Noorwegen: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| + | waar gaat het over: SCANDINAVIË |
||
| − | {{Award}} |
||
| + | In scandinaviË is de tempratuur vaak laag en in de zomer is er ook vaak mors op het water en in scandienavië groeien veel sparenboomenen denne bomen maar die worden gekapt maar die worden gelukkig weer gezaad(gegroeid) en met die bomen worden meubels gemaakt want in scandinavië zijn veel bomen en er zijn ook veel fjorden die zijn langeleden onstaan in scandinavië is de natuur heel gezond en heel mooi maar het is zonden van de bomen dat die gekapt worden vind ik want bomen helpen ademhallen van mensen. en zijn heel mooi om te zien maar zo als jullie het hadden gehoord maakt het niet uit want ze worden tog weer gezaad(gegroeit) en als ze zijn gegroeid blijfen ze nog even en daarna worden ze gekapt en zo gaa het maar door in scandinaviË scandinavië is ook een heel mooien land en er is niet veel werkloosheid, |
||
| − | {{Noorwegen}} |
||
| − | '''Noorwegen''' ([[Bokmål]]: ''Norge'', [[Nynorsk]]: ''Noreg''), is het meest westelijke land van [[Scandinavië]] op [[IJsland]] na. De hoofdstad is [[Oslo]]. Noorwegen heeft zo'n 4,7 miljoen inwoners (Nederland heeft er meer dan 16 miljoen). |
||
| − | Noorwegen grenst aan 3 andere landen: [[Zweden]], [[Finland]] en [[Rusland]]. Noorwegen is erg bekend om zijn [[Noorwegen#Fjorden|fjorden]]. Noorwegen is als één van de weinige landen in Europa geen lid van de [[Europese Unie]] en gebruikt een eigen munt, de [[Noorse Kroon]]. |
||
| − | == Geschiedenis == |
||
| − | Vanaf ongeveer 800 tot 1066 leefden de [[Vikingen]] in Noorwegen, die in er in die periode met hun Vikingschepen op uit trokken om de wereld te verkennen, handel te drijven, oorlog te voeren en te plunderen. Het begin van de Vikingtijd valt samen met het ontstaan van de Noorse monarchie. Tot 872 waren er op het huidige Noorse grondgebied ongeveer 30 koninkrijken, die in die tijd door de eerste Noorse koning, Harald Schoonhaar werden verenigd. Historici nemen overigens aan dat Harald vooral over de kuststreken van Noorwegen regeerde en na Haralds dood viel wat Noorwegen was weer uiteen in kleinere gebieden en staten. |
||
| + | dit was mij verslag NAAM:mounia lamkadmi! |
||
| − | [[Leif Erikson]] zou trouwens als eerste Europeaan het Amerikaanse continent ontdekt hebben, dat was in het noorden van Canada. |
||
| − | |||
| − | === Middeleeuwen === |
||
| − | De Noorse koning [[Sigurd Jorsalfare]] was de eerste Europese koning die op [[kruistocht]] ging. Hij vertrok in 1107 uit Noorwegen en vocht tegen de [[Islam|moslims]] in [[Spanje]], [[Lissabon]], de [[Balearen]] en [[Palestina]]. In 1110 nam hij samen met [[Koning Boudewijn I van Jeruzalem]] de stad [[Sidon]] in. Eens Sigurd Jorsalfare terug was, regeerde hij heel streng, hij voerde onder andere een [[belasting]]systeem in. Na zijn dood ontstonden er grote discussies rond de opvolging van Sigurd, die alleen een dochter had nagelaten (in die tijd mochten enkel mannen koning worden). Hierdoor ontstond een burgeroorlog in Noorwegen die van 1130 tot 1240 zou gaan duren. In dat jaar werd [[Haakon Haakonson]] koning van een opnieuw verenigd Noorwegen. |
||
| − | |||
| − | === Moderne tijd === |
||
| − | Toen Zweden in 1521 de [[Kalmarunie]] verliet, werd Noorwegen al snel een provincie van [[Denemarken]]. Het bleef een Deens gebied tot het in 1814 overging in Zweedse handen. Noorwegen kreeg toen een eigen grondwet en meer zelfbestuur. In 1905 werd Noorwegen weer een onafhankelijke staat met koning [[Haakon VII]] als staatshoofd. |
