Val van Srebrenica
De val van Srebrenica of het bloedbad van Srebrenica is de naam voor de inname van de Bosnische stad Srebrenica door de Servische troepen tijdens de oorlogen in voormalig Joegoslavië op 11 juli 1995. Bij de inname kwamen 8.000 Bosnische moslimjongens en -mannen om het leven, waarvan er tegenwoordig nog steeds meer dan 1.000 niet geïdentificeerd zijn. De val van Srebrenica wordt gezien als de ergste oorlogsdaad in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog en de ergste genocide (volkerenmoord) sinds de Holocaust.
De stad Srebrenica werd door de Verenigde Naties als veilige stad verklaard voor Bosnische moslims tijden de oorlogen. De stad werd beschermd door 4.000 Nederlandse troepen, maar zij konden niet op tegen het Servische leger. Zij besloten daarop de enclave te evacueren en begonnen met de meisjes en vrouwen. De jongens en mannen konden niet geëvacueerd worden, aangezien toen de enclave al gevallen was. Het Internationaal Gerechtshof oordeelde in 2017 dat Nederland zelf voor 30% verantwoordelijk was voor de oorlogsmisdaad.
Algemeen
Van 1991 tot 1995 was er een oorlog in Joegoslavië. Tegenwoordig bestaat dit land niet meer en zijn dit de landen Kroatië, Bosnië en Herzegovia, Slovenië, Macadonië en Kosovo. In 1991 ontstond er een zware burgeroorlog in Bosnië en Herezegovina, omdat de meeste inwoners van Bosnië onafhankelijk wilden worden. Dit betekent dat zij een eigen land wilden en niet meer bij Joegoslavië wilden horen. Al even hiervoor waren ook Slovenië en Kroatië onafhankelijk geworden. De Bosnische Serviërs wilden niet dat Bosnië een onafhankelijk land werd. Zij kwamen in opstand onder leiding van Ratko Mladic. Hij begon met hulp van het Joegoslavische leger aan de oorlog tegen Bosnië en Herzegovina.
Srebrenica
Srebrenica is een stad die in Bosnië en Herzegovina ligt. De stad heeft ongeveer 15.000 inwoners. De betekenis van Srebrenica is: 'Zilveren plaats'. Deze naam is ontstaan in de Romeinse tijd toen de Romeinen hier zilver hebben ontdekt. Srebrenica is bekend geworden door de Val van Srebrenica in 1995.
De val van Srebrenica
Op 6 juli 1995 vielen de Bosnische Serviërs onder leiding van Ratko Mladic Srebrenica binnen. Vanwege de oorlog had de VN veiligheidsraad VN blauwhelmen naar Joegoslavië gestuurd. Zij moesten hier de bevolking beschermen, voorzien van eten, drinken en medicijnen en ervoor zorgen dat de grenzen werden bewaakt. Ook de Nederlandse regering heeft vanaf 1992 in totaal bijna 10.000 militairen naar Joegoslavië gestuurd. De militairen vanuit Nederland worden Dutchbatters genoemd. In totaal zijn er 3 groepen (Dutchbat I, Dutchbat II en Dutchbat III) in Joegoslavië geweest. De militairen gingen daar telkens voor een half jaar naar toe. Door de VN werden er een aantal veilige gebieden, deze worden safe area's genoemd, opgezet. In deze gebieden was het de bedoeling dat de Bosnische moslims hier beschermd zouden worden tegen de aanvallen van de Bosnische Serviërs. De grootste safe area lag in Srebrenica. De aanwezigheid van de Dutchbatters moesten Bosnische Serviërs afschrikken om binnen te vallen. De Dutchbatters hadden niet de taak om oorlog te voeren en hadden daardoor niet zo veel en goede wapens. Toen de Bosnische Serviërs op 6 juli 1995 de safe area binnen vielen konden de Dutchbatters hier niet tegen op. Een aantal Dutchbatters werden gevangen genomen (krijgsgevangenen gemaakt) en zouden pas weer worden vrijgelaten als de VN zich zou overgeven. Op 11 juli 1995 werd Srebrenica veroverd. Zo'n 15.000 mannen vluchtten de bergen in. De andere moslims (ongeveer 25.000 mensen) werden meegenomen naar de basisplek van de Dutchbatters in Potočari een dorpje in de omgeving van Srebrenica. Hier waren ongeveer 350 Dutchbatters aanwezig om hen te beschermen. Ook hier hadden de Dutchbatters te weinig wapens en waren zij met te weinig militairen om de moslims te beschermen en werden ze door de Serven veroverd.
