|
|
| Regel 1: |
Regel 1: |
| − | {{Afghanistan}}
| + | wakanda forever boyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyy |
| − | '''Afghanistan''' is een land in Zuid [[Azië]], en het wordt begrensd door: [[Iran]], [[Pakistan]], [[China]], [[Turkmenistan]], [[Uzbekistan]] en [[Tadzjikistan]]. Vroeger, heel lang geleden, in het begin van de 20e eeuw telde het land Afghanistan maar 4 miljoen inwoners. Dat is nu verachtvoudigd.
| + | [Categorie:]] en {{beginnetje}} |
| − | | |
| − | == Geschiedenis ==
| |
| − | ===
| |
| − | Afghanistan ligt voor een deel op het Indisch subcontinent. Daardoor delen zij een lange geschiedenis met landen zoals Pakistan, India en Bangladesh. Afghanistan was onderdeel van de oudste beschaving ter wereld, namelijk de Indusbeschaving. Afghanistan kende vroeger 3 religies: Zoroastrisme, hindoeïsme en boeddhisme. Deze reliegies werden op brute wijze weggevaagd door de arabieren, die de islam met zich meebrachten. Daarom is een heel groot deel van de afghanen ook moslim. Later, in de middeleeuwen, ontstond in Kabul, de hoofdstad van wat nu Afghanistan heet, het Mogolrijk. Dit was een rijk dat voor ruim 2 eeuwen over bijna het hele Indisch subcontinent zou heersen. Later viel het uit elkaar door onder andere de komst van de britten. Ook ontstond in de provincie Punjab in Pakistan/india een nieuwe religie: het Sikhisme. Dit sikhisme wordt tot op de dag van vandaag aangehangen door groepen Afghanen, maar helaas hebben veel Sikhs moeten vluchten voor de Taliban.
| |
| − | | |
| − | ===Aanval van de Britten===
| |
| − | Vroeger probeerde de [[Groot-Brittannië|Britten]] de Afghanen aan te vallen zodat Afghanistan een kolonie van [[Engeland]] werd, dit hebben de Britten telkens geprobeerd. Maar het is de Britten nooit gelukt.
| |
| − | | |
| − | ===Oorlog===
| |
| − | De oorlog in Afghanistan begon in oktober 2001. Deze oorlog maakt deel uit van de VS uitgeroepen oorlog tegen de taliban.
| |
| − | | |
| − | == Taal ==
| |
| − | In Afghanistan wordt er verschillende talen gesproken. Inheems en buitenlands. De 2 officiële talen van Afghanistan zijn Dari (Afghaans Perzichs) en Pasjto. Meer dan de helft van de Afghanen is het Dari de moedertaal. En de kleinere talen zijn Oezbeeks, Turkmeens, Nuristani, Beloetsj enz. Het Dari is vrijwel het belangrijkste taal van Afghanistan. Bijna iedereen snapt het. Het wordt ook door heel veel mensen gebruikt. En Pashto niet zoveel. Bijde talen hebben een aanngepast Arabisch alfabet. Tegenwoordig wordt er ook Engels, Hindi en Urdu geleerd. En op universiteiten ook Frans, Duits etc...
| |
| − | | |
| − | == Geografie ==
| |
| − | Afghanistan is een enorm land dat in het oosten en zuiden grenst aan Pakistan, in het westen aan Iran en in het noorden aan Turkmenistan, Oezbekistan en Tadzjikistan. Ook grenst het aan China. Afghanistan ligt in gebergtes, namelijk het hoogland van Iran en de Himalayas. Daarin liggen bergen van wel 7300 meter hoog. Er zijn vele vruchtbare valleien en vlaktes en in het zuiden ligt een grote woestijn.
| |
| − | | |
| − | ===Klimaat===
| |
| − | [[Afbeelding:Mountains of Afghanistan.jpg|300px|thumb|Bergen is Afghanistan.]]
| |
| − | Het weer van Afghanistan verwisselt snel hoewel het meeste land droog, maar dan ook kurkdroog is. Je hebt in Afghanistan dan ook een steppeklimaat (noordwesten en noordoosten), een woestijnklimaat (zuiden en midden) en een landklimaat (noordoosten). Hierdoor komt het dat de seizoenen vaak verschillen van warmte, ik geef twee voorbeelden: de winter en de zomer. Je hebt in Afghanistan gewoon koude winters maar in de zomer heb je warme zomers.
| |
| − | | |
| − | ===Water===
| |
| − | Door Afghanistan stromen ook rivieren, bijv. Band-e Amir de Koendoez, de Amu Darja, de Indus, de Kabul, de Panjshir, de Alisjang, de Koenar, de Hariroed, de Helmand etc.
