Elisabeth van Oostenrijk: verschil tussen versies
(Toegevoegd: Kopjes aan het stuk, verkeerd gespelde woorden of moeilijke zinnen iets aangepast. Stuk over Elisabeths naam en de films en musical er bij geschreven.) |
|||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | [[Afbeelding:Elisabeth van Oostenrijk.jpg|right|300px|thumb]] |
+ | [[Afbeelding:Elisabeth van Oostenrijk.jpg|right|300px|thumb]] |
'''Elisabeth Amalie Eugenie Wittelsbach''' ([[München]], [[Duitsland]], 24 [[december]] 1837 - [[Genève (stad)|Genève]], [[Zwitserland]], 10 [[september]] 1898) was hertogin in Beieren, prinses van Beieren, Keizerin van [[Oostenrijk]] en Koningin van [[Hongarije]]. |
'''Elisabeth Amalie Eugenie Wittelsbach''' ([[München]], [[Duitsland]], 24 [[december]] 1837 - [[Genève (stad)|Genève]], [[Zwitserland]], 10 [[september]] 1898) was hertogin in Beieren, prinses van Beieren, Keizerin van [[Oostenrijk]] en Koningin van [[Hongarije]]. |
||
| ⚫ | Elisabeth, ook wel bekent als ''Sisi'' of ''Sissi'', was de tweede dochter van hertog [[Max in Beieren]] en [[Ludovika van Beieren|Prinses Ludovika]], dochter van koning [[Maximilian I Joseph van Beieren]] en [[Karoline van Baden]]. Met haar zeven zussen en broers bracht ze een gelukkige kindertijd door in het Hertog-Max-Paleis aan de Ludwigstrasse in München. |
||
| − | == Elisabeth, Sisi of Sissi ? == |
||
| ⚫ | |||
| − | De officiële naam van ''Elisabeth is Elisabeth Amalie Eugenie''. Door haar familie werd zij ook wel ''Sisi'' genoemd. In de brieven die Elisabeth schreef, sluit ze altijd af met deze bijnaam. Af en toe ondertekent ze haar brieven ook met Lise. Veel mensen schrijven de naam ''Sisi'' echter als ''Sissi.'' Dit komt door de films over Elisabeth (1955,1956,1957). Regisseur [[Ernst Marischka]] vond het mooier als de naam met dubbel S geschreven werd en daarom hebben ze in de films de naam Sissi gebruikt. Veel mensen denken daardoor dat je de naam als Sissi schrijft. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| − | == Jeugd == |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Elisabeth was de tweede dochter van hertog [[Max in Beieren]] en [[Ludovika van Beieren|Prinses Ludovika]], dochter van koning [[Maximilian I Joseph van Beieren]] en [[Karoline van Baden]]. Met haar zeven zussen en broers bracht ze een gelukkige kindertijd door in het Hertog-Max-Paleis aan de Ludwigstrasse in München. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| − | |||
| − | == Huwelijk en kinderen == |
||
[[Afbeelding:Winterhalter Elisabeth 2.jpg|left|250px|thumb]] |
[[Afbeelding:Winterhalter Elisabeth 2.jpg|left|250px|thumb]] |
||
| − | + | Sissi en Franz Joseph trouwde op 24 [[april]] 1854 in [[Wenen]], toen Sissi inmiddels 16 jaar was. |
|
| − | Elisabeth had van het begin af aan moeite zich aan de strenge Habsburgse hofregels te houden, omdat ze bijna geen vrije tijd meer had. |
+ | Elisabeth had van het begin af aan moeite zich aan de strenge Habsburgse hofregels te houden, omdat ze bijna geen vrije tijd meer had. Zo bleef ze een buitenstaander. |
| ⚫ | |||
| − | Sisi en Franz Joseph kregen in totaal 4 kinderen: |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| + | Sissi's schoonmoeder, Sophie, neemt, meteen na de geboorte van haar kleindochters de opvoeding van Sophie en Gisela op zich. Sissi had vrijwel niets te zeggen over de opvoeding van haar eigen kinderen. Ze had dan ook vaak ruzie met haar schoonmoeder. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| − | + | Sissi probeert Sophie en Gisela zo veel mogelijk mee te nemen op één van de vele reizen die Franz Joseph en zij moeten maken. In [[mei]] 1857 lukt het haar; Sophie en Gisela mogen mee naar [[Hongarije]]. |
