Eerste Coalitieoorlog

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Eerste Coalitieoorlog
Datum	20 april 1792 - 17 oktober 1797
Locatie	Frankrijk, de Nederlanden, Italië, Centraal-Europa, Spanje, Caribisch gebied
Overwinning voor	Frankrijk
Resultaat	Stichting en acceptatie van de Eerste Franse Republiek Oostenrijkse Nederlanden en delen van Duitsland worden onderdeel van Frankrijk Frankrijk sticht verschillende vazalstaten Republiek Venetië komt ten einde Hispaniola wordt een Franse kolonie.
Strijdende partijen
Nederlandse Republiek (tot 1795) Groot-Brittannië Heilige Roomse Rijk Kerkelijke Staat Parma Portugal Pruisen Sardinië (tot 1796) Spaanse Rijk (tot 1795) Napels (tot 1796) Andere Italiaanse staten	Frankrijk Bataafse Republiek (vanaf 1795) Spaanse Rijk (vanaf 1796) Cisalpijnse Republiek (vanaf 1797) Verschillende vazalstaten
Leiders
Troepensterkte
Verliezen
Portaal Geschiedenis

De Eerste Coalitieoorlog was een oorlog tussen 1792 en 1797. Het was de eerste van de Coalitieoorlogen. Dit waren een serie van oorlogen tussen Frankrijk (en haar bondgenoten) en de rest van Europa tussen 1792 en 1815. De Eerste Coalitieoorlog ontstond na de Franse Revolutie van 1789. De macht van de koning werd toen flink beperkt en Frankrijk werd een constitutionele monarchie in 1791. Hierdoor ontstonden spanningen met de rest van Europa. Verschillende landen in Europa waren ook een absolute monarchie. Zij waren bang dat de Franse Revolutie zou overslaan naar hun land. Hierdoor lokten ze Frankrijk uit tot oorlog. De Europese machten vormden een "coalitie" tegen Frankrijk. Deze landen waren Oostenrijk, Pruisen, Nederland, Groot-Brittannië, Portugal, Spanje en enkele kleinere landjes.

Kort na de oorlog schafte Frankrijk de monarchie af, waardoor de Eerste Franse Republiek ontstond. De oorlog viel samen met een groot deel van deze republiek. De Eerste Coalitieoorlog vond grotendeels plaats in de Nederlanden. In de Zuidelijke Nederlanden kwam er een einde aan de Oostenrijkse Nederlanden. In de Noordelijke Nederlanden kwam er een einde aan de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en ontstond de Bataafse Republiek. Later werd er voornamelijk in Italië en Duitsland gevochten.

In 1797 kwam er een einde aan de oorlog. Frankrijk werd de winnaar. Hierna volgde een korte periode van vrede, maar uiteindelijk ontstond in 1799 de Tweede Coalitieoorlog. De Eerste Coalitieoorlog zorgde ook voor de opkomst van Napoleon Bonaparte.

Achtergrondinformatie

Franse Revolutie

Zie Franse Revolutie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Franse Revolutie van 1789 zorgde voor een grote schok in Europa. Vóór de Franse Revolutie had de koning alle macht in handen. Frankrijk kreeg in de 18e eeuw met allerlei problemen te maken. Ook vond de verlichting plaats, waardoor nieuwe ideeën over het bestuur van een land ontstonden. Toen de belastingen verhoogd werden voor het gewone volk, kwam het gewone volk in opstand tegen de koning. De revolutie was succesvol en de macht van de koning werd beperkt. In 1791 werd Frankrijk omgevormd in een constitutionele monarchie, waarin de macht bij het parlement lag in plaats van de koning.

In andere Europese landen was er angst dat de revolutie zou overslaan naar hun land. Dit is was vooral het geval in Pruisen en Oostenrijk. Deze landen werden namelijk ook als absolute monarchie bestuurd. Na de Franse Revolutie vluchten ook veel Franse edelen en geestelijken naar Pruisen en Oostenrijk. Zij vertelden "horrorverhalen" over de revolutie en waarschuwden dat de revolutionairen ook de macht en het bezit van de adel en geestelijkheid kwamen afnemen. Deze gevluchte edelen werden "Emigranten" genoemd en zij stichtten een eigen leger. Dit leger werd aan de Franse grens gezet om een eventuele Franse invasie van het Heilige Roomse Rijk tegen te houden. Dit leidde tot woede bij Frankrijk.

In het Franse parlement waren er ook wensen om de revolutie over te laten staan naar andere landen. De Franse revolutionairen wilden ook het volk in andere landen "bevrijden" van de absolute monarchie. Andere politici wilden juist rustig aan doen. Zij wilden de situatie met het buitenland kalmeren en zich eerst op Frankrijk richten. In Frankrijk waren er namelijk nog altijd debatten over een grondwet en over de inrichting van de staat.

