Dysorthografie

Gezondheidsklachten? Ga naar een dokter of huisarts! Volg geen adviezen over gezondheidsklachten van het internet op.

Leerstoornissen
Acalculie (moeite met het herkennen van cijfers) Dyscalculie (moeite met rekenen) Dysgrafie (moeite met schrijven) Dyslexie (moeite met lezen en schrijven) Dysorthografie (moeite met spelling) Dyspraxie (moeite met het verwerken van informatie) Taalontwikkelingsstoornis (moeite met taal)

Dysorthografie is net zo iets als dyslexie, maar dan alleen met spelling. Als je dyslexie hebt, heb je moeite met lezen en begrijpend lezen. Als je dysorthografie hebt, kun je wel goed lezen. Maar je hebt dan vooral moeite met goed schrijven en spellen. Je kunt er niks aan doen dat je het hebt. Het heeft niks te maken met hoe slim je bent. Vaak is het voor mensen met dysorthografie lastig om de spellingregels goed te onthouden.

De weetwoorden zijn moeilijker te onthouden, zoals het verschil tussen de ij en de ei. Ook weet je niet goed wanneer je een d neer moeten zetten of een t of dt. Je schrijft woorden zoals je ze hoort. "Eetwie" in plaats van "etui". Vaak lukt het uiteindelijk wel om woorden goed schrijven. Dan heb je ze uit je hoofd geleerd. Maar als je een nieuwe taal gaat of moet leren, begint het probleem weer opnieuw.

Geschiedenis

Dysorthografie is pas relatief laat als aparte stoornis herkend. In het begin werd er vooral gekeken naar leesproblemen, zoals dyslexie. Aan het einde van de 19e eeuw begonnen artsen en leraren zich af te vragen waarom sommige kinderen moeite hadden met lezen en schrijven, terwijl ze een normale intelligentie hadden. De eerste aandacht ging vooral naar het lezen, en daarom werd toen vooral gesproken over dyslexie.

Pas later, in de loop van de 20e eeuw, begon men beter te begrijpen dat lezen en schrijven eigenlijk twee verschillende processen in de hersenen zijn. Zo werd duidelijk dat sommige kinderen wel kunnen leren lezen, maar toch grote moeite houden met correct spellen van woorden. Daardoor bestond het besef dat er aparte vorm van leerstoornis bestaat gericht op spelling. Dat noemen ze nu dysorthografie. In die tijd begonnen mensen ook beter te begrijpen hoe de hersenen taal verwerken, en waarom sommige kinderen veel spelfouten maken, ook al oefenen ze veel en krijgen ze goed onderwijs.

Vandaag de dag wordt dysorthografie als een echte leerstoornis gezien, net als dyslexie, en het wordt het steeds beter begrepen. Door wetenschappelijk onderzoek en ervaring in het onderwijs is nu meer hulp beschikbaar voor kinderen die hiermee te maken krijgen.

Ervaren hoe het is om dysorthografie te hebben

Om te ervaren hoe het kan zijn om dysorthografie te hebben kun je volgende opdracht uitvoeren. Schrijf een dictee van tien zinnen, terwijl iemand hardop naast je praat. Zo kan dysorthografie voelen: je kent de regels, maar ze vervagen zodra je ze moet toepassen.

Vormen van dysorthografie

Bij een lichte vorm van dysorthografie maak je af en toe spelfouten, vooral bij moeilijke woorden of werkwoorden, maar meestal begrijp je regels wel.

Bij een milde dysorthografie zie je vaker fouten, ook in makkelijker woorden, en heb je moeite om de spellingregels goed toe te passen.

Bij een zware vorm is correct spellen erg lastig, ook na veel oefenen, en zijn teksten moeilijk leesbaar door veel op uiteenlopende zinnen.

Dysorthografie per levensfase

Peuter en kleutertijd

In de vroeger Taalontwikkeling zijn signalen nog subtiel. Kinderen met een risico op dysorthografie hebben soms moeite om klanken duidelijk uit te spreken en woorden correct na te zeggen. Het herkennen van rijmpjes of klankspelletjes, zoals het benoemen van de eerste klank van een woord, lukt vaak minder goed . Dit vormt een kwetsbare basis voor spelling.