|
| − | + | Maar op 13 [[mei]] wordt Gisela heel erg ziek, gelukkig wordt ze snel weer beter zodat ze verder kunnen. Een week later krijgt Sophie dezelfde ziekte, maar het gaat al veel beter, dus gaan Sissi en Franz Joseph naar een ontvangst in een klein dorpje dichtbij [[Boedapest]]. Maar dat duurt niet lang; na een telegram gaan ze meteen weer terug, Sophie ligt doodziek in haar bedje. Na 11 lange uren van wachten en hopen, overlijdt Sophie. |
|
| − | Franz Joseph |
+ | Franz Joseph schrijft in een telegram aan zijn ouders: ''Ons kleintje is een engel in de hemel''. |
| − | Op 21 [[Augustus (maand)|augustus]] 1858 |
+ | Op 21 [[Augustus (maand)|augustus]] 1858 wordt de langverwachte troonopvolger geboren, [[Rudolf van Oostenrijk|Rudolf Franz Karl Joseph]]. |
| + | Sissi's schoonmoeder Sophie is vastbesloten om Rudolf zelf op te voeden. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| − | + | [[Afbeelding:Helene en Elisabeth.jpg|Elisabeth met haar zus [[Helene in Beieren|Helene]] c. 1853|left|thumb]] |
|
Na Rudolfs geboorte ging het tussen Elisabeth en Franz Joseph steeds slechter, Elisabeth ging zich steeds vreemder gedragen, zoals het verbergen van haar gezicht voor de buitenwereld toen ze ouder werd. Zelf heeft ze hierover gezegd: ''"Ik verberg mijn gezicht achter een waaier, zodat de dood ongestoord zijn werk kan doen."'' |
Na Rudolfs geboorte ging het tussen Elisabeth en Franz Joseph steeds slechter, Elisabeth ging zich steeds vreemder gedragen, zoals het verbergen van haar gezicht voor de buitenwereld toen ze ouder werd. Zelf heeft ze hierover gezegd: ''"Ik verberg mijn gezicht achter een waaier, zodat de dood ongestoord zijn werk kan doen."'' |
||
| + | [[Afbeelding:Koninklijke familie Oostenrijk.png|right|300px|thumb|Foto van de keizerlijke familie in 1861|thumb]] |
||
| ⚫ | |||
| + | In haar familie, de Wittelsbachers, kwam waanzin veel voor. Elisabeth had anorexia waardoor ze periodes last had van hongeroedeem en waterzucht. |
||
| ⚫ | |||
| − | == Reizen == |
||
| − | Elisabeth heeft haar hele leven van reizen gehouden en is dan ook op heel veel plekken geweest. Zo ging ze vaak op reis naar Hongarije, het Griekse eiland [[Korfoe]] en [[Zwitserland]]. Ook was de keizerin 2 keer in Nederland om een behandeling te ondergaan van de arts J.Z. Mezger. Het lijkt wel alsof er geen enkele plek was waar ze uiteindelijk echt rust kon vinden, want ze bleef telkens maar een paar weken op een plek. Tegen haar Griekse voorlezer zei Sisi ooit eens: '<nowiki/>''De reisdoelen zijn alleen maar aantrekkelijk omdat de reis ertussenin ligt. Als ik ergens zou aankomen en ik zou weten dat ik daar niet meer vandaan zou kunnen dan zou het verblijf in een paradijs tot een hel worden.''' |
||
| + | Vanaf Rudolf's zevende jaar wordt hij toevertrouwt aan Graaf Leopold Gondrecourt, Sissi is het er, zoals gewoonlijk, niet mee eens. Maar Sophie heeft grote plannen met de kleine Rudolf. Ze heeft een tot in detail uitgewerkt opvoedschema gemaakt, waar hij zich strikt aan moet houden. Ze eist veel van Rudolf, maar Graaf Gondrecourt is nog veel erger: |
||
| − | Omdat ze zo vaak weg was liet keizer Franz Joseph zelf een slot vlak bij [[Wenen]] bouwen met een groot park erbij in de hoop dat ze dan wat vaker in Wenen zou blijven. |
||