| |
| − | | |
| − | == Bestuurlijke indeling ==
| |
| − | === Provincies ===
| |
| − | {| class="wikitable" style="text-align: center; width: auto;"
| |
| − | ! Provincie
| |
| − | ! Hoofdstad
| |
| − | ! Aantal districten
| |
| − | ! Inwoners
| |
| − | ! Oppervlakte
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Badachsjan]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Fayzabad]]
| |
| − | | 28
| |
| − | | 805.500
| |
| − | | 44.059 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Badghis]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Qala-e-Now]]
| |
| − | | 7
| |
| − | | 420.400
| |
| − | | 20.591 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Baghlan]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Pol-e Chomri]]
| |
| − | | 15
| |
| − | | 782.500
| |
| − | | 21.112 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Balkh]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Mazar-e Sjarif]]
| |
| − | | 15
| |
| − | | 1.073.000
| |
| − | | 17.249 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Bamyan (provincie)|Bamyan]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Bamyan (stad)|Bamyan]]
| |
| − | | 7
| |
| − | | 387.300
| |
| − | | 14.175 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Daykundi]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Nili]]
| |
| − | | 9
| |
| − | | 339.600
| |
| − | | 8088 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Faryab]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Maymana]]
| |
| − | | 14
| |
| − | | 840.400
| |
| − | | 48.471 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Ghazni (provincie|Ghazni]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Ghazni (stad)|Ghazni]]
| |
| − | | 19
| |
| − | | 1.040.100
| |
| − | | 22.915 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Ghowr]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Chaghcharan]]
| |
| − | | 8
| |
| − | | 485.000
| |
| − | | 36.479 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Helmand (provincie)|Helmand]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Lashkar Gah]]
| |
| − | | 13
| |
| − | | 782.100
| |
| − | | 58.584 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Herat (provincie)|Herat]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Herat (stad)|Herat]]
| |
| − | | 16
| |
| − | | 1.544.800
| |
| − | | 54.778 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Jowzjan]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Sjeberghan]]
| |
| − | | 11
| |
| − | | 452.000
| |
| − | | 11.798 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Kabul (provincie)|Kabul]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Kabul (stad)|Kabul]]
| |
| − | | 15
| |
| − | | 3.071.600
| |
| − | | 4.462 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Kandahar (provincie)|Kandahar]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Kandahar (stad)|Kandahar]]
| |
| − | | 17
| |
| − | | 886.000
| |
| − | | ?
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Kapisa]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Mahmud Raqi]]
| |
| − | | 7
| |
| − | | 374.500
| |
| − | | 1842 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Khost (provincie)|Khost]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Chost (stad)|Chost]]
| |
| − | | 12
| |
| − | | 487.400
| |
| − | | 4152 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Kunar (provincie)|Kunar]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Asadabad]]
| |
| − | | 15
| |
| − | | 381.900
| |
| − | | 11.798 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Kunduz (provincie)|Kunduz]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Kunduz (stad)|Kunduz]]
| |
| − | | 7
| |
| − | | 833.300
| |
| − | | 8.040 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Laghman]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Mihtarlam]]
| |
| − | | 5
| |
| − | | 378.100
| |
| − | | 3.843 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Lowgar]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Pol-e Alam]]
| |
| − | | 7
| |
| − | | 322.400
| |
| − | | 3.880 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Nangarhar]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Jalalabad]]
| |
| − | | 22
| |
| − | | 1.261.900
| |
| − | | ?
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Nimruz]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Zaranj]]
| |
| − | | 5
| |
| − | | 138.500
| |
| − | | 41.005 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Nooristan]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Parun]]
| |
| − | | 6
| |
| − | | 145.400
| |
| − | | 9.225 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Uruzgan]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Tarin Kowt]]
| |
| − | | 6
| |
| − | | 314.100
| |
| − | | 30.784 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Paktia (provincie)|Paktia]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Gardez]]
| |
| − | | 11
| |
| − | | 467.500
| |
| − | | 6.432 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Paktika]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Sjaran]]
| |
| − | | 19
| |
| − | | 369.100
| |
| − | | 19.482 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Panjshir]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Bazarak]]
| |
| − | | 7
| |
| − | | 130.400
| |
| − | | 3.610 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Parvan]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Charikar]]
| |
| − | | 10
| |
| − | | 560.800
| |
| − | | ?
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Samangan]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Aybak]]
| |
| − | | 7
| |
| − | | 327.700
| |
| − | | 11.262 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Sar-e Pol (provincie)}Sar-e Pol]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Sar-e Pol (stad)|Sar-e Pol]]
| |
| − | | 6
| |
| − | | 472.700
| |
| − | | ?