De gevolgen van de val van Srebrenica
De gevolgen van de verovering van Srebrenica, ook wel de val van Srebrenica genoemd, waren groot. Veel moslim mannen die op de vlucht voor de Serven de bergen in zijn gevlucht, hebben dit niet overleefd. De meesten zijn onderweg dood geschoten door de Serven. Ook op de basisplek Potočari waar de moslims waren heen gevlucht, waren ze niet veilig. De Servische soldaten scheidden de mannen van de vrouwen en kinderen. De vrouwen en kinderen werden naar Tuzla (moslims gebied) gebracht. Zij waren hier veilig. De mannen werden meegenomen door de Serven. De Serven vertelden de vrouwen en de Dutchbatters dat zij naar een veilige plek geëvacueerd (verhuisd) zouden worden. De taak van de Dutchbatters was om alles rustig en soepel te laten verlopen. De Dutchbatters konden niets anders dan geloven dat Mladic de moslim mannen niets aan zou doen. Helaas bleek na de oorlog dat alle mannen waren vermist of vermoord. Velen van hen werden teruggevonden in massagraven. Dit zijn graven waarin heel veel mensen bij elkaar in één keer zijn begraven. Deze massamoord op de moslims is na de Tweede Wereldoorlog één van de grootste oorlogsmisdaden in de geschiedenis.
Oorzaak van de val van Srebrenica
Srebrenica is een plaats die precies op de grens tussen de Serven en de Bosnische moslims ligt. Srebrenica ligt in een dal (zie afbeelding). Door deze diepe ligging tussen de bergen was het voor de Serven heel erg makkelijk om ongezien naar Srebrenica te komen. De luitenant (leider) van de Dutchbatters Tom Karremans sloeg alarm toen hij door had dat de Serven dichterbij kwamen. Hij vroeg om militaire steunen vanuit de lucht. De eerste twee keren op 6 en 8 juli weigerde de VN deze luchtsteun, omdat zij vond dat er nog geen direct gevaar was, omdat er nog niet werd gevochten. Op 11 juli vroeg Karremans weer om steun. De eerste keer werd deze weer geweigerd, maar de tweede aanvraag werd wel goed gekeurd. Om 14.40 uur hebben twee Nederlandse F16 vliegtuigen twee Servische tanks gebombardeerd. De Servische militairen wilden de Dutchbatters doden als de hulp vanuit de lucht niet zou stoppen. Om de Dutchbatters niet in gevaar te brengen is de luchtsteun gestopt en konden de Serviërs gewoon hun gang gaan.
Gevolgen voor de Dutchbatters na de oorlog
De Dutchbatters zijn naar Joegoslavië uitgezonden met het idee dat zij daar de bevolking zouden gaan helpen. Het doel was niet dat er oorlog gevoerd zou worden. Hun bewapening was ingericht op helpen en niet op vechten. De hele uitzending (missie) is voor de Dutchbatters, vooral voor de laatste groep die aanwezig waren bij de val van Srebrenica, erg heftig geweest. Zij voelden zich machteloos, omdat zij de mensen niet konden beschermen tegen de aanvallen van de Serven. Bij thuiskomst hebben veel militairen problemen gekregen, omdat zij alles wat er was gebeurd niet konden vergeten (traumatische ervaring).