||
| − | |||
| − | De Noorse bevolking heeft gestemd om geen lid te worden van de [[Europese Unie]]. |
||
| − | |||
| − | ==Geografie== |
||
| − | === Plaatsen === |
||
| − | {{Zie ook|Zie ook: [[lijsten van plaatsen in Noorwegen]].}} |
||
| − | |||
| − | De belangrijkste plaatsen in Noorwegen zijn: |
||
| − | {| |
||
| − | |- valign=top |
||
| − | | |
||
| − | * [[Bergen (Noorwegen)|Bergen]] |
||
| − | * [[Drammen]] |
||
| − | | width=25 | |
||
| − | * [[Fredrikstad]] |
||
| − | * [[Hamar]] |
||
| − | | width=25 | |
||
| − | * [[Hammerfest]] |
||
| − | * [[Kongsberg (plaats)|Kongsberg]] |
||
| − | | width=25 | |
||
| − | * [[Kristiansand]] |
||
| − | * [[Lillehammer (plaats)|Lillehammer]] |
||
| − | | width=25 | |
||
| − | * [[Narvik (plaats)|Narvik]] |
||
| − | * [[Oslo]] |
||
| − | | width=25 | |
||
| − | * [[Stavanger]] |
||
| − | * [[Trondheim]] |
||
| − | | width=25 | |
||
| − | * [[Bodø]] |
||
| − | * [[Tromsø]] |
||
| − | |} |
||
| − | |||
| − | === Nationale parken === |
||
| − | Er zijn diverse [[lijst van nationale parken in Noorwegen|nationale parken]] in Noorwegen, zoals: |
||
| − | {| width="50%" |
||
| − | |- valign=top |
||
| − | | width="33" | |
||
| − | * [[nationaal park Børgefjell|Børgefjell]] |
||
| − | * [[nationaal park Dovrefjell-Sunndalsfjella|Dovrefjell-Sunndalsfjella]] |
||
| − | * [[nationaal park Folgefonna|Folgefonna]] |
||
| − | | width="33" | |
||
| − | * [[nationaal park Hardangervidda|Hardangervidda]] |
||
| − | * [[nationaal park Jostedalsbreen|Jostedalsbreen]] |
||
| − | * [[nationaal park Jotunheimen|Jotunheimen]] |
||
| − | | width="33" | |
||
| − | * [[nationaal park Øvre Anárjohka|Øvre Anárjohka]] |
||
| − | * [[nationaal park Rondane|Rondane]] |
||
| − | * [[nationaal park Stabbursdalen|Stabbursdalen]] |
||
| − | |} |
||
| − | |||
| − | == Landschap == |
||
| − | [[Afbeelding:Geirangerfjord Noorwegen.jpg|right|thumb|200px|Een typisch Noors landschap]] |
||
| − | In Noorwegen kan maar 4% van de grond voor landbouw worden gebruikt. In het breedste gedeelte van het land ligt het Jotunheimergebergte. Het is bedekt met gletsjers en op de grootste bergtoppen eeuwige sneeuw. De hoogste berg van Noorwegen is de Glittertind die is ongeveer 2470 meter hoog. Van alle bergen in Noorwegen komen bruisende rivieren naar beneden. Daar wordt elektriciteit mee opgewekt. Noorwegen staat bekent om de fjorden die er zijn. Miljoenen jaren geleden tijdens de laatste ijstijd zijn deze fjorden ontstaan. Op sommige plaatsen zijn de fjorden wel 1.000 meter diep. De langste en diepste fjord is het [[Sognefjord]]. Deze fjord is meer dan een kilometer diep en 160 km lang. Deze inham wordt ook wel koning van de fjorden genoemd. |
||
| − | |||
| − | ===Fjorden=== |
||
| − | De fjorden zijn vaak U-vormige dalen, die ontstaan zijn door de uitschuring van [[landijs]] in [[ijstijd]]en. |
||
| − | Toen lag [[Scandinavië]] onder een zeer dik pak landijs en [[gletjer]]s. |
||
| − | Geregeld komt het voor dat de fjorden minder diep zijn aan de monding dan verder het land in. |
||
| − | |||
| − | Dit komt door de morenen (een soort stenen) die zijn blijven liggen, toen de gletsjer na de ijstijd smolt en zich "terugtrok". Zo ontstond een soort drempel. Deze verhoging wordt in het Noors een fjordterskel (fjorddrempel of -dorpel) genoemd en die zorgt ervoor dat het water in een fjord zich rustiger gedraagt dan de (open) zee erbuiten. |
||
| − | |||
