Brontekst bekijken van Lady Windermere's Fan

{{Infobox theaterstuk
| titel              = Lady Windermere's Fan
| afbeelding         = Lady_Windermere's_Fan_(1916)_-_Ad_1.jpg
| ander formaat      = 
| alternatieve titel = Lady Windermere's Fan, A Play About a Good Woman (''Mevrouw Windermeres waaier, een toneelstuk over een goede vrouw'')
| schrijver          = [[Oscar Wilde]]
| taal               = [[Engels]]
| land               = {{GB}}
| genre              = [[Komedie]]
| datum              = 20 februari 1892
| akte               = 4
| isbn               =
| uitgever           =
| bijzonderheden     =
| tekst              =
}}
'''Lady Windermere's Fan''' is een [[toneelstuk]] van de Britse toneelschrijver [[Oscar Wilde]]. Het toneelstuk is een [[komedie]]. De [[première]] vond plaats op 20 februari 1892 in het [[St James's Theatre]] in [[Londen]]. Lady Windermere's Fan behoort tot een van Wildes bekendste toneelstukken, waartoe ook ''[[The Importance of Being Earnest]]'' en ''[[An Ideal Husband]]'' toebehoren. 

Het verhaal gaat over de jonge mevrouw Windermere. Zij denkt dat haar man vreemdgaat met mevrouw Erlynne. Hij ontkent dit, maar nodigt haar wel uit voor het feestje. Tijdens het feestje besluit mevrouw Windermere te vertrekken met een andere geliefde. Mevrouw Erlynne ontdekt dit en besluit om mevrouw Windermeres [[reputatie]] te redden. Het is namelijk allemaal één groot misverstand. In het toneelstuk staat de [[waaier]] van mevrouw Windermere centraal. Het verbindt de vier aktes met elkaar. 

Het toneelstuk is verschillende keren verfilmd.

==Personages==
{{Kolommen3
| Kolom1=
* Lord Windermere
* Lord Darlington 
* Lord Augustus Lorton
* Meneer Cecil Graham 
* Meneer Dumby 
* Meneer Hopper 
* Parker 
* Lady Windermere 
| Kolom2=
* Hertogin van Berwick 
* Lady Agatha Carlisle 
* Lady Plymdale 
* Lady Stutfield 
* Mevrouw Cowper-Cowper 
* Mevrouw Erlynne 
* Rosalie
}}
==Samenvatting==
{{verhaal}}
===Eerste akte===
Mevrouw Windermere krijgt bezoek van Lord Darlington. Hij komt haar een [[waaier]] brengen. Deze waaier is een cadeau van haar man (meneer Windermere). Vervolgens krijgt ze bezoek van de hertogin van Berwick en haar dochter, Agatha. De hertogin vertelt mevrouw Windermere dat er [[gerucht]]en over haar man zijn. Hij zou vreemdgaan met mevrouw Erlynne en zou haar grote geldbedragen geven. Mevrouw Windermere vindt dit eerst nonsens. Maar na het vertrek van de hertogin besluit zij het bankboekje van haar man te bekijken. Daarin ziet zij dat hij inderdaad grote geldbedragen overmaakt naar mevrouw Erlynne. Windermere besluit haar man te [[confronteren]]. Hij ontkent de beschuldigen, maar staat erop dat mevrouw Erlynne vanuit komt naar haar feestje. Hij heeft Erlynne zelfs al uitgenodigd. Windermere is woest en belooft om mevrouw Erlynne te zullen slaan met haar waaier zodra ze binnenkomt. 

===Tweede akte===
Die avond is het feest in volle gang. Windermere praat met de verschillende gasten op het feestje. De [[sfeer]] slaat om als mevrouw Erlynne komt. Windermere wil haar slaan met de waaier, maar de waaier valt uit haar handen. Veel gasten willen geen gesprek met mevrouw Erlynne aangaan. Meneer Windermere neemt haar daarom mee naar een andere ruimte met gasten, terwijl mevrouw Windermere achterblijft. Lord Darlington houdt haar gezelschap. Hij bekent dat hij al jarenlang verliefd op haar is. Ook vindt hij dat meneer Windermere haar slecht behandelt. Hij vertelt de volgende dag te zullen vertrekken. Mevrouw Windermere besluit om haar hart te volgen. Zodra de meeste gasten naar huis zijn, schrijft mevrouw Windermere een brief voor haar man. Vervolgens gaat zij naar het huis van Lord Darlington. 

Mevrouw Erlynne ontdekt het briefje van mevrouw Windermere. Alles blijkt een groot [[misverstand]] te zijn. Ze laat meneer Windermere afleiden. Ze besluit naar het huis van Lord Darlington te gaan om mevrouw Windermere te halen. 