Er zijn jarenlang na de oorlog verschillende onderzoeken geweest om te onderzoeken wie nu precies schuldig was aan de massamoorden (genocide) die tijdens deze oorlog hebben plaatsgevonden. Uit deze onderzoeken kwam geen duidelijk antwoord. Het is heel lastig om één schuldige aan te wijzen. Er waren heel veel landen betrokken. Vanuit Bosnië heeft een groep vrouwen die tijdens de oorlog hun man hebben verloren een groep opgezet en samen hebben zij een rechtszaak aangespannen tegen de Nederlandse staat. Zij vinden dat Nederland verantwoordelijk is voor de gebeurtenissen tijdens de oorlog. Deze bekende rechtszaak wordt ook wel de 'Moeders van Srebrenica' genoemd. In totaal heeft deze rechtszaak meer dan 12 jaar geduurd. Op 19 juli 2019 heeft de rechter uitspraak gedaan. De rechter heeft bepaald dat de Staat beperkt verantwoordelijk is. Dit betekent dat Nederland zeker fouten heeft gemaakt, maar dat zij niet helemaal de schuldige is.
De Dutchbatters waren het niet eens met deze uitspraak en zijn ook een rechtszaak begonnen. Velen van hen hebben veel problemen aan de gebeurtenissen in Bosnië overgehouden. Ze hebben daar in een situatie gezeten waarin ze niets konden en waren overgeleverd aan de macht van de VN. Door de uitspraak van de rechter krijgen ze nu voor een deel de schuld en worden ze als oorlogsmisdadiger gezien. De Dutchbatters vinden dat de Nederlandse overheid heeft gefaald in deze missie en heel slordig is geweest. Ze eisen via de rechter eerherstel, excuses van de Nederlandse Staat en een geldbedrag.
Bronnen
- Bek, P. (2014, 17 juli). Nederland verantwoordelijk voor Srebrenica - Geschiedenis Beleven. Geraadpleegd op 2 november 2019, van http://www.geschiedenisbeleven.nl/nederland-verantwoordelijk-voor-srebrenica/
- Brantz, C., & Spinhof, H. (2015). De Srebrenica-dagboeken: ooggetuigenverslag van een hoofdrolspeler. Uithoorn: Karakter Uitgevers.
- Brouwer, J. W. L. (2003). Gedegen en evenwichtig? Het NIOD-rapport nader beschouwd. BMGN - Low Countries Historical Review, 118(3), 293. https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.5880
- De Graaff, B. J. G. (z.d.). Enclaves van leed en werkelijkheid; wiens trauma is ‘Srebrenica’ eigenlijk? Geraadpleegd op 2 november 2019, van https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/242616
- De Zeeuw, H. (2016, 30 juni). Veteranen Dutchbat starten rechtszaak tegen de Staat. Geraadpleegd op 2 november 2019, van https://www.nrc.nl/nieuws/2016/06/30/veteranen-dutchbat-starten-rechtszaak-tegen-de-staat-a1406186
- Honig, J. W. (2007). Strategy and Genocide: Srebrenica as an Analytical Challenge. Southeast European and Black Sea Studies, 7(3), 399–416. https://doi.org/10.1080/14683850701566260
- Keuris, F., & van Liempt, A. (2010). Dutchbat III: getuigenissen na Srebrenica. Den Haag: D’jonge Hond.
- Kranenburg, M. (2019, 19 juli). Staat deels aansprakelijk voor Srebrenica. Geraadpleegd op 2 november 2019, van https://www.nrc.nl/nieuws/2019/07/19/srebrenica-staat-deels-aansprakelijk-a3967637
- Oorlogsslachtoffers Bosnië eindelijk begraven. (2019, 20 juli). Geraadpleegd op 4 november 2019, van https://www.parool.nl/wereld/oorlogsslachtoffers-bosnie-eindelijk-begraven~b494a030/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
- Runia, E. (2004). “Forget About It”: “Parallel Processing” in the Srebrenica Report. History and Theory, 43(3), 295–320. https://doi.org/10.1111/j.1468-2303.2004.00284.x
- Weerdenburg, J. (1998). Lessen uit Srebrenica. Utrecht: Prestige.
- Wikipedia-bijdragers. (2018, 22 november). UNPROFOR - Wikipedia. Geraadpleegd op 2 november 2019, van https://nl.wikipedia.org/wiki/UNPROFOR
- Wikipedia-bijdragers. (2019, 23 september). Inname van Srebrenica met deportatie en genocide van ruim 7000 mannelijke moslims. Geraadpleegd op 2 november 2019, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Val_van_Srebrenica