| − | Een gevolg van deze fjorddorpel is dat hij de verversing van water tegenhoudt, waardoor het water lang in een fjord kan blijven. Een ander gevolg is dat het water in een fjord in de zomer, als er veel regenwater wordt afgevoerd, aan de oppervlakte zoet is, terwijl het op grotere diepte zout is. |
||
| − | |||
| − | In de winter is het water overal vrijwel zout. |
||
| − | |||
| − | == Grootste steden == |
||
| − | [[Afbeelding:Bergen Noorwegen.jpg|right|thumb|200px|[[Bergen (Noorwegen)|Bergen]]]] |
||
| − | Er zijn niet echt veel grote steden in Noorwegen. De hoofdstad [[Oslo]] is overduidelijk de grootste stad van het land met 600.000 inwoners. Nabij de hoofdstad liggen er wel nog een paar andere redelijke grote steden, waardoor er in het gebied van Oslo bijna 1 miljoen inwoners wonen (25% van de Noorse bevolking!). |
||
| − | |||
| − | De tweede grootste stad van Noorwegen, [[Bergen (Noorwegen)|Bergen]], is een oude havenstad met 260.000 inwoners. Deze stad is vooral populair bij toeristen. Alhoewel dat Bergen in één van de meest regenachtige gebieden van Europa ligt. Gemiddeld valt er in Bergen 2,5 tot 3 keer zoveel regen als in Nederland of Vlaanderen. De derde stad van het land, [[Trondheim]] is met 160.000 een al kleinere stad. |
||
| − | |||
| − | De vierde stad van Noorwegen, [[Stavanger]], is dankzij de [[petroleum]]-industrie uit de Noordzee groot geworden, de stad heeft nu zo'n 120.000 inwoners. Stavanger heeft een oud stadsgedeelte en een nieuw stadscentrum met redelijk hoge gebouwen. Stavanger wordt vaak wel de ''Petroleumhoofdstad van Noorwegen'' genoemd. |
||
| − | |||
| − | == Economie == |
||
| − | Bijna alle elektriciteit van Noorwegen wordt geleverd door hydro-elektrische energie, en het land brengt deze elektriciteit ook naar andere landen. De belangrijkste handelspartners van Noorwegen zijn het [[Verenigd Koninkrijk]], [[Duitsland]] en [[Zweden]]. |
||
| − | |||
| − | Noorwegen is een duur land om in te wonen, maar het heeft wel de hoogste levensstandaard van heel de wereld. Noorwegen is ook het best functionerende land van de wereld. |
||
| − | |||
| − | == Onderwijs == |
||
| − | In Noorwegen hoef je geen uniform aan. Het schooljaar in Noorwegen duurt van ergens in het einde van augustus tot midden juni. Je wordt ’s morgens met de bus opgehaald, dat meestal gratis is. Je eet ’s middags ook op school. |
||
| − | |||
| − | Je moet 6 jaar zijn voor dat je naar de basisschool mag. |
||
| − | |||
| − | In 1739 gingen de kinderen voor het eerst naar school. |
||
| − | In 1889 duurde het basisonderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs samen 7 jaar. |
||
| − | In 1969 duurde het 9 jaar en in 1997 10 jaar. |
||
| − | Vanaf het najaar van 2006 bestaat uit: de basisschool 1-7 |
||
| − | En de onderbouw van het voortgezet onderwijs 8-10. |
||
| − | |||
| − | ==Cultuur== |
||
| − | [[Afbeelding:Kerkje in Voss Noorwegen.jpg|left|200px|thumb|Kerkje in [[Voss]]]] |
||
| − | ===Keuken=== |
||
| − | In de Noorse keuken kom je veel vis tegen; voornamelijk [[zalm]] en [[haring]]. [[Lefse]] is een populair flinterdun 'aardappelbrood', dat vooral gegeten wordt met de tijd rond [[Kerstmis]]. Verder wordt er in Noorwegen ook veel vlees gegeten. |
||
| − | |||
| − | ===Architectuur=== |
||
| − | Noorwegen leunt op het vlak van architectuur dicht aan bij de architectuur van [[Zweden]], al heeft Noorwegen wel iets dat je in Zweden amper vindt, namelijk de [[staafkerk]]en. |
||
| − | |||
| − | ===Kunst=== |
||
| − | [[Afbeelding:De Schreeuw Edvard Munch.jpg|right|thumb|250px|"''De Schreeuw''" van [[Edvard Munch]]]] |
||