Situatie in de Nederlanden

De Nederlanden (of Lage Landen) waren een gebied dat bestond uit het huidige Nederland en België. Dit gebied bestond uit allerlei kleine staten die verbonden waren in twee landen. De Noordelijke Nederland (het huidige Nederland) heette toen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De Nederlandse Republiek werd geleid door een stadhouder die altijd een erfgenaam van Willem van Oranje was. Oorspronkelijk was het stadhouderschap niet erfelijk, maar na problemen werd uiteindelijk gekozen om het erfelijk te maken. Stadhouder Willem V trok echter steeds meer macht naar zich toe. Hij wilde als een soort van koning over Nederland regeren. Zijn voorstanders (de orangisten) steunden hem, maar hij had ook tegenstanders (de patriotten).

De Zuidelijke Nederlanden (het huidige België) stond juist onder leiding van het Oostenrijkse huis Habsburg. Zij werden de Oostenrijkse Nederlanden genoemd en werden als bezit van Oostenrijk gezien. De verlichting had ook grote invloed in de Oostenrijkse Nederlanden. Hoewel de Oostenrijkse keizer ook veel overnam van de verlichting, werden de Oostenrijkers als een buitenlandse bestuurder gezien. Steeds meer inwoners van de Oostenrijkse Nederlanden wilden van de Oostenrijkse monarchie af. In 1790 verklaarden zij zich onafhankelijk als de Verenigde Nederlandse Staten. Dit land was maar van korte duur en enkele maanden later kregen de Oostenrijkers opnieuw de macht. De Franse revolutionairen wilden juist steun geven aan de revolutionairen in de Verenigde Nederlandse Staten.

Verloop

Ontstaan

In 1792 eiste het parlement van Frankrijk dat het Emigrantenleger zou vertrekken uit het grensgebied van de buurlanden. Frankrijk stelde een ultimatum op 1 maart, maar dit werd uitgesteld naar april. Ondertussen was de oude keizer van het Heilige Roomse Rijk overleden en werd opgevolgd door Frans II. Keizer Frans II heerste ook over Oostenrijk en haalde de banden met Pruisen aan. Frankrijk vond dit niet kunnen en eiste dat het bondgenootschap werd opgeheven. Oostenrijk weigerde dit, waardoor Frankrijk de oorlog aan Oostenrijk verklaarde. Pruisen verklaarde hierna de oorlog aan Frankrijk en koos de kant van Oostenrijk.

Op 29 april 1792 barste de oorlog los. Toen viel het Franse leger de Oostenrijkse Nederlanden binnen. Het Franse leger was slecht georganiseerd, waardoor de invasie niet wilde lukken. Ondertussen stak de hertog van Brunswijk-Wolfenbüttel (Karel Willem Ferdinand) met zijn leger de Rijn over. Hierdoor viel hij Frankrijk binnen. De hertog waarschuwde dat hij geweld tegen het Franse volk zou gebruiken als de Franse koning iets overkwam. Ongeveer één jaar eerder hadden veel Duitstalige landen dit al afgesproken in de verklaring van Pillnitz.

Frankrijk wordt een republiek

De bestorming van de Tuilerieën

Vervolgens brak in Parijs een grote opstand uit. Franse revolutionairen bestormden toen het Tuilerieënpaleis, waar de Franse koninklijke familie woonde (Bestorming van de Tuilerieën). De koninklijke familie was toen niet daar aanwezig, maar werd later toch gevangengezet. Ook werd het stadhuis van de stad bezet. Parijs kwam onder een revolutionair regime dat tegenstanders van de revolutie begon te vermoorden.

Ondertussen leed Frankrijk nederlaag na nederlaag tijdens de oorlog. Het Franse leger wist toch het Pruisische leger tegen te houden tijdens de belangrijke slag bij Valmy op 20 september. Frankrijk won deze slag wat de eerste overwinning voor hen in de oorlog was. De Fransen waren zo erg blij dat de Nationale Conventie werd opgericht. Dit was het nieuwe parlement van Frankrijk. Eén dag later werd koning Lodewijk XVI afgezet en de monarchie afgeschaft. Hierdoor ontstond de Eerste Franse Republiek.

Dit zorgde voor veel enthousiasme aan de kant van de Fransen. Frankrijk viel het Heilige Roomse Rijk binnen en bezette het paltsgraafschap aan de Rijn. In het zuiden bezette Frankrijk ook de regio Savoye en de stad Nice. Op 6 november 1792 namen de Fransen de Oostenrijkse Nederlanden in na een overwinning in de slag bij Jemappes.