Heks

Een heks is volgens het volksgeloof een vrouw die over toverkrachten beschikt. Als ze die gebruikt voor iets goeds is het een witte heks, en anders is het een zwarte heks. In sprookjes is het meestal een valse vrouw die anderen kwaad doet. In de oudheid, maar vooral vanaf de vroegmoderne tijd, werden heksen vervolgd. Ook in onze tijd zijn er mensen die zich heksen noemen, of wicca's.

Betekenis

Het woord "heks" betekende lang geleden "oude wijze vrouw". Ze wist veel meer over de natuur dan andere mensen. Vaak woonde een heks vlak bij het bos. Daar zochten ze naar bessen, kruiden of paddestoelen. Als mensen ziek waren gingen ze naar de heks. Die maakte dan een kruidendrankje of een zalfje. In die tijd was "heks" een gewoon woord.

Heksenvervolgingen

In de middeleeuwen waren de mensen heel bijgelovig. Ze dachten dat het de schuld van "een heks" was als er een ongeluk gebeurde. Vanaf 1450 vonden grote heksenvervolgingen plaats in Europa. Die duurden tot in de 18e eeuw. Heksen werden vroeger ook in onze streken vervolgd, en kwamen op de brandstapel terecht. De verdachten waren meestal vrouwen, maar er waren ook mannen bij, en zelfs kinderen, van wie gezegd werd dat ze "heksen" waren. Weet je door wie ze vervolgd werden? Door de Katholieke kerk. En weet je waarom ze vervolgd werden? Omdat ze zogezegd bevriend waren met de duivel. Dat was natuurlijk niet waar. Maar de mensen geloofden het. En ze gingen op zoek naar allerlei manieren om een heks te herkennen. En er gingen "heksenjagers" op pad om heksen te zoeken en voor het gerecht te brengen.

Veroordeling

Er zijn duizenden vrouwen, mannen en kinderen verbrand, omdat ze dachten dat het heksen waren. De rechters bedachten allerlei proeven, om te bewijzen dat je een heks was. Zo werd er gebruikgemaakt van een heksenwaag, dat is een grote weegschaal. Men geloofde dat een heks op een bezem kon vliegen, dus dacht men dat een heks heel licht moest zijn. Als ze minder dan 50 kilo woog was ze een heks! De rechters waren erg wreed. Een van die proeven was ook de brandstapel. Als je verbrandde was je geen heks, maar dan was je toch dood. Maar als je bleef leven was je een heks en dan werd je ook vermoord!

Er is ook een andere proef om te kijken of je een heks was. Namelijk een steen aan je nek hangen en in het water gooien. Als je bleef leven was je een heks en werd vermoord, zo niet was je gewoon dood.

Heksen in films en boeken

In boeken en films zijn heksen veel te zien. Zo worden ze gebruikt in sprookjes, fantasieverhalen en kinderboeken. In sprookjesfilms en fantasieverhalen treden er vaak traditionele heksen op: oude, lelijke vrouwen. Deze heksen maken giftige drankjes, waarmee ze iemand kwaad doen. Heksen worden echter niet altijd als oude lelijke vrouwen voorgesteld. Zo schreef Roald Dahl over heksen die er juist als gewone mensen uitzagen. Deze heksen kon je alleen op een speciale manier herkennen. Ook zijn er veel boeken waarin kinderen een heks zijn. Dit gaat dan vaak om goede heksen.

Zie ook

• Wicca en heksen

Videolinks

• Heksenvervolging