Onderbouw basisschool

Wanneer letters en klanken worden aangeboden, gaat het koppelen van de juiste klank aan de juiste letter traag. Kinderen halen letters door elkaar en onthouden spellingregels slecht. Ze hebben bewust veel moeite met klankbewustzijn rijmen, hakken en plakken van woorden gaan onnauwkeurig. Dit maakt de stap naar leren schrijven lastiger .

Middenbouw basisschool

In deze jaren wordt dysorthografie duidelijk zichtbaar. Woorden worden verkeerd gespeld. Ook als ze vaak geoefend zijn . Kinderen schrijven zoals ze het horen waardoor veel fouten worden gemaakt. Zoals regels verlengingsregels , werkwoordspelling of verdubbelingen worden niet toegepast . Het automatisering van spelling lukt nauwelijks en fouten blijven terugkomen , ondanks intensieve inspanning.

Bovenbouw basisschool

Hoewel het lezen meestal beter gaat , blijft schrijven een groot struikelblok . Kinderen maken veel fouten bij dictees en in hun eigen teksten. Ze lijken de regels vergeten of verkeerd toe toepassen, zelfs als ze mondelingen uitleg kregen. Ook bij langer teksten stapelen de fouten zich op waardoor het schriftelijk werk vaal slordig oogt . Dit kan leiden tot frustratie if schaamte zeker als de inhoudelijke kwaliteit van het werk beter is dan de spelling laat zien.

Voorgezet onderwijs

Op de middelbare school blijven spellingsproblemen duidelijk aanwezig. Verslagen , essays en toetsen bevatten hardnekkig fouten. Het leren van vreemde talen is bezonder lastig, omdat er nieuwe spellingsregels en uitzonderingen komen . Ook bij het maken van een samenvatting of notities vallen veel spellingsfouten op , waardoor leerlingen onzeker worden . Ondanks inzet blijven fouten terug komen , wat vaak tot lager cijfers leid.

MBO, HBO en universiteit

In de vervolgopleidingen worden spellingsproblemen extra belastend , omdat er meer schriftelijk taken en verslagen moeten worden geleverd . Spellingcontrole helpt wel ,maar corrigeert alle fouten en maakt soms andere fouten zichtbaar. Studenten met dysorthografie besteden veel aandacht aan schrijven en nakijken en hebben vaak ondersteuning nodig van een software, correctietols of begeleiding. Het inhoudelijk niveau van hun werk kan goed zijn maar spelling blijft puur kwetsbaar punt.

Volwassen leven

Dysorthografie blijft ook in het volwassen leven aanwezig. Het schrijven van emails, rapporten of officiële documenten kost veel tijd en leid vaak tot onzekerheid. Mensen met dysorthografie vermijden soms schriftelijk communicatie of laten hun teksten nalezen door anderen. Tegelijkertijd ontwikkelen ze vaak strategieën, zoals intensieve gebruiken van spellingcontrole, dicteesprogramma of kort en bondig schrijfwijze . Hun sterk kanten komen vaak naar voren in mondelinge communicatie, creatief denken of visuele vaardigheden.

Auto rijden en Dysorthografie

Dysorthografie is een leerstoornis die vaak minder bekend is als dyslexie, maar een grote invloed kan hebben op hoe iemand schrijven en taal verwerkt. Het gaat niet zo zeer om het niet kunnen van de regels, maar om de hardnekkigheid van het toepassen ervan. Woorden kunnen blijven haperen op papier, letters verwisselen van plaats of klanken vertalen zich niet automatisch naar de juiste schrijfwijze. Voor iemand met dysorthografie kan schrijven daardoor vermoeiend zijn, alsof elk woord opnieuw uitgevonden moet worden . Dat brengt een bezondere parallel wanneer die zelfde persoon leert autorijden. Ook daar spelen regels , automatisering en structuur een rol . Voor veel mensen groeit schakelen, kijken en sturen samen tot een vloeiende beweging , maar voor iemand die gewend is dat automatisering niet van zelf komen ,kan de weg langer zijn . Toch ligt de kracht in die ervaring: wie met dysorthografie heeft leren omgaan , weet hoe het is om door te zetten , strategieën te zoeken en te vertrouwen te bouwen in eigen tempo . Autorijden wordt dan niet alleen praktische vaardigheid , maar ook bevestiging dat zelfstandigheid en vrijheid bereikbaar zijn, zelfs als de routes ernaar toe anders verloopt.

Dysorthografie is dyslexie met alleen spelling