Dysgrafie
 |
Gezondheidsklachten?
Ga naar een dokter of huisarts! Volg geen adviezen over gezondheidsklachten van het internet op. |
| Leerstoornissen | |
|---|---|
(moeite met het herkennen van cijfers) Dyscalculie Dysgrafie Dyslexie Dysorthografie Dyspraxie Taalontwikkelingsstoornis (moeite met taal) | |
Dysgrafie is een leerstoornis. Bij dysgrafie hebben mensen last van het niet of nauwelijks kunnen schijven.
Wat is dysgrafie?
Dysgrafie is een probleem met schrijven. Iemand met dysgrafie vindt het moeilijk om netjes te schrijven of goed te spellen. De letters kunnen slordig zijn, het duurt lang om iets op papier te zetten. Het heeft niks te maken met slim zijn, maar wel met hoe de hersenen informatie verwerken. Soms hebben mensen ook moeite met het bedenken van zinnen of het goed opbouwen van een tekst. Dysgrafie komt vaak voor bij kinderen, maar ook bij volwassenen kunnen het hebben. Met hulp, zoals extra oefeningen of het gebruiken van een computer, kunnen mensen met dysgrafie beter leren.
Geschiedenis
Dysgrafie is een stoornis waarbij schrijven erg moeilijk is, ondanks normale intelligentie. Vroeger werd het vaak gezien als luiheid of slordigheid, maar in de 20e eeuw begonnen mensen te begrijpen dat sommige kinderen echte problemen hadden met het aanleren van schrijven. Rond die tijd werd het probleem door de motoriek door taalverwerking. De dysgrafie werd bekende naarmate er meer onderzoek kwam naar leerstoornissen als dyslexie, hoewel het nog niet altijd apart wordt vastgesteld, wordt er nu wel serieuzer genomen in het onderwijs en de zorg.
Vormen van dysgrafie
Bij een lichte vorm van dysgrafie is je handschrift wat slordig en traag, maar nog leesbaar. Bij een milde vorm van dysgrafie wordt schrijven vermoeiend, zijn letters vaak onregelmatig en is het lastig om op een lijn te blijven. Bij een zware vorm van dysgrafie is het handschrift vaak onleesbaar, kost schrijven veel moeite, en kun je gedachten moeilijk op papier zetten.
Kenmerken
Een persoon met dysgrafie heeft vaak last van een traag en slordig handschrift. Dit alleen betekent niet dat die persoon ook dysgrafie heeft. Hierbij spelen de volgende kenmerken ook nog een rol:
- Moeite met fijne motoriek
- Grammatica van woorden
- Spelling
- Slecht leesbaar handschrift
- Moeite met taalverwerking
- Geen ruimtelijk inzicht
- Soms ook een lage verwerkingssnelheid
Ervaren hoe het is om dysgrafie te hebben
Om te ervaren hoe het kan zijn om dysgrafie te hebben kun je volgende opdracht proberen uit te voeren. Schrijf een korte tekst met je niet dominante hand, maar doe het snel en netjes alsof iemand het straks moet lezen. Zo kan het voelen om dysgrafie te hebben je weet wat je wilt zeggen, maar je hand werkt niet mee.
Dysgrafie per levensfase
Peuter en kleutertijd
Bij jonge kinderen met een risico op dysgrafie vallen vaak de fijne motorische problemen op. Het vasthouden van potloden, het inkleuren binnen de lijntjes of het natekenen van eenvoudige vormen gaat moeilijk. De handmotoriek ontwikkelt trager, waardoor knutselen zoals knippen en plakken frustrerend kunnen zijn. Kinderen vermijden soms teken of schrijfmateriaal, omdat het veel energie kost.
Onderbouw basisschool
Wanneer het leren schrijven begint, worden de verschillen duidelijker. Het aanleren van lettervormen verloopt traag en de letters zijn vaak onregelmatig en slordig. Het kost veel moeite om woorden netjes op te schrijven en de schrijfdruk kan te hard of juist te zacht zijn. Kinderen raken snel vermoeid door schrijfactiviteiten en hebben moeite met het vasthouden van de juiste schrijfritme.