| − | In het begin werd de Noorse kunst gedomineerd door kunstwerken uit Nederland, Duitsland en [[Kopenhagen]]. Pas in de 19de eeuw begon de Noorse kunst echt vormen te krijgen, eerst enkel met [[portret]]ten, daarna met landschapschilderijen. |
||
| − | |||
| − | Een wereldberoemde Noorse schilder is [[Edvard Munch]] (1893-1944), die wereldberoemd werd met "''De Schreeuw''" (zie foto). |
||
| − | |||
| − | ===Muziek=== |
||
| − | Noorwegen heeft een rijke geschiedenis op het gebied van [[folklore]]muziek. Noorwegen heeft ook enkele bekende componisten gehad. De laatste decennia heeft Noorwegen vooral een rijk aanbod ontwikkelt op het vlak van [[black metal]]-muziek. |
||
| − | |||
| − | ===Sport=== |
||
| − | Sport speelt een zeer belangrijke rol in Noorwegen. Het land heeft een rijke geschiedenis als het om wintersporten gaat (langlaufen, schaatsen, ...). Ook [[alpineskiën]] is populair. Noorwegen organiseerde de [[Olympische Winterspelen]] van 1952 (in Oslo) en 1994 (in [[Lillehammer]]). In deze stad werd in 2004 ook het [[Junior Eurovisie Songfestival]] georganiseerd. |
||
| − | |||
| − | Een belangrijke zomersport is het voetbal. Bij de mannen scoort Noorwegen niet echt goed, maar bij het vrouwenvoetbal hoort Noorwegen tot de besten van de wereld. Belangrijkste zaalsport is handbal. Ook unihockey, een vorm van zaalhockey, en volleybal zijn zeer snel in populariteit groeiende sporten. |
||
| − | |||
| − | == Wist je dat ... == |
||
| − | Wist je dat ... |
||
| − | * ... er in Noorwegen een enorm lange [[kustlijn]] heeft, die zelfs nog langer is dan die van [[Australië]]? |
||
| − | * ... in het Noors een gehaktbal kjøttkaker heet? |
||
| − | * ... een flinterdunne broodsoort is flatbrød heet? |
||
| − | * ... koldtbord een soort buffet is van koud en warm eten? |
||
| − | * ... Noorwegen haar nationale luchtvaartmaatschappij, [[Scandinavian Airlines]], deelt met [[Zweden]] en [[Denemarken]]? |
||
| − | |||
| − | ==Foto-galerij== |
||
| − | <gallery> |
||
| − | Afbeelding:Noorwegen lokatie.png|Lokatie in Europa |
||
| − | Afbeelding:NoorwegenWinter.jpg| Satellietfoto |
||
| − | </gallery> |
||
| − | |||
| − | ==Vlag en wapen== |
||
| − | <gallery> |
||
| − | Afbeelding:Flag of Norway.png|Vlag van Noorwegen |
||
| − | Afbeelding:Noorwegen wapen.png|Wapen van Noorwegen |
||
| − | Afbeelding:Noorwegen blazoen.png|Koninklijk blazoen van Noorwegen |
||
| − | </gallery> |
||
| − | ==Externe links== |
||
| − | * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/no.html CIA worldfactbook] |
||
| − | * [http://webje-noorwegen.yurls.net/ Webje Noorwegen] |
||
| − | |||
| − | |||
| − | {{Navigatie Landen Europa}} |
||
| − | [[Categorie:Landen]] |
||
Versie van 8 feb 2012 21:54
waar gaat het over: SCANDINAVIË
In scandinaviË is de tempratuur vaak laag en in de zomer is er ook vaak mors op het water en in scandienavië groeien veel sparenboomenen denne bomen maar die worden gekapt maar die worden gelukkig weer gezaad(gegroeid) en met die bomen worden meubels gemaakt want in scandinavië zijn veel bomen en er zijn ook veel fjorden die zijn langeleden onstaan in scandinavië is de natuur heel gezond en heel mooi maar het is zonden van de bomen dat die gekapt worden vind ik want bomen helpen ademhallen van mensen. en zijn heel mooi om te zien maar zo als jullie het hadden gehoord maakt het niet uit want ze worden tog weer gezaad(gegroeit) en als ze zijn gegroeid blijfen ze nog even en daarna worden ze gekapt en zo gaa het maar door in scandinaviË scandinavië is ook een heel mooien land en er is niet veel werkloosheid,
dit was mij verslag NAAM:mounia lamkadmi!