| + | Graaf Gondrecourt liet hem in een afgesloten ruimte in de dierentuin zitten en riep heel hard: "Pas op! Er komt een wild zwijn aan!" Hoe meer Rudolf gaat schreeuwer, hoe meer Graaf Gondrecourt hem schrik aanjaagt. |
||
| − | Toen Sisi nog jong was vond ze het leuk om paard te rijden tijdens haar reizen. Ze maakt hele lange en gevaarlijke tochten waarbij ze over allerlei obstakels moet springen. Toen ze wat ouder werd besloot de keizerin plotseling op te houden met paardrijden en vanaf dan reist ze graag per boot. Zelfs de hoogste golven deerden haar niet. |
||
| ⚫ | |||
| − | == Hongarije == |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| − | Een van haar lievelingsplekken om naar toe te gaan was [[Hongarije]]. Ze had een hekel aan rangen en standen en wilde het liefst met iedereen die ze aardig vond kunnen praten. In Hongarije voelde ze zich vrij en ze vond het Hongaarse volk heel aardig. Hongarije hoorde bij [[Oostenrijk]], maar na de opstand van de Hongaren tegen de regering in Wenen van 1848 was de band tussen de 2 landen erg slecht. Elisabeth zag het als haar taak om Hongarije en Oostenrijk weer in vrede met elkaar te laten omgaan. In 1867 kwam er een oplossing voor de ruzie tussen Oostenrijk en Hongarije. Hongarije kreeg haar grondwet terug, graaf Andrassy werd minister-president en Franz Joseph en Elisabeth werden in de [[Matthiaskerk]] in [[Boedapest]] gekroond tot koning en koningin. Elisabeth was nu dus keizerin van Oostenrijk en koningin van Hongarije. |
||
| + | Elisabeth zag het als haar taak om Hongarije en Oostenrijk weer tot elkaar te brengen. De band tussen de beide landen was na de Hongaarse opstand in 1848 tegen de regering van Wenen erg slecht. Elisabeth wist de landen te verenigen en in 1867 werd de [[Oostenrijk-Hongarije|Oostenrijks-Hongaarse]] dubbelmonarchie opgericht. |
||
| − | |||
| ⚫ | |||
[[Afbeelding:Gezin Franz Joseph.jpg|right|300px|thumb|Elisabeth met haar man en gezin in ongeveer 1870]] |
[[Afbeelding:Gezin Franz Joseph.jpg|right|300px|thumb|Elisabeth met haar man en gezin in ongeveer 1870]] |
||
| + | Elisabeth werd koningin van [[Hongarije]]. Samen met Franz Joseph werd ze in Boeda ([[Boedapest]]) op 8 [[juni]] 1867 tot koningin van Hongarije gekroond. Ongeveer 10 maanden later werd hun vierde kind [[Marie Valerie van Oostenrijk|Marie Valerie]] (1868-1924) geboren. |
||
| + | Op [[Corfu]] liet ze een slot met de naam [[Achilleion]] bouwen, waar ze maar kort van heeft kunnen genieten (ze stierf in 1898; in 1907 werd het aan de Duitse keizer [[Wilhelm II van Duitsland|Wilhelm II]] verkocht). Ze werd ook beroemd om haar invloed op de mode en haar schoonheid, dieet en oefeningen en sport, die haar tezamen het uiterlijk gaven van een anorexia nervosa-patiënte. |
||
| − | == Schoonheid == |
||
| − | In de tijd van Elizabeth was er natuurlijk nog geen film. Wel zijn er schilderijen en foto’s van haar gemaakt. De bekendste portretten zijn gemaakt door [[Franz Xaver.]] Hij was een van de weinige schilders waarvoor ze model zat. Sisi was helemaal geobsedeerd door schoonheid. Ze sportte veel, deed verschillende diëten tijdens haar leven en gebruikte ontzettend veel schoonheidsmiddelen om maar zo mooi en jong mogelijk te blijven. De keizerin wilde zo smal mogelijk blijven (ze was 1.72 m en had een taille van ongeveer 50 cm) en hield niet van dikke lagen make-up. Doordat de keizerin zo smal was en tijdens banketten maar heel weinig at dachten sommige mensen dat ze [[Anorexia nervosa|anorexia]] had. Biografie schrijvers denken echter dat dit niet klopt, omdat uit reisverslagen van haar hofdames blijkt dat de koningin een goede eetlust had. Ze at in de ochtend een stevig ontbijt en kwam geregeld bij de bakker voor een taartje of een ijsje. |
