap' ta kókala vgalméni, ton Ellínon ta ierá, Ke san próta andrioméni, hére, o hére, Eleftheriá!

Vertaling naar het Nederlands Ik herken u aan de snede van uw zwaard, dat sidd'ren doet Ik herken u aan uw oogblik die met kracht de vert' ontmoet Uit de heilige gebeenten van de Grieken opgestaan en als immer zo manhaftig Bied 'k mijn groet, u Vrijheid aan!

Vlag en wapen

Zie vlag van Cyprus en wapen van Cyprus voor de hoofdartikelen over dit onderwerp

De vlag van Cyprus bestaat uit een wit veld met daarop een oranje (eigenlijk kopergeel) afbeelding van Cyprus. De kleur kopergeel staat voor de kopererts op het eiland en de kleur wit voor vrede. Onder het eiland zijn twee olijftakken te zien. Deze staan ook symbool voor vrede, en voorval voor vrede tussen de Grieken en de Turken.

Het wapen van Cyprus bestaat uit een geel schild met daarop een duif met een olijftak in de snavel. Dit staat voor vrede. Het schild wordt omringd door twee olijftakken. Deze staan opnieuw voor vrede tussen de Grieken en de Turken. Op het schild staat het jaartal 1960, het jaar waarin Cyprus onafhankelijk werd van het Verenigd Koninkrijk.

• 

  Vlag van Cyprus

• 

  Wapen van Cyprus

Fotogalerij

• Cyprus lokatie.png

  Locatie van Cyprus in Europa

• Cyprus sateliet.jpg

  Satelietfoto

Bronnen

• Nederlandstalige Wikipedia
• Engelstalige Wikipedia
• CIA World Factbook
• www.cyprus.nu
• Kanaal GeographyNow! op YouTube

	Europese Unie
Lidstaten: België · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Griekenland · Hongarije · Ierland · Italië · Kroatië · Letland · Litouwen · Luxemburg · Malta · Nederland · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Zweden Ultraperifere gebieden: Frankrijk: Frans-Guyana · Guadeloupe · Martinique · Mayotte · Réunion · Saint-Martin Portugal: Azoren · Madeira Spanje: Canarische Eilanden Kandidaat-lidstaten: Albanië · Bosnië en Herzegovina · Moldavië · Montenegro · Noord-Macedonië · Oekraïne · Servië · Turkije

	Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië