Willem III van Oranje-Nassau
'Willem van Oranje, geboren te Den Haag op 14 november 1650, was de zoon van stadhouder Willem II en Maria Stuart I, dochter van Engelse koning Karel I. Willem III stond bekend als een koud en berekenend man, maar hij was een bekwaam veldheer en diplomaat. Zijn regeringsperiode is van groot belang geweest voor de monarchie.
In het rampjaar 1672 verklaart Engeland de Republiek der 7 provinciën de oorlog. In april doen Frankrijk Munster en Keulen hetzelfde. Er was behoefte aan een sterk militair leider. Daarom wordt in juli van 1672 prins Willem tot stadhouder benoemd waarmee er een einde aan het eerste stadhouderloze tijdperk komt. Willem bevecht de Fransen met veel succes. Dit resulteert in vredesvoorstellen van koning Lodewijk XIV die echter niet geaccepteerd worden door prins Willem en de Staten Generaal. Er is veel beroering onder het Nederlandse volk. Oranje voert de boventoon weer en degenen die niets of weinig met de Oranjes ophebben, moeten het ontgelden. Zo worden op 20 augustus 1672 raadspensionaris Johan de Witt (die toen zijn ambt al had neergelegd) en zijn broer Cornelis, gelyncht door een woedende menigte bij de Gevangenpoort in Den Haag. De gebroeders De Witt werden beschuldigd van hoogverraad jegens Prins Willem.
Op 19 februari 1674 wordt de vrede getekend met Engeland (vrede van Westminster). De oorlog wordt te duur voor Engeland en de regering trekt er geen geld meer voor uit. Op 22 april 1674 wordt de vrede met Munster getekend. Op 11 mei 1674 de vrede met Keulen. Alleen Frankrijk zet de strijd nog voort.
Teneinde zijn banden met Engeland te versterken, trouwt Willem in 1677 met de 15-jarige Engelse prinses Maria Stuart II, dochter van de latere koning Jacobus II. Onder druk van deze alliantie, en niet in de laatste plaats vanwege de diplomatieke vaardigheden van Willem, gaat Lodewijk XIV uiteindelijk in 1678 akkoord met een vredesvoorstel in het voordeel van de Nederlanden. De door Frankrijk veroverde gebieden in de Zuidelijke Nederlanden moeten teruggegeven worden en het handelsverbod met Frankrijk wordt opgeheven.
In 1688 nodigen Engelse protestanten de Nederlandse Willem III uit om hun koning (zijn schoonvader), Jacobus II, te verdrijven omdat deze een te pro-katholieke koers zou varen. Met 15.000 man aan troepen landt hij op 5 november 1688 in Torbay. Het merendeel van de Engelse adel schaart zich achter Willem III en Jacobus II wordt gedwongen naar Frankrijk te vluchten. Om meer overmacht te hebben op de katholieken, weigert prins Willem III om als prins-gemaal naast zijn echtgenote in Engeland te regeren. Na goedkeuring van het Engelse parlement worden 'William and Mary' op 22 januari 1689 gekroond tot koning en koningin van Engeland. Lodewijk XIV reageert hierop met een oorlogsverklaring aan Engeland en de Nederlandse Republiek. Het Schotse parlement accepteert de nieuwe heersers, het voornamelijk katholieke Ierland moet echter met geweld overtuigd worden. Dit gebeurt in 1690 bij de slag om de Boyne. Daarbij worden Jacobus II en zijn Frans-Ierse leger verslagen.
In 1694 overlijdt Maria Stuart II kinderloos. Vanaf dat moment regeert Willem alleen. De meeste tijd is hij verwikkeld in oorlogen op het vaste land van Europa. Hij leidt een reeks van veldslagen tegen de Franse koning Lodewijk XIV. Met succes, in 1697, met de vredestraktaten van Rijswijk, geven de Fransen zich over en moeten zij het grootste deel van de veroverde gebieden weer prijs geven.
Willem III overlijdt op 29 maart 1702 aan de gevolgen van een val van zijn paard op Hampton Court. Bij gebrek aan een troonopvolger, wordt hij in Engeland opgevolgd door, koningin Anna, de zuster van zijn overleden vrouw. Willem zorgt voor veel opschudding met zijn testament als hij zijn hele vermogen van fl. 800.000,- en zijn bezittingen in de Nederlanden nalaat aan Johan Willem Friso (een verre neef). De Friese erfstadhouder is op dat moment pas 15 jaar oud en de meerderheid van de gewesten vond het beter om hem niet als stadhouder te kiezen. Zo breekt het tweede stadhouderloze tijdperk aan.
Links
- [ http://www.home.wish.net/~mgelten/Staatshoofden/Stadhouders/Willem3.htm (site over ko/stadhouder willem 3)]
Koninklijkhuis 12 aug 2007 14:22 (CEST)