||
| + | Elisabeth was 1 meter 72 lang en woog in 1892 slechts 46 kilo. Over het algemeen woog ze tussen de 45 en 50 kilo, buiten haar zwangerschappen om uiteraard. Ze had een eeuwig smalle taille van ongeveer 50 cm. Sommige mensen beweerden dat ze zelfs geen korset droeg. |
||
| − | De keizerin vond het vreselijk dat ze oud werd en heeft daarom na haar 30<sup>ste</sup> verjaardag zichzelf niet meer laten schilderen of fotograferen. Op die manier wilde ze voor altijd herinnerd worden als de mooie en jonge keizerin van Oostenrijk. Portretten van een oudere Sissi zijn allemaal portretten die op basis van vroegere schilderijen zijn vervormd. |
||
| ⚫ | In 1889 doodde de 30-jarige kroonprins Rudolf in [[Mayerling]] zijn 17-jarige geliefde barones [[Maria von Vetsera]] en pleegde daarna [[zelfmoord]]. Elisabeth kwam deze slag niet te boven en verzonk in een [[klinische depressie|depressie]]. Vanaf dit moment droeg de keizerin alleen nog maar zwarte kleding. Elisabeth voelde zich schuldig aan de dood van haar zoon. |
||
| − | Sisi’s was het meest trots op haar lange dikke kastanjebruine haar. Haar haar kwam tot aan de grond en woog wel 5 kilo. Elke dag was haar kapster zo’n 2 tot 3 uur bezig met het haar van Sisi. Tijdens de lange kappersuren leerde Elisabeth nieuwe talen zoals Hongaars en Grieks. |
||
| + | Ze was zelf niet bij de begrafenis van haar zoon in de Kaisergruft aanwezig, maar een aantal dagen daarna bezocht ze het graf, een getuige hoorde Elisabeth roepen: ''"Rudolf, Rudolf!"''. Elisabeth probeerde zelfs via een medium, haar oude jeugdvriendin Irene Paumgarten, contact te krijgen met Rudolf. |
||
| − | ===== Zwarte kleding ===== |
||
| ⚫ | In 1889 doodde de 30-jarige kroonprins Rudolf in [[Mayerling]] zijn 17-jarige geliefde barones [[Maria von Vetsera]] en pleegde daarna [[zelfmoord]]. Elisabeth kwam deze slag niet te boven en verzonk in een [[klinische depressie|depressie]]. Vanaf dit moment droeg de keizerin alleen nog maar zwarte kleding. Elisabeth voelde zich schuldig aan de dood van haar zoon. |
||
Keizer Franz Joseph gaf de zelfmoord uiteindelijk openlijk toe, maar alle informatie over de dood van het meisje was tot 1918 in Oostenrijk-Hongarije verboden. Aartshertog [[Franz Ferdinand van Oostenrijk|Franz Ferdinand]] werd de nieuwe troonopvolger. |
Keizer Franz Joseph gaf de zelfmoord uiteindelijk openlijk toe, maar alle informatie over de dood van het meisje was tot 1918 in Oostenrijk-Hongarije verboden. Aartshertog [[Franz Ferdinand van Oostenrijk|Franz Ferdinand]] werd de nieuwe troonopvolger. |
||
| Regel 80: | Regel 69: | ||
Op een geïmproviseerde brancard werd ze naar het hotel Beau Rivage teruggebracht en daar werd Elisabeth, zonder dat ze nog bij kennis was geweest, om 14.40 uur door de artsen doodverklaard. |
Op een geïmproviseerde brancard werd ze naar het hotel Beau Rivage teruggebracht en daar werd Elisabeth, zonder dat ze nog bij kennis was geweest, om 14.40 uur door de artsen doodverklaard. |
||
| + | De scherpe vijl had een kleine wond in het hartzakje en het hart zelf veroorzaakt. Op de huid was niet meer dan een kleine druppel bloed te zien, maar de keizerin stierf aan de inwendige bloeding. |
||
| − | Elisabeth werd op 17 [[september]] 1898 in de [[Kapuzinergruft]] in Wenen begraven. Lucheni, werd tot levenslang veroordeeld, maar hing zich in 1910 met zijn eigen riem op. |
