Grot

Een holle ruimte in een berg noemen we een grot. Een grot ligt vaak onder de grond. Zo'n berg of heuvel bestaat bijna altijd uit een kalkgesteente.

De aarde bestaat uit verschillende lagen. Sommige lagen zijn zachter dan de andere. Één van die lagen is kalk. Kalk bestaat uit o.a. schelpen, botten, plankton en harde delen van bijvoorbeeld koralen. Dit is voornamelijk in de zee te vinden, dus het ontstaan van kalk speelt zich voornamelijk af in het water. De plankton en alle andere dode zeediertjes zakken naar de bodem. Het moet nu nog cementeren. Cementeren is de vorming van gesteente. Dat kan bijvoorbeeld door druk. Het kalk wordt dan samen gedrukt. Het kan ook zijn dat in het water een stofje zit dat ervoor zorgt dat het kalk kristalliseert en zo de kalk bindt. Dus water + kalk + druk zorgt voor cementeren. Kristalliseren is water + kalk + een derde stof dat alles bindt.

De aardkorst bestaat uit allemaal platen. Deze platen drijven. Dit betekent dat de platen van elkaar kunnen drijven, naar elkaar toe, kunnen botsen en onder elkaar kunnen schuiven. Doordat de oceanische plaat en de continentale plaat schuiven of door breuken, kan er grond boven water komen. De grond die naar boven komt, vaak in de vorm van een berg, bevat meestal kalk. 

In grotten is het heel vaak vochtig. Een bekende grot is die van de Belgische plaats Han . Kalksteengrotten zijn de meest voorkomende ondergrondse gangenstelsels ter wereld en zijn meestal mooier gedecoreerd en spectaculairder dan vulkanische grotten of zandsteengrotten. Deze grotten ontstaan door de chemische en mechanische verwering van kalkgesteente door het zure doorsijpelende water of door een ondergrondse rivier. Grotten worden verkend en in kaart gebracht door speleologie. De speleologie is die tak van de aardwetenschappen die zich bezighoudt met de studie van grotten. Speleo is afgeleid van het Griekse woord spelaion, wat grot betekent.

Hoewel speleologie een serieuze wetenschap is, komt er bij het verkennen van grotten ook een element van sportiviteit, avontuur en moed kijken. Het verkennen van grotten, zeker als zij nog onvolledig bekend zijn, is zeker niet zonder gevaar en vereist vaardigheid en training.

Soms moeten de speleologen onderaardse rivieren volgen waarbij er trajecten volledig onder water staan zodat een duikuitruisting noodzakelijk is.

Speleologie is het best te omschrijven door een vergelijking te maken met enerzijds de wetenschap, anderzijds de sport. Als wetenschap bestudeert de speleologie onder andere de geologie (het ontstaan van gesteentelagen, grotten en druipsteen), de hydrologie (onderaardse waterlopen), de biologie (de fauna en flora in een grot), de paleontologie (overblijfselen van uitgestorven dieren in grotten) en de archeologie (grotschilderingen en werktuigen uit de prehistorie). Ook de geologie van streken waar grotten voorkomen is onderwerp van studie. De speleologie als sport kunnen we vergelijken met de bergsport, omdat voor een groot deel dezelfde technieken en materialen worden gebruikt.

We kunnen drie typen grotten onderscheiden:

De omvangrijkste en meest voorkomende zijn kalksteengrotten. Deze grotten ontstaan door inwerking van water in kleine haarscheurtjes in de kalkbodem. Kooldioxide heeft zich namelijk opgelost in regen- en rivierwater. Hierdoor ontstaat via een chemische reactie koolzuur. Het calciumcarbonaat in kalksteen verbindt zich heel makkelijk met het koolzuur houdende water. Door deze aaneenschakeling van chemische reacties en de eroderende werking van water, kunnen kleine scheurtjes in de bodem uitgroeien tot immense gangenstelsels. Tevens ontstaat door de chemische en eroderende werking diverse vormen van kalkafzetting zoals stalactieten/stalagmieten en kalkgordijnen. Om een indruk te geven hoe groot grotten kunnen zijn, vermelden we: de Flint-Mammoth Cave in de Verenigde Staten. Deze grot omvat 485 km. aan gangenstelsels. De diepst gemeten grot bevindt zich in Georgië; de Voronja - Krubera grot, die een hoogteverschil heeft van 2190 m. Kalksteengrotten vinden we ook veel in België.

Het tweede type grot ontstaat in vulkanisch gesteente. Bij afkoeling van een stroom lava, stolt de buitenkant terwijl de binnenste kern, vloeibare lava verder stroomt. Hierdoor kunnen lange, egale gangen ontstaan. Dit type komt veel voor op de Canarische eilanden en dichter bij huis; in het Sauerland.

Het laatste type, de zandsteengrot, wordt gevormd door erosie, door werking van wind en water. Hierbij ontstaan geen omvangrijke gangen stelsels, maar blijft het beperkt tot de vorming van kleine holtes. Deze zijn veel te vinden in de Amerikaanse staat Utah.