Toetssteen
Een toetssteen is een kleine tablet van donkere steen zoals leisteen (basaniet) of lydiet, die wordt gebruikt voor het testen van legeringen van edele metalen. Het heeft een fijnkorrelig oppervlak waarop zachte metalen een zichtbaar spoor achterlaten als je die er overheen 'krast'.
Geschiedenis
De toetssteen werd gebruikt tijdens de Harappah-periode van de beschaving van de Indusvallei, ca. 2.600 - 1.900 v. Chr voor het testen van de zuiverheid van zachte metalen (goud, zilver e.d.). Het werd ook gebruikt in het oude Griekenland.
Met de toetssteen kon iedereen gemakkelijk en snel de zuiverheid van een metaalmonster bepalen. Dit zorgde er ook voor dat goud als een eerlijke vorm van ruilmiddel werd geaccepteerd (als voorloper van een metaalmiddel). Hoewel het mengen van goud met goedkopere materialen gebruikelijk was bij munten, kon men met behulp van een toetssteen gemakkelijk de hoeveelheid goud in de munt bepalen en daarmee de intrinsieke (werkelijke) waarde ervan berekenen.
Werking
Het tekenen van een lijn met goud op een toetssteen laat een zichtbaar spoor achter. Omdat verschillende legeringen van goud verschillende kleuren hebben, kan het onbekende monster (proefstuk) worden vergeleken met monsters van bekende zuiverheid. Deze methode wordt al sinds de oudheid gebruikt. In moderne tijden kunnen aanvullende tests worden gedaan. Het spoor zal op verschillende manieren reageren op specifieke concentraties van salpeterzuur of koningswater (het 3:1-mengsel van geconcentreerd zoutzuur en geconcentreerd salpeterzuur). Hierdoor wordt de kwaliteit van het goud geïdentificeerd (herkend): 24 - karaats goud wordt niet aangetast, maar 14-karaats goud laat een chemische activiteit zien (borrelen, verkleuren e.d.).