+ | Elisabeth werd op 17 [[september]] 1898 in de [[Kapuzinergruft]] in Wenen begraven. Lucheni, die door het doden van een staatshoofd beroemd wilde worden, werd tot levenslang veroordeeld, maar hing zich in 1910 met zijn eigen riem op. |
| − | . Franz Joseph kon de dood van zijn vrouw niet verwerken, na de zelfmoord van Rudolf en het overlijden van zijn schoonzus. Hij stelde als aandenken aan zijn vrouw een Elisabeth-Orde in en bouwde in 1901 als monument voor Elisabeth een kerk op de top van de [[Schneeberg]]. |
+ | Bijna niemand interesseerde het. Franz Joseph kon de dood van zijn vrouw niet verwerken, na de zelfmoord van Rudolf en het overlijden van zijn schoonzus. Hij stelde als aandenken aan zijn vrouw een Elisabeth-Orde in en bouwde in 1901 als monument voor Elisabeth een kerk op de top van de [[Schneeberg]]. |
| − | == |
+ | ==Kinderen== |
| ⚫ | |||
| − | Over het leven van keizerin Elisabeth zijn drie hele bekende films gemaakt. De hoofdrolspelers uit de films zijn [[Romy Schneider]] als keizerin Elisabeth en [[Karlheinz Bohm]] als keizer Franz-Joseph. Alle drie de films werden geregisseerd door [[Ernst Marischka.]] |
||
| ⚫ | |||
| − | |||
| ⚫ | |||
| − | De titels van de films zijn: |
||
| ⚫ | |||
| − | * '''Sissi''' (1955) |
||
| − | * '''Sissi: die junge Kaiserin''' (1956) - Sissi: de jonge keizerin |
||
| − | * '''Sissi: schicksalsjahre einer Kaiserin''' (1957) - Sissi: de woelige jaren |
||
| − | De drie films gaan over de eerste jaren dat Sisi keizerin van Oostenrijk was. De films zijn erg geromantiseerd. Dit betekent dat het net lijkt alsof Sisi en Franz Joseph heel erg verliefd op elkaar waren en alsof ze heel gelukkig waren, maar in het echt was dat niet zo. Ook was aartshertogin Sophie in het echt niet zo gemeen als in de films. |
||
| − | |||
| − | In de films zitten ook veel fouten. Dingen die niet kloppen met hoe ze in het echt gingen. Hieronder worden er een paar genoemd: |
||
| − | * In de films hebben de ouders van Sisi een gelukkig huwelijk, maar in werkelijkheid was dat wel anders. De vader van Sisi was bijna altijd weg en zag zijn vrouw bijna nooit. De ouders van Sisi waren niet blij met elkaar. |
||
| − | |||
| − | * In de film is aartshertogin Sophie het zeer oneens met de keuze van haar zoon voor Sissi, in werkelijkheid stond ze achter zijn keuze en vond ze Sisi een lief meisje. |
||
| − | * In de films lijkt het net alsof Sisi maar 1 kind gekregen heeft, haar oudste dochtertje Sophie. De andere kinderen: Rudolf, Gisela en Marie Valerie komen niet in de films voor. |
||
| − | * In de films blijft het dochtertje Sophie leven, maar in het echt stierf Sophie tijdens een reis naar Hongarije. |
||
| − | * In de 2de film woont het keizerlijk paar een hofbal bij in de Hofburg. Ze dansen op de Kaizer-Walz van [[Strauss]]. Hij schreef dit muziekstuk in 1889 terwijl dit bal voor 1867 plaatsvond. De muziek waarop ze dansen in de film bestond toen dus nog helemaal niet. |
||
| − | * De scenes die zich in de [[Hofburg]] (paleis in Wenen) afspelen zijn helemaal niet in de Hofburg opgenomen. Hetzelfde geld voor de kroningsscene in Hongarije. Het kasteel van Buda had veel schade opgelopen tijdens de 2<sup>de</sup> wereldoorlog en bovendien was er in 1956 een revolutie aan de gang in Hongarije, waardoor de mensen van de film daar niet konden filmen. |
||
| − | |||
| − | == Musical == |
||
