Carnyx
De oude carnyx was een blaasinstrument van de Kelten en Daciërs uit de ijzertijd, gebruikt tussen c. 200 voor Christus en ca. 200 na Christus. Het was een soort bronzen trompet met een langwerpige S-vorm vergelijkbaar met de bronselur. Het werd zo gehouden dat het lange rechte centrale gedeelte verticaal was en het korte eindgedeelte van het mondstuk en de veel bredere bel horizontaal in tegengestelde richtingen. De bel was vormgegeven in de vorm van een kop van een zwijn of een ander dier met open mond.
Het werd gebruikt in oorlogsvoering, waarschijnlijk om troepen tot de strijd aan te zetten en tegenstanders te intimideren, zoals de Griekse historicus Polybius vertelt. Door de behoorlijke hoogte van het instrument kon het over de hoofden van de deelnemers aan veldslagen of ceremonies worden gehoord.
Naam
Het woord "carnyx" is afgeleid van de Gallische deelwoord, "carn-" of "cern-", wat "gewei" of "hoorn" betekent, en hetzelfde deelwoord van de naam van de god, Cernunnos.
Archeologie
Tot 2004 waren er fragmenten van slechts vijf carnyces vanuit archeologische opgravingen bewaard gebleven, afkomstig uit het moderne Schotland, Frankrijk, Duitsland, Roemenië en Zwitserland, maar in 2004 ontdekten archeologen een grote verzameling van bronzen voorwerpen uit de eerste eeuw voor Christus in Tintignac in Corrèze, Frankrijk. Er werden meer dan 500 fragmenten (stukjes) van ijzeren en bronzen voorwerpen ontdekt in een Gallische put. De voorwerpen bestonden uit zo'n 12 zwaarden en schedes (houder van een zwaard), ijzeren speerpunten, een schild, tien bronzen helmen en een ijzeren vogel, 2 dierenkoppen, een dierenlichaam, een ketel en zeven Carnyces, waarvan er één bijna compleet is.
Reconstructie
Het was lang onduidelijk waar de carnyx voor diende en hoe het zou klinken. Aan de hand van de resten is er onder leiding van John Kenny er een nagemaakt; dat heet een reconstructie. Na 2000 jaar stilte werd de gereconstrueerde Deskford Carnyx in april 1993 onthuld in het National Museum of Scotland. Het instrument verscheen daarna ook in de openingsscène van de film "Gladiator" (2000). Het wordt ook in de animatiefilm "Brave" uit 2012 gebruikt.
Links
- YouTube - Carnyx