Brontekst bekijken van Internationaal Gerechtshof

{{Infobox internationale organisatie
| naam                = Internationaal Gerechtshof (IGH)<br/>''International Court of Justice''<br/>''Cour internationale de justice''
| vlag                = [[Bestand:International Court of Justice Seal.svg|125px]]
| embleem             = [[Bestand:Seal of the International Court of Justice (monochrome).svg|125px]]
| kaart               = [[Bestand:International Court of Justice parties.svg|300px]]
| onderschrift        = De leden van het Internationaal Gerechtshof zijn in het groen aangegeven.
| bestuurscentrum     = [[Vredespaleis]], [[Den Haag]], [[Nederland]]
| oprichting          = 26 juni 1945
| opheffing           = 
| type                = [[Rechtbank]]
| motto               = 
| missie              = Oplossen van problemen tussen landen en het geven van uitleg aan het internationaal recht
| werktalen           = [[Engels]] en [[Frans]]
| lidmaatschap        = 193 leden (leden van de [[Verenigde Naties]])
| leiderstype1        = Voorzitter
| leider1             = rechter [[Joan Donoghue]]<br/>([[Verenigde Staten]])
| leiderstype2        = Vicevoorzitter
| leider2             = rechter [[Kirill Gevorgian]]<br/>([[Rusland]])
| website             = https://www.icj-cij.org/home
| portaal             = Maatschappij
}}
Het '''Internationaal Gerechtshof''' ([[Engels]]: ''International Court of Justice'', [[Frans]]: ''Cour internationale de justice''), afgekort '''IGH''', is een [[organisatie]] van de [[Verenigde Naties]] (VN). Het Internationaal Gerechtshof is op 26 juni 1945 (na de [[Tweede Wereldoorlog]]) opgericht en zit (zetelt) in het [[Vredespaleis]] in [[Den Haag]].

== Wat is het Internationaal Gerechtshof? ==
Het Internationaal Gerechtshof is een wereldwijde [[rechtbank]]. De [[rechter]]s van die rechtbank lossen problemen op tussen [[land]]en. Dat doen ze aan de hand van regels die wereldwijd gelden: het [[internationaal recht]]. Deze regels hebben de landen van de wereld met elkaar afgesproken en op papier gezet in [[verdrag]]en. Zo is het Internationaal Gerechtshof opgericht, omdat de landen van de wereld dat in 1946 hebben vastgelegd in het [[Handvest van de Verenigde Naties]]. Dat is het belangrijkste verdrag, dus een lijst van afspraken, van de Verenigde Naties.<ref>{{Citeer bron |boektitel=Kern van het internationaal publiekrecht|auteur=André Nollkaemper|uitgever=Boom juridisch|datum=8e druk, 2019|nummer=nrs. 623–624}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=An Introduction to Public International Law|auteur=Cecily Rose, Niels Blokker, Daniëlla Dam-De Jong, Simone van den Driest, Robert Heinsch, Erik Koppe & Nico Schrijver|uitgever=Cambridge Universty Press|datum=1e druk, 2022|nummer=pp. 175–178}}</ref>

Het Internationaal Gerechtshof moet niet worden verward met het [[Internationaal Strafhof]] (ISH). Dat Hof houdt zich niet bezig met het oplossen van problemen tussen landen, maar veroordeelt [[misdadiger]]s over de hele wereld. Het gaat dan vooral om [[oorlogsmisdadiger]]s. Waar bijna alle landen van de wereld lid zijn van het IGH, is dat niet zo bij het Internationaal Strafhof.<ref>{{Citeer bron |boektitel=Kern van het internationaal publiekrecht|auteur=André Nollkaemper|uitgever=Boom juridisch|datum=8e druk, 2019|nummer=nr. 675}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=An Introduction to Public International Law|auteur=Cecily Rose, Niels Blokker, Daniëlla Dam-De Jong, Simone van den Driest, Robert Heinsch, Erik Koppe & Nico Schrijver|uitgever=Cambridge Universty Press|datum=1e druk, 2022|nummer=pp. 261–262}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=Internationaal publiekrecht als wereldrecht|auteur=Nico Schrijver|uitgever=Boom juridisch|datum=4e druk, 2020|nummer=pp. 153–154}}</ref>

