Injecteren
injecteren is met een naaldje in bloed toedienen.
Wat is het
Als een medicijn niet oraal wordt toegediend, maar zo, dat het slijmvlies van de darm helemaal niet nodig is voor opname in het bloed, dan noemt men de toedieningswijze parenteraal. In de praktijk komt dat neer op injecteren. Een injectie in het onderhuids vetweefsel noemt men een subcutane injectie; ook wel een s.c. injectie genoemd. Een injectie in een spier noemt men intramusculair, ook wel i.m. Een Mantoux wordt gezet in de lederhuid: die injectie is intracutaan. Soms hoort men vertellen dat parenterale toediening van medicijnen zorgt voor een heel snelle opname in de bloedbaan. Dit is een misverstand. Het is lang niet altijd snel. Orale toediening van een medicijn in opgeloste vorm, op een nuchtere maag met een ruime hoeveelheid water is zeer snel en vaak sneller dan een subcutane of intramusculaire injectie. Bij een injectie wordt er een hoeveelheid geneesmiddel ergens neergelegd in subcutaan vet of een spier. Bloed dat daar langskomt neemt het middel mee. Het geneesmiddel zal vanuit het weefsel door moeten dringen tot in het bloed. De snelheid van dat proces kan nogal wisselen en snelheid is niet per definitie gegarandeerd. Snelheid van werking is in principe geen goed argument om te injecteren, als orale toediening op een lege maag van datzelfde middel mogelijk is. De snelheid van opname in het bloed hangt ervan af of het geneesmiddel in een waterige oplossing zit of in een meer vettige oplossing; geneesmiddelen die goed in vet oplosbaar zijn, en die ingespoten zijn in zo'n vettige oplossing, zullen slechts langzaam de stap maken naar het plasma (want dat is water), zeker als het geneesmiddel ook niet zo heel gemakkelijk door plasma kan worden vervoerd. Op het moment dat het lichaam niet in staat is om voldoende bloed door het vetweefsel of door de spier heen te sturen, zal de opname van het middel in het bloed sterk achteruitgaan. Het geneesmiddel ligt te wachten op bloed dat niet komt. Situaties waarin dit gebeurt zijn bijvoorbeeld shock en hartfalen, waarbij de bloedsomloop bloed stuurt naar vitale organen (hersenen, nieren, hartspier), en de rest van de weefsels met veel minder bloed rond moet zien te komen. Lichamelijke inspanning na een intramusculaire injectie kan zorgen voor een sterke toename van de doorbloeding van de spier met een toename van de snelheid waarmee het middel door het bloed wordt meegenomen. Een subcutane injectie die niet diep genoeg is kan aanleiding zijn tot een te snelle en krachtige werking van het medicijn, als het in de lederhuid terecht is gekomen.
Reden voor injecteren
Al met al zijn er niet altijd genoeg argumenten om te geloven dat na subcutane of intramusculaire injectie de werking wel betrouwbaar, evenwichtig en snel zal zijn. Er zijn teveel andere factoren in het spel. Subcutane injecties staan, net zoals suppositoria ('rectale toediening') eerder bekend om de traagheid waarmee gemiddeld genomen de werking begint. Goede redenen om parenteraal toe te dienen, zijn er natuurlijk wel:
- de patiënt kan niet slikken;
- er is geen passage van maag en darmen mogelijk;
- er is geen orale toedieningsvorm van het medicijn;
- er zijn teveel plaatselijke risico's op irritatie van het maagslijmvlies;
- het firstpasseffect is te groot
Men moet terughoudend zijn met intramusculair injecteren als iemand een bloedingsneiging heeft, met andere woorden als er stollingsstoornissen zijn. Die kunnen komen door aandoeningen van beenmerg of lever. Ook bij gebruik van orale antistolling (anticoagulantia), bijvoorbeeld Sintrom (acenocoumarol). Door injecteren in een spier zullen er een paar spiercellen kapot gaan. Injecteren in spieren of zieke spieren (zoals bij spierdystrofie) is verboden. Littekens en afwijkingen in de onderhuidse vetstructuur na veelvuldig injecteren, kunnen zorgen voor een onregelmatige opname van insuline bij patiënten met diabetes mellitus. Goede observatie van verhardingen en atrofie (slechtere huidstructuur) op veelgebruikte injectieplaatsen is nodig. Men moet dan de plaats wisselen.