===Derde akte===
In de salon van Lord Darlingtons huis hebben de twee een grote discussie. Mevrouw Windermere wil mevrouw Erlynne niet geloven. Mevrouw Erlynne overtuigt haar uiteindelijk toch om terug te gaan naar haar man. Op dat moment komt Lord Darlington met verschillende gasten (waaronder meneer Windermere) de kamer binnen. Mevrouw Windermere verstopt zich achter de gordijnen, terwijl mevrouw Erlynne een andere kamer induikt. De mannen weten niet van hun aanwezigheid totdat meneer Windermere iets opvalt: Op de bank ligt de waaier die hij aan zijn vrouw gegeven had. Hierdoor denkt hij dat zij vreemdgaat met Lord Darlington. Mevrouw Erlynne hoort dit alles en maakt haar aanwezigheid bekent. Hierdoor lijkt het net alsof zij een geheime relatie heeft met Lord Darlington. Mevrouw Windermere kan hierdoor de kamer ontsnappen en haar huis vluchten.

===Vierde akte===
Mevrouw en meneer Windermere zitten de volgende ochtend in hun huiskamer. Mevrouw Windermere voelt zich schuldig, maar haar man lijkt niets te weten. Hij is boos op mevrouw Erlynne. Hij vertelt dat hij haar besloot te helpen met afbetalen van haar schulden. Mevrouw Erlynne leidde namelijk een losbandig leven (ze hield zich niet aan de [[etiquette]] van die tijd en had verschillende minnaars). Hij dacht mevrouw Erlynne veranderd was, maar hij ontdekte dat ze nog hetzelfde was. Mevrouw Windermere spreekt hem echter tegen. Op dat moment komt mevrouw Erlynne de waaier brengen. Ze vertelt dat ze hem per ongeluk had meegenomen. Hierdoor probeert zij mevrouw Windermere in te dekken. Ze maakt bekend dat ze zal vertrekken naar Frankrijk en vraagt mevrouw Windermere om een foto van haar als herinnering. Mevrouw Windermere verlaat de kamer om te zoeken in haar albums.

Vervolgens hebben mevrouw Erlynne en meneer Windermere een gesprek. Hierdoor wordt duidelijk waarom hij haar hielp: Mevrouw Erlynne is de verloren moeder van mevrouw Windermere. Zij ging vreemd met andere man na haar geboorte en liet het gezin in de steek. Haar man vertelde mevrouw Windermere dat haar moeder kort na haar geboorte overleden was. Hierdoor denkt zij dat zij dood is. Meneer Windermere wilde Erlynne en haar dochter herenigen, maar besluit dit nu niet te doen (vanwege het voorval). Daarom besluit mevrouw Erlynne om haar dochter niet van haar bestaan te vertellen. Zodra mevrouw Windermere terugkomt met de foto vraagt mevrouw Erlynne of ze haar waaier mag hebben. Mevrouw Windermere besluit dit te geven als [[cadeau]] (ze heeft immers haar waardigheid gered). Er is wel één probleempje: Op de waaier staat haar voornaam "Margareth". Mevrouw Erlynne ziet hierin geen probleem. Ze hebben immers dezelfde voornaam. 

Meneer Windermere verlaat de kamer om haar [[koets]] te roepen. Mevrouw Windermere bedankt mevrouw Erlynne voor haar hulp. Ze wil alles aan haar man vertellen (om de reputatie van mevrouw Erlynne te zuiveren). Mevrouw Erlynne vraagt haar om alles een geheim te houden. Ze nemen afscheid. Lord Augustus komt vervolgens de kamer binnen. Hij vertelt aan meneer Windermere dat alles een misverstand is. Ze gaan met elkaar trouwen en verhuizen naar Frankrijk. Hierdoor krijgt meneer Windermere een beter beeld van mevrouw Erlynne (ze immers toch veranderd). Mevrouw en meneer Windermere hebben nog steeds een geheim voor elkaar, maar besluiten dit dit te vertellen. Ze komen wel tot dezelfde conclusie: Mevrouw Erlynne is een veel betere vrouw dan ze eerst dachten. 