== Wat doet het Internationaal Gerechtshof? ==
[[Bestand:International Court of Justice HQ 2006.jpg|miniatuur|350px|left|Het Internationaal Gerechtshof zetelt in het Vredespaleis in Den Haag]]
De rechters van het IGH kunnen uitspraak doen over alle onderwerpen van binnen het internationaal recht. Dat is bijzonder, omdat er vóór de oprichting van het Hof voor elk apart probleem een aparte, vaak tijdelijke rechtbank werd opgericht. Zulke rechtbanken heten [[tribunaal|tribunalen]]. Soms worden die nog steeds ingesteld, maar veel problemen worden tegenwoordig via het IGH opgelost.<ref>{{Citeer bron |boektitel=An Introduction to Public International Law|auteur=Cecily Rose, Niels Blokker, Daniëlla Dam-De Jong, Simone van den Driest, Robert Heinsch, Erik Koppe & Nico Schrijver|uitgever=Cambridge Universty Press|datum=1e druk, 2022|nummer=pp. 175–178}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=Internationaal publiekrecht als wereldrecht|auteur=Nico Schrijver|uitgever=Boom juridisch|datum=4e druk, 2020|nummer=p. 197}}</ref>

Het Hof heeft twee belangrijke taken. Het kan:
*uitspraak doen over problemen of [[conflict]]en (problemen of ruzies) tussen twee of meer landen;<ref>{{Citeer bron |boektitel=Kern van het internationaal publiekrecht|auteur=André Nollkaemper|uitgever=Boom juridisch|datum=8e druk, 2019|nummer=nrs. 627–636}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=An Introduction to Public International Law|auteur=Cecily Rose, Niels Blokker, Daniëlla Dam-De Jong, Simone van den Driest, Robert Heinsch, Erik Koppe & Nico Schrijver|uitgever=Cambridge Universty Press|datum=1e druk, 2022|nummer=p. 178}}</ref>
*advies geven aan de Verenigde Naties over belangrijke problemen binnen het internationaal recht.<ref>{{Citeer bron |boektitel=Kern van het internationaal publiekrecht|auteur=André Nollkaemper|uitgever=Boom juridisch|datum=8e druk, 2019|nummer=nr. 637}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=An Introduction to Public International Law|auteur=Cecily Rose, Niels Blokker, Daniëlla Dam-De Jong, Simone van den Driest, Robert Heinsch, Erik Koppe & Nico Schrijver|uitgever=Cambridge Universty Press|datum=1e druk, 2022|nummer=p. 178}}</ref>

=== Uitspraken ===
De eerste belangrijke taak van het Internationaal Gerechtshof is het oplossen van problemen tussen landen. [[Rechtszitting|Rechtszaken]] vinden dus alleen plaats tussen landen en niet tussen mensen of [[organisatie]]s. Dat betekent dat landen zelf moeten aangeven dat ze willen dat het IGH een oordeel velt over hun problemen.<ref>{{Citeer bron |boektitel=An Introduction to Public International Law|auteur=Cecily Rose, Niels Blokker, Daniëlla Dam-De Jong, Simone van den Driest, Robert Heinsch, Erik Koppe & Nico Schrijver|uitgever=Cambridge Universty Press|datum=1e druk, 2022|nummer=pp. 175–177}}</ref>

