Temperartuurregulatie

Temperatuurregulatie is het op pijl kunnen houden van je lichaamstemperatuur. Je lichaam doet dit voor een grootdeel helemaal automatisch, doordat je hersenen het aansturen.

Normale lichaamstemperatuur

Bij het opgroeien leert een mens om te zorgen voor de eigen lichaamstemperatuur. Een kind leert al op jonge leeftijd hoe het zich met kleding, eten en bewegen kan aanpassen aan de omgevingstemperatuur. Daarnaast bestaat er apparatuur als airconditioning, verwarming en luchtbevochtiging, om de temperatuur in de omgeving te regelen. De lichaamstemperatuur bij gezonde mensen is normaal gesproken hoger dan de omgevingstemperatuur. De lichaamstemperatuur varieert tussen de 36,5 en 37,5 graden Celsius. Een temperatuur van 37 graden Celsius werd gezien als de standaard gemiddelde lichaamstemperatuur. Uit onderzoek is gebleken dat deze gemiddelde lichaamstemperatuur inmiddels is teruggelopen naar 36,7 graden Celsius.

Mensen zijn warmbloedige wezens. Dit houdt in dat de lichaamstemperatuur van mensen onafhankelijk is van de omgeving. Om die lichaamstemperatuur stabiel te houden, spelen twee factoren een rol: De warmte die het lichaam produceert, moet gelijk zijn aan de warmte die het lichaam afgeeft. Het lichaam produceert warmte door een proces van stofwisseling in de hersenen, de lever en de spieren. Het lichaam moet in staat zijn om de warmte die het produceert, over het hele lichaam te verdelen. Daarin speelt de bloedsomloop een grote rol. Bij het ontwaken in de ochtend wordt vaak een wat lagere temperatuur gemeten dan later op de dag. In de loop van de dag kan de temperatuur iets oplopen door lichamelijke inspanning. Met de lichaamstemperatuur wordt de centrale lichaamstemperatuur bedoeld. Dit is de temperatuur van de romp. Lichaamsdelen als benen en armen kunnen namelijk heel koud aanvoelen, terwijl de romp voldoende warmte vasthoudt om de organen te laten functioneren.

Afwijkingen

Afwijkingen in de lichaamstemperatuur kunnen ontstaan door verschillen in leeftijd, geslacht, gewicht, beweging, buitentemperatuur, gezondheidstoestand of periodiek (bij vrouwen na de eisprong en in de overgang). Ook speelt de soort thermometer, de wijze van meten en het tijdstip van de meting een rol. Bij oudere mensen, bij mensen met een verminderde gezondheidstoestand en bij mensen met ernstige hersenaandoeningen kan het temperatuurregulatiecentrum in de hersenen stoornissen gaan vertonen. Deze zorgvragers kunnen daardoor eerder door hitte of koude bevangen worden.

Soms gaat de lichaamstemperatuur van mensen omhoog en omlaag door de activiteiten die zij uitvoeren. Als iemand deelneemt aan de jaarlijkse Nieuwjaar duik, zal het lichaam iets afkoelen, ondanks dat de zwemmer in beweging is. Als de temperatuur omlaag of omhoog gaat, hoeft dat niet automatisch te betekenen dat iemand ziek is. Bij iemand die op een warme zomerdag gaat hardlopen bijvoorbeeld, zal de temperatuur oplopen terwijl hij niet ziek is. Een gezond mens is in staat deze temperatuurschommelingen zelf op te lossen, bijvoorbeeld door warm of koud te douchen, iets kouds of juist iets warms te drinken en door zich goed aan te kleden of juist iets uit te trekken.