Kasteel Culemborg

Korte informatie

Het kasteel Culemborg is gelegen aan de noordzijde van Culemborg, het is gebouwd rond 1350, de rest van het kasteel is waarschijnlijk daarna gebouwd. Er zijn ook bronnen die zeggen dat de bouw is begonnen in 1270, maar of dat waar is weten we niet. Johan II is met de bouw begonnen in 14e eeuw, hij had een vijfhoekig grondplan. Het gebouw bestond uit een grote zaal, een voorburcht met binnenhof en bijgebouwen en een ronde donjon.

Gebouw

Het gebouw zou op zijn hoogtepunt bestaan uit drie delen:

• De Opperhof

• De Nederhof

• De Stallen

Van de Opperhof zeggen sommige bronnen dat het is gebouwd vanaf 1270, maar dat weten we niet zeker, de Nederhof was het werkgedeelte waar onder andere de smidse, schrijnwerkerij, raadskamer en leenkamer waren. De stallen zijn waarschijnlijk als laatste gebouwd en er was waarschijnlijk plek voor 60 paarden. We denken dat tot nog ver in de 16e eeuw hieraan werd gewerkt.

Geschiedenis

Het kasteel werd in de 13e eeuw gebouwd en lag eerst buiten de dijken in de uiterwaarden. Door het aanleggen van een tweetal dijken en de Korte Achterweg (dit heet nu Bakelbos) kwam het kasteel binnen de dijken te liggen. Eerst werd gedacht dat het kasteel in 1370 was gebouwd tot door opgravingen werd vastgesteld dat het kasteel een eeuw ouder was. Het kasteel heeft bestaan uit een voorburcht, de nederhof, de hoofdburcht (ook wel opperhof genoemd), stallen en tuinen. De opperhof is het oudste gedeelte van het kasteel en had de vorm van een vijfhoek met een grote ronde toren (om de opperhof te beschermen tegen vijandelijke aanvallen) en een aantal andere ruimtes zoals een keuken, een kapel en een grote zaal. Later werd de opperhof uitgebreid met twee torens. In de opperhof woonde de grafelijke familie. Tussen de opperhof en de nederhof bevond zich een brug (de Hoge brug). In de Nederhof bevonden zich de leenkamer en de grafelijke raad- en rekenkamer. In dit gedeelte werd gewerkt. De stallen bevonden zich ten oosten van de overige gebouwen. Rond 1500 werd de Lange Brug gebouwd. Over deze brug had je direct toegang tot de stad Culemborg. Er is tot in de 16e eeuw gebouwd aan het kasteel. In deze eeuw werd ook het lusthuis gebouwd. De opvallendste bewoner van het kasteel is Elisabeth van Culemborg geweest. Ze regeerde van 1504 tot 1555 over Culemborg en heeft veel voor de stad betekend. Ze wilde arme mensen helpen. Na haar dood werd bijvoorbeeld op haar verzoek een weeshuis gebouwd. Tevens richtte zij armenfondsen op. Ook liet zij samen met haar 2e man, Anthonie de Lalaing het stadhuis bouwen.

Verwoesting

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568–1648) werd het kasteel in 1572 bezet door de Spanjaarden onder hertog Alva. De toenmalige bewoner van het kasteel, Graaf Floris I van Pallandt, trok naar Duitsland en leefde tijdens de bezetting. Toen de Spanjaarden waren verdreven en Floris I was teruggekeerd heeft hij het kasteel hersteld. Tussen 1672-1673 werd Nederland bezet door de Fransen en Franse soldaten namen hun intrek in het kasteel. Het kasteel raakte daardoor zwaar beschadigd. De grafelijke familie ging toen de Fransen waren vertrokken in het middeleeuwse klooster Mariënhof in de stad wonen. De opperhof werd in 1735 afgebroken. De stenen werden gebruikt om een dijk te verstevigen. De gebouwen van de nederhof zijn nog een tijd als raadskamer gebruikt. Toen het graafschap in de 18e eeuw in handen was gekomen van het huis van Oranje werd er in de gebouwen van de stallen een geweerfabriek gevestigd. In de 19e eeuw werd de nederhof en de over gebleven gebouwen afgebroken .

Kasteel Culemborg nu

Van het kasteel zijn alleen de fundamenten nog over. In 1985 is Stichting Kasteeltuin opgericht. Deze Stichting zet zich in voor onderzoek naar de fundamenten, toont de vondsten die gedaan zijn bij opgravingen en heeft als doel de kasteeltuin voor het publiek open te stellen. Op de plek waar vroeger kasteel Culemborg stond, is nu een cultureel stadspark. Het stadspark is op elke zaterdag van 10.00 tot 16.00 open. Elk jaar is er van 1 april tot 1 oktober een wisselende tentoonstelling. Het monumentnummer is 11611.Wat nu nog overeind staat is dus een muur van de laatste aanbouw, het is dus een soort parkje. In het midden staat een waterput. Als je in Culemborg bent is het wel de moeite waard om het te bezoeken.

Vrouwe Elisabeth

In de tuin van het kasteel staat nu ook een beeld van Vrouwe Elisabeth van Culemborg. Ze regeerde van 1504 tot 1555 over Culemborg. Zei liet met 2e man het stadhuis bouwen en naar haar dood werd van haar geld een weeshuis gebouwd: het Elisabeth Weeshuis. Daar hebben tot 1952 kinderen gewoond.

Weetjes

-Stichting Kasteeltuin Culemborg had eerst archeologisch onderzoek verricht naar de precieze ligging. -Als je van boven zou kijken, zou je de resten van het oude kasteel kunnen zien. -Het kasteel werd gesloopt in opdracht van Kwartier van Nijmegen.