Middenbouw basisschool
In deze jaren wordt het schrijven een echte struikelblok. Het handschrift blijft onleesbaar of traag, waardoor het tempo van het schoolwerk achter blijft. Ook het overschrijven van het bord of het maken van dictees kost veel tijd en levert frustratie op. Teksten zijn vaak kort, omdat langer schrijfopdrachten te vermoeiend zijn. De motorische inspanning van schrijven maakt dat kinderen moeite hebben met zich concentreren op het inhoud van het werk.
Bovenbouw basisschool
Het handschrift verbeterd meestal niet wezenlijk en blijft moeilijk leesbaar. Kinderen kunnen hierdoor moeite hebben met toetsen, omdat hun antwoorden niet altijd goed te ontcijferen zijn. Schrijfopdrachten worden vaak vermeden of afgeraffeld. Ook het gebruik van leestekens en netheid blijft achter waardoor teksten rommelig ogen. Kinderen voelen zich soms zo onzeker en vergelijken zich negatief met klasgenoten die soepel en netjes schrijven.
Voorgezet onderwijs
Op de middelbare school levert dysgrafie opnieuw problemen op. Het bijhouden van aantekeningen van lessen lukt vaak niet, omdat schrijven te traag en vermoeiend is. Huiswerk en toetsen vragen veel inspanning. Docenten kunnen moeite hebben met het handschrift te lezen, waardoor soms misstanden ontstaan. Sommige leerlingen schakelen over op typen om beter mee te kunnen komen maar dat lukt niet altijd meteen.
Mbo, hbo en universiteit
In vervolgopleidingen is veel schriftelijk werk nodig, maar bij dysgrafie blijft handschrift een probleem. Verslagen en tentamens worden vaak digitale gemaakt, maar langer schrijftaken vermoeien. Studenten moeten vaak leren compenseren door typvaardigheid te verbeteren, spraak naar tekstsoftware te gebruiken of digitaal in te leveren. Toch kost het noteren en structuur van informatie vaak extra tijd en energie.
Volwassenen leven
In het dagelijks leven blijft dysgrafie zichtbaar. Handgeschreven notities, formulieren of kaarten schrijven zijn lastig en worden vermeden. Volwassenen kiezen er voor digitale alternatieve zoals typen dicteren. Op het werk kan het maken van snelle notities een uitdaging zijn. Waardoor ze afhankelijk worden van digitale hulpmiddelen. Ondanks de moeilijkheden ontwikkelen volwassenen vaak creatieve manieren om te compenseren bijvoorbeeld door visuele schema, checklist of spraakopnames tet gebruiken. Hun sterke kanten liggen vaak buiten het schrijven zelf zoals mondelinge communicatie, creativiteit of organisatie.
Autorijden en dysgrafie
Dysgrafie raakt nog directer het fysieke proces van schrijven. Waarbij dysorthografie vaak om taalregels en spelling gaat, zit de uitdaging bij dysgrafie in de motoriek en coördinatie. Een pen vasthouden, letters vormen en vloeiend laten aansluiten kan voelen als een voortdurend gevecht tussen hoofd en hand. De gedachten zijn vaak sneller dan het schrift kan volgen, waardoor frustraties of vermoeidheid snel op de loer ligt. Schrijven wordt dan niet een vanzelfsprekendheid maar intensieve inspanning waarbij elke regel engerie kost. Die ervaring weerspiegelt zich in het leren autorijden. Ook daar spelen motorische vaardigheden, aandacht voor detail en het opbouwen van soepele handelingen een grote rol. Voor iemand met dysgrafie kan het schakelen, sturen en tegelijkertijd kijken in de spiegels niet meteen vanzelf aanvoelen. Toch kan precies dat proces waardevol zijn.het moment waarop bewegingen na veel oefenen, langzaam meer vertrouwd worden. Net als bij schrijven alternatief strategieën en hulpmiddelen houvast bieden, kan in de auto geduld en herhaling ervoor zorgen dat vertrouwen groeit. Uiteindelijk gaat niet alleen om het beheersen van de techniek, maar om het ervaren dat zelfstandigheid, ondanks hindernissen, stap voor stap bereikt kan worden.