| − | Er is ook een [[musical]] gemaakt van het leven van Elisabeth. De musical ging in première in 1992 in Wenen. [[Pia Douwes]] speelde de hoofdrol twee jaar lang. Later speelde ze de rol nogmaals in [[Scheveningen]] (1999-2000), in [[Essen]] (2001-2002), in [[Stuttgard]] (2006), in [[Berlijn]] (2008) en in een speciale concerteditie bij [[Paleis Het Loo|paleis het Loo]] (2017). |
||
| − | |||
| − | De musical wordt verteld vanuit de moordenaar Luigi en begint dan ook met zijn verhoor. Daarna is er een sprong terug in de tijd en zien we hoe Franz-Joseph en Sisi elkaar ontmoeten en met elkaar trouwen. |
||
| − | |||
| − | In tegenstelling tot de filmtrilogie laat de musical in 2 uur het hele leven van Sisi de revue passeren inclusief alle tragedie. Sophie die sterft, Rudolf die zelfmoord pleegt en Sisi dien steeds depressiever wordt en steeds meer gaat reizen. Hierdoor komt de musical meer overeen met de werkelijkheid dan de drie Romy Schneider films. |
||
| − | Wat niet klopt is het volgende: |
||
| − | * Aartzhertogin Sophie wordt steeds neergezet wordt als de boze schoonmoeder die elke keer nieuwe listen bedenkt om haar schoondochter te pakken. |
||
| − | * In de musical komen de kinderen Rudolf en Sophie wel voor, maar Gisela en Marie Valerie zijn niet aanwezig. |
||
| − | * In de musical speelt het personage de Dood een hele belangrijke rol. De dood is een persoon die verliefd is op Elisabeth en haar daarom dood wil maken, want dan kan hij voor altijd bij haar zijn. Elisabeth staat elke keer vol twijfel of ze zal toegeven aan de dood of dat ze nog zal vechten voor haar leven. In het echt is de dood natuurlijk geen persoon en kan de dood ook niet verliefd worden. |
||
[[Categorie:Oostenrijkse koningshuis]] |
[[Categorie:Oostenrijkse koningshuis]] |
||
[[Categorie:Beiers koningshuis]] |
[[Categorie:Beiers koningshuis]] |
||
Versie van 13 jan 2018 23:59
Elisabeth Amalie Eugenie Wittelsbach (München, Duitsland, 24 december 1837 - Genève, Zwitserland, 10 september 1898) was hertogin in Beieren, prinses van Beieren, Keizerin van Oostenrijk en Koningin van Hongarije.
Elisabeth, ook wel bekent als Sisi of Sissi, was de tweede dochter van hertog Max in Beieren en Prinses Ludovika, dochter van koning Maximilian I Joseph van Beieren en Karoline van Baden. Met haar zeven zussen en broers bracht ze een gelukkige kindertijd door in het Hertog-Max-Paleis aan de Ludwigstrasse in München. Maar de familie had ook een zomerkasteeltje in Possenhofen aan de Starnberger See, die ze 'Possi' noemden. Hun ouders hadden geen verplichtingen aan het Beiers hof en zo konden de kinderen onbekommerd ravotten en spelen. Elisabeth was bijzonder zorgeloos en liberaal opgevoed door haar vader.
In 1853 vergezelde de 15-jarige Elisabeth haar moeder en oudere zus Helene op een reis naar het Oostenrijkse Ischl (nu Bad Ischl), waar Helene zich zou gaan verloven met de 23-jarige keizer Franz Joseph. Het ging niet echt volgens het plan van Aartshertogin Sophie, de moeder van Franz Joseph, want hij werd niet verliefd op Helene, maar op Elisabeth (die voorbestemd was voor Franz Josephs broer Karl Ludwig).
Sissi en Franz Joseph trouwde op 24 april 1854 in Wenen, toen Sissi inmiddels 16 jaar was.
Elisabeth had van het begin af aan moeite zich aan de strenge Habsburgse hofregels te houden, omdat ze bijna geen vrije tijd meer had. Zo bleef ze een buitenstaander.
Sissi en Franz Joseph's eerste kind, een dochter genaamd Sophie Friederike Dorothea Maria Josepha, wordt op 5 maart 1855 geboren. Op 12 juli 1856 volgt hun tweede dochter, Gisela Louise Marie.