==Achtergrondinformatie==
===Titelverklaring===
De volledige titel van het toneelstuk is ''Lady Windermere's Fan, A Play About a Good Woman''. Dit vertaalt zich naar ''Mevrouw Windermeres waaier, een toneelstuk over een goede vrouw''. In toneelstuk staat de [[waaier]] van mevrouw Windermere centraal. De waaier verbindt namelijk de vier aktes met elkaar:
* In de eerste akte geeft Lord Darlington de waaier aan mevrouw Windermere als cadeau van meneer Windermere. Zij zegt dat zij mevrouw Erlynne met haar waaier zal slaan als zij op haar feestje verschijnt.
* In de tweede akte komt mevrouw Erlynne op het feestje. Windermere wil haar slaan met de waaier, maar deze valt uit haar hand. Uiteindelijk besluit Windermere om weg te gaan naar Lord Darlington. Zij neemt de waaier met zich mee.
* In de derde akte moet zij zich verstoppen achter de gordijnen, maar laat per ongeluk de waaier op de bank liggen. Meneer Windermere vindt de waaier en denkt dat zijn vrouw vreemdgaat. Mevrouw Erlynne komt tevoorschijn en vertelt dat ze de waaier per ongeluk meegenomen had.
* In de vierde akte geeft mevrouw Erlynne de waaier terug aan mevrouw Windermere. Meneer Windermere vindt dat zijn cadeau besmeurd is met het voorval. Mevrouw Erlynne vraagt vervolgens of zij de waaier mag hebben als herinnering. Mevrouw Windermere stemt toe. 

De ondertitel ''A Play About a Good Woman'' lijkt eerst te verwijzen naar mevrouw Windermere. Iedereen weet namelijk dat haar man vreemdgaat met mevrouw Erlynne. Toch blijken deze geruchten niet te kloppen. Aan het einde van het toneelstuk wordt duidelijk dat de ondertitel verwijst naar mevrouw Erlynne. Zij offert zichzelf op om mevrouw Windermeres reputatie te redden. 

===Thema's===
In het toneelstuk komen de volgende [[thema (literatuur)|thema's]] voor:
* [[Moraal]]: Het toneelstuk speelt zich af aan het einde van de [[Victoriaanse tijd]]. Dit tijdperk staat bekend om zijn strikte normen en waarden. In toneelstuk bekritiseert Wilde deze moraal. Er zat namelijk een verschil tussen mannen en vrouwen. Volgens de geruchten gaan meneer Windermere en mevrouw Erlynne vreemd. Hierdoor zou je denken dat er twee schuldigen zijn. Toch wordt de schuld grotendeels bij mevrouw Erlynne gelegen. Het was namelijk zou dat vreemdgaan voor vrouwen veel zwaarder werd afgestraft door de maatschappij dan voor mannen. Mevrouw Erlynne heeft de status van ''gevallen vrouw''. Zij heeft dan ook veel geleden. Hierdoor wil zij mevrouw Windermere beschermen.
* [[Identiteit]]: De echte identiteit van mevrouw Erlynne wordt pas duidelijk aan het einde van het toneelstuk. Toch wordt deze identiteit nooit aan mevrouw Windermere vertelt. Tijdens het toneelstuk maken personages steeds assumpties over mevrouw Erlynne. Ze denken dat mevrouw Erlynne een slechte, losbandige vrouw is, terwijl ze in feite erg aardig en behulpzaam is. De geruchten worden tijdens het toneelstuk een voor een ontkracht.
* [[Familie (mens)|Familie]] en [[vriend]]schap: Over familie en vriendschap hebben we vaak een erg positief beeld. Mevrouw Windermere denkt dat ze goed bevriend is met Lord Darlington en de hertogin van Berwick, maar zij blijken er niet voor haar te zijn. De hertogin van Berwick geeft weinig om haar gevoelens en Lord Darlington maakt gebruik van de situatie. Toch kan familie en vriendschap ook positief zijn, zoals mevrouw Erlynne haar probeert te overtuigen en te helpen. Wilde bekritiseert in het toneelstuk de [[stereotype|stereotypische]] beelden die we van vriendschap en familie hebben. In plaats van hokje moeten we mensen om ons heen als individuen beschouwen.

==Verfilmingen==
Lady Windermere's Fan is verschillende keren verfilmd. Dit gebeurde in 1916, 1924, 1925, 1935, 1948, 1949, 1975, 2004, 2009, 2018 en 2020. In 1985 werd het toneelstuk ook op de Britse televisie getoond voor het programma ''Theatre Night'' op de [[BBC]]. Sindsdien zijn ook verschillende [[hoorspel]]en gemaakt over het toneelstuk. 

==Links==
* {{Engels}} [https://www.gutenberg.org/files/790/790-h/790-h.htm De tekst van het toneelstuk via Project Gutenberg]
* {{Engels}} [https://www.youtube.com/watch?v=OlVkLimEqNM Een Engelstalige opvoering van het toneelstuk via YouTube]

[[Categorie:Brits toneelstuk]]