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Tachar]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Taloqan]]
| |
| − | | 17
| |
| − | | 827.500
| |
| − | | 12.333 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Wardak]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Meydan Sjahr]]
| |
| − | | 9
| |
| − | | 506.300
| |
| − | | 8938 km²
| |
| − | |-
| |
| − | | [[Zabul]]
| |
| − | | bgcolor="gold" | [[Qalat]]
| |
| − | | 9
| |
| − | | 365.920
| |
| − | | 17.343 km²
| |
| − | |-
| |
| − | |}
| |
| − | | |
| − | === Grootste steden ===
| |
| − | *[[Kabul]]: 2.536.300
| |
| − | *[[Herat]]: 349.000
| |
| − | *[[Kandahar]]: 324.800
| |
| − | *[[Mazar-e Sjarif]]: 300.600
| |
| − | *[[Jalalabad]]: 168.600
| |
| − | *[[Konduz]]: 117.500
| |
| − | *[[Pol-e Chomri]] (Puli Chumri): 87.400
| |
| − | *[[Maymana]]: 67.800
| |
| − | *[[Sjeberghan]]: 66.200
| |
| − | *[[Taloqan]]: 59.300
| |
| − | *[[Baghlan]]: 56.200
| |
| − | *[[Ghazni]]: 48.700
| |
| − | | |
| − | == Bevolking ==
| |
| − | In Afghanistan wonen er heel veel verschillende volken. Vaak zijn dat inheems oftewel volken die speciaal uit dat land komen. Maar er zijn ook mensen uit andere landen die in Afghanistan wonen o.a. de Oezbeken, Turkmenen en Tadzjieken. De drie belangrijkste etnische groepen zijn de Hazara's, Tadzjieken en Pashtuns.
| |
| − | *[[Pashtuns]] (38%)
| |
| − | *[[Tajieken|Tadzjieken]] (24%)
| |
| − | *Hazara's (23%)
| |
| − | *Oezbeken (8%)
| |
| − | *Aimaken (3%)
| |
| − | *Turkmenen (3%)
| |
| − | *Beloetsjen (2%)
| |
| − | *Overige (2%)
| |
| − | | |
| − | == Religie ==
| |
| − | *[[Soennisme|Islam (soennisme)]] (79%)
| |
| − | *[[Sjïsme|Islam (sjïsme)]] (18%)
| |
| − | *Sikhisme (1%)
| |
| − | *Hindoeïsme(1%)
| |
| − | *Boeddhisme(1%)
| |
| − | | |
| − | == Bekende Afghanen ==
| |
| − | *Hamid Karzai, de eerste president van de Islamitische Republiek Afghanistan van 2002 tot 2015
| |
| − | *Mohammed Omar, talibanleider
| |
| − | *Dadullah, talibanleider
| |
| − | *Mohammed Zahir Shah, ex-koning
| |
| − | *Ahmad Shah Massoud, "De Leeuw van Panjshir" één van de leiders van de Noordelijke Alliantie
| |
| − | *Khaled Hosseini, bekende schrijver over heel de wereld
| |
| − | *Daud Khan, de eerste Afghaanse president
| |
| − | *Ahmad Zahir, de bekendste en meest geliefdste Afghaanse zanger
| |
| − | *Ashraf Ghani, de huidige president van Afghanistan
| |
| − | | |
| − | ==Biologie==
| |
| − | In het hooggebergte van Afghanistan leeft nog veel wild.
| |
| − | Bijvoorbeeld de bedreigde [[sneeuwpanter]] en de [[lammergier]]. Verder leven er wilde geiten en schapen met lange, spectaculair gedraaide horens, gazellen en halfezels.
| |
| − | | |
| − | ==Vrijheid voor vrouwen==
| |
| − | Afghanistan ook een land, waar vrouwen niet gelijk zijn. Dit komt omdat de regels daar streng zijn. Zo mogen vrouwen bijvoorbeeld niet naar school en ze moeten ook een hoofddoek dragen. En een boerka. Maar er gaan steeds meer vrouwen wel naar school tegenwoordig.
| |
| − | | |
| − | ==Fotogalerij==
| |
| − | <gallery>
| |
| − | Afbeelding:Afghanistan1.png|Hier staat Afghanistan geschreven
| |
| − | Afbeelding:Ghazni-Minaret.jpg|Een minaret
| |
| − | Afbeelding:Kabul - Mausoleum of Tamim Ansar.jpg|Mausoleum van Tamim Ansar in Kabul
| |
| − | Afbeelding:LocationAfghanistan.svg|Locatie van Afghanistan
| |
| − | Afbeelding:Afghanistan sateliet.png|Sattelietfoto
| |
| − | </gallery>
| |
| − | | |
| − | {{Navigatie landen Azië}} | |
| − | [[ca:Afghanistan]]
| |
| − | [[de:Afghanistan]]
| |
| − | [[en:Afghanistan]]
| |
| − | [[es:Afganistán]]
| |
| − | [[fr:Afghanistan]]
| |
| − | [[it:Afghanistan]]
| |
| − | [[Categorie:Landen]]
| |
| − | [[Categorie:Midden-Oosten]]
| |
| − | [[Categorie:Landen van Azië]]
| |