Sissi's schoonmoeder, Sophie, neemt, meteen na de geboorte van haar kleindochters de opvoeding van Sophie en Gisela op zich. Sissi had vrijwel niets te zeggen over de opvoeding van haar eigen kinderen. Ze had dan ook vaak ruzie met haar schoonmoeder.
Sissi probeert Sophie en Gisela zo veel mogelijk mee te nemen op één van de vele reizen die Franz Joseph en zij moeten maken. In mei 1857 lukt het haar; Sophie en Gisela mogen mee naar Hongarije.
Maar op 13 mei wordt Gisela heel erg ziek, gelukkig wordt ze snel weer beter zodat ze verder kunnen. Een week later krijgt Sophie dezelfde ziekte, maar het gaat al veel beter, dus gaan Sissi en Franz Joseph naar een ontvangst in een klein dorpje dichtbij Boedapest. Maar dat duurt niet lang; na een telegram gaan ze meteen weer terug, Sophie ligt doodziek in haar bedje. Na 11 lange uren van wachten en hopen, overlijdt Sophie.
Franz Joseph schrijft in een telegram aan zijn ouders: Ons kleintje is een engel in de hemel.
Op 21 augustus 1858 wordt de langverwachte troonopvolger geboren, Rudolf Franz Karl Joseph. Sissi's schoonmoeder Sophie is vastbesloten om Rudolf zelf op te voeden.
Na Rudolfs geboorte ging het tussen Elisabeth en Franz Joseph steeds slechter, Elisabeth ging zich steeds vreemder gedragen, zoals het verbergen van haar gezicht voor de buitenwereld toen ze ouder werd. Zelf heeft ze hierover gezegd: "Ik verberg mijn gezicht achter een waaier, zodat de dood ongestoord zijn werk kan doen."
In haar familie, de Wittelsbachers, kwam waanzin veel voor. Elisabeth had anorexia waardoor ze periodes last had van hongeroedeem en waterzucht.
Ze ging steeds vaker op reis en verwaarloosde haar man en haar plichten. Om het hof en haar man te ontlopen ging ze onder andere naar Madeira, Engeland, Nederland en Hongarije.
Vanaf Rudolf's zevende jaar wordt hij toevertrouwt aan Graaf Leopold Gondrecourt, Sissi is het er, zoals gewoonlijk, niet mee eens. Maar Sophie heeft grote plannen met de kleine Rudolf. Ze heeft een tot in detail uitgewerkt opvoedschema gemaakt, waar hij zich strikt aan moet houden. Ze eist veel van Rudolf, maar Graaf Gondrecourt is nog veel erger:
Graaf Gondrecourt liet hem in een afgesloten ruimte in de dierentuin zitten en riep heel hard: "Pas op! Er komt een wild zwijn aan!" Hoe meer Rudolf gaat schreeuwer, hoe meer Graaf Gondrecourt hem schrik aanjaagt.
Na de episode met het wilde zwijn is Sissi vastbesloten. Ze stelt een ultimatum op en geeft dat aan haar man: "Het laatste woord over de opvoeding van de kinderen heb ik, over mijn persoonlijke aangelegenheden beslist niemand anders dan ikzelf. Of Gondrecourt eruit, of ik." Het werkt: Gondrecourt wordt ontslagen en vervangen door iemand anders, die de goede gewoonte heeft om Sissi regelmatig op de hoogte te houden over Rudolf.
Elisabeth zag het als haar taak om Hongarije en Oostenrijk weer tot elkaar te brengen. De band tussen de beide landen was na de Hongaarse opstand in 1848 tegen de regering van Wenen erg slecht. Elisabeth wist de landen te verenigen en in 1867 werd de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie opgericht.
Elisabeth werd koningin van Hongarije. Samen met Franz Joseph werd ze in Boeda (Boedapest) op 8 juni 1867 tot koningin van Hongarije gekroond. Ongeveer 10 maanden later werd hun vierde kind Marie Valerie (1868-1924) geboren.
Op Corfu liet ze een slot met de naam Achilleion bouwen, waar ze maar kort van heeft kunnen genieten (ze stierf in 1898; in 1907 werd het aan de Duitse keizer Wilhelm II verkocht). Ze werd ook beroemd om haar invloed op de mode en haar schoonheid, dieet en oefeningen en sport, die haar tezamen het uiterlijk gaven van een anorexia nervosa-patiënte.
Elisabeth was 1 meter 72 lang en woog in 1892 slechts 46 kilo. Over het algemeen woog ze tussen de 45 en 50 kilo, buiten haar zwangerschappen om uiteraard. Ze had een eeuwig smalle taille van ongeveer 50 cm. Sommige mensen beweerden dat ze zelfs geen korset droeg.
In 1889 doodde de 30-jarige kroonprins Rudolf in Mayerling zijn 17-jarige geliefde barones Maria von Vetsera en pleegde daarna zelfmoord. Elisabeth kwam deze slag niet te boven en verzonk in een depressie. Vanaf dit moment droeg de keizerin alleen nog maar zwarte kleding. Elisabeth voelde zich schuldig aan de dood van haar zoon.
Ze was zelf niet bij de begrafenis van haar zoon in de Kaisergruft aanwezig, maar een aantal dagen daarna bezocht ze het graf, een getuige hoorde Elisabeth roepen: "Rudolf, Rudolf!". Elisabeth probeerde zelfs via een medium, haar oude jeugdvriendin Irene Paumgarten, contact te krijgen met Rudolf.
Keizer Franz Joseph gaf de zelfmoord uiteindelijk openlijk toe, maar alle informatie over de dood van het meisje was tot 1918 in Oostenrijk-Hongarije verboden. Aartshertog Franz Ferdinand werd de nieuwe troonopvolger.
Dood
Op 10 september 1898 werd Elisabeth in Genève door de Italiaanse anarchist Luigi Lucheni met een geslepen vijl doodgestoken.
Lucheni had eigenlijk de hertog van Orléans willen vermoorden, maar de hertog was niet in Genève en Luigi had niet genoeg geld om naar Italië te reizen. Een krant had melding gemaakt van de aankomst van de incognito, als gravin Hohenembs, reizende keizerin in het hotel Beau Rivage. Ze was daar op uitnodiging van de Familie Rothschild. Dit krantenbericht had Luigi Lucheni ook gelezen. Hij begon het hotel in de gaten te houden.
Om 13.40 uur wilde Elisabeth met de lijnboot naar Montreux terugvaren. Elisabeth en haar hofdame Gravin Irma Sztáray liepen langs de kade langs het Meer van Genève, op weg naar de haven waar de lijnboot klaar stond, toen Luigi Lucheni zijn kans greep. Hij liep op de dames af, keek snel onder de parasol om er zeker van te zijn dat het de keizerin was, en stompte, met in zijn hand een vijl verborgen, hard op de borst van Elisabeth. Elisabeth viel, stond op, fatsoeneerde haar haar, liep vervolgens nog 100 meter naar de boot en zakte op de boot in elkaar, waar ze nog even bij kennis kwam. "Wat is er met mij gebeurd?", waren haar laatste woorden, voordat ze weer bewusteloos raakte.
Op een geïmproviseerde brancard werd ze naar het hotel Beau Rivage teruggebracht en daar werd Elisabeth, zonder dat ze nog bij kennis was geweest, om 14.40 uur door de artsen doodverklaard.
De scherpe vijl had een kleine wond in het hartzakje en het hart zelf veroorzaakt. Op de huid was niet meer dan een kleine druppel bloed te zien, maar de keizerin stierf aan de inwendige bloeding. Elisabeth werd op 17 september 1898 in de Kapuzinergruft in Wenen begraven. Lucheni, die door het doden van een staatshoofd beroemd wilde worden, werd tot levenslang veroordeeld, maar hing zich in 1910 met zijn eigen riem op. Bijna niemand interesseerde het. Franz Joseph kon de dood van zijn vrouw niet verwerken, na de zelfmoord van Rudolf en het overlijden van zijn schoonzus. Hij stelde als aandenken aan zijn vrouw een Elisabeth-Orde in en bouwde in 1901 als monument voor Elisabeth een kerk op de top van de Schneeberg.
Kinderen
- Aartshertogin Sophie Friederike Dorothea Maria Josepha (5 maart 1855 - 29 mei 1857)
- Aartshertogin Gisela Louise Marie (12 juli 1856 - 27 juli 1932)
- Aartshertog Rudolf Franz Karl Joseph (2 augustus 1858 – 30 januari 1889)
- Aartshertogin Marie Valerie Mathilde Amalie (22 april 1868 – 6 september 1924)