Landen kunnen aangeven dat het IGH dit altijd mag doen (met een duur woord heet dit een 'facultatieve clausule'). Landen kunnen dat ook onderling afspreken voor een specifiek probleem (via een 'speciale overeenkomst'), ze kunnen afspreken dat het IGH altijd over een bepaald probleem een oordeel velt (de 'compromissoire clausule'), of ze kunnen afspreken dat ze dat alleen doen als het land waarmee ze een probleem hebben, dat ook doet.<ref>{{Citeer bron |boektitel=Kern van het internationaal publiekrecht|auteur=André Nollkaemper|uitgever=Boom juridisch|datum=8e druk, 2019|nummer=nrs. 627–629}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=An Introduction to Public International Law|auteur=Cecily Rose, Niels Blokker, Daniëlla Dam-De Jong, Simone van den Driest, Robert Heinsch, Erik Koppe & Nico Schrijver|uitgever=Cambridge Universty Press|datum=1e druk, 2022|nummer=pp. 178–180}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=Internationaal publiekrecht als wereldrecht|auteur=Nico Schrijver|uitgever=Boom juridisch|datum=4e druk, 2020|nummer=pp. 198–199}}</ref>

Als landen niets hebben afgesproken, maar wel komen opdagen bij een rechtszaak, dan aanvaarden ze daarmee toch dat het IGH uitspraak mag doen (het 'forum prorogatum').<ref>{{Citeer bron |boektitel=Kern van het internationaal publiekrecht|auteur=André Nollkaemper|uitgever=Boom juridisch|datum=8e druk, 2019|nummer=nr. 630}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=An Introduction to Public International Law|auteur=Cecily Rose, Niels Blokker, Daniëlla Dam-De Jong, Simone van den Driest, Robert Heinsch, Erik Koppe & Nico Schrijver|uitgever=Cambridge Universty Press|datum=1e druk, 2022|nummer=pp. 180–181}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=Internationaal publiekrecht als wereldrecht|auteur=Nico Schrijver|uitgever=Boom juridisch|datum=4e druk, 2020|nummer=p. 199}}</ref>

De rechters van het Hof bepalen bij meerderheid wat de uitkomst is van een zaak en welk land op welke punten gelijk of ongelijk krijgt. Het duurt vaak drie tot vier jaar voordat het Hof een einduitspraak doet. Het Hof kan ervoor kiezen om andere landen bij een zaak te betrekken als die zaak voor die landen waarschijnlijk ook gevolgen heeft. Daar kan een land ook zelf om vragen.<ref>{{Citeer bron |boektitel=Kern van het internationaal publiekrecht|auteur=André Nollkaemper|uitgever=Boom juridisch|datum=8e druk, 2019|nummer=nr. 636}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=An Introduction to Public International Law|auteur=Cecily Rose, Niels Blokker, Daniëlla Dam-De Jong, Simone van den Driest, Robert Heinsch, Erik Koppe & Nico Schrijver|uitgever=Cambridge Universty Press|datum=1e druk, 2022|nummer=pp. 181–182}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=Kern van het internationaal publiekrecht|auteur=André Nollkaemper|uitgever=Boom juridisch|datum=8e druk, 2019|nummer=nrs. 632 & 634}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=Internationaal publiekrecht als wereldrecht|auteur=Nico Schrijver|uitgever=Boom juridisch|datum=4e druk, 2020|nummer=pp. 200–201}}</ref>

Rechters kunnen laten weten als ze het niet eens zijn met de meerderheid van het Hof. Ook kunnen ze het laten weten als ze het weliswaar eens zijn met de uitkomst, maar daar andere redenen voor hadden. Dit heeft geen gevolgen voor de uitspraak, omdat die alsnog bij meerderheid wordt bepaald.<ref>{{Citeer bron |boektitel=Kern van het internationaal publiekrecht|auteur=André Nollkaemper|uitgever=Boom juridisch|datum=8e druk, 2019|nummer=nr. 636}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=Kern van het internationaal publiekrecht|auteur=André Nollkaemper|uitgever=Boom juridisch|datum=8e druk, 2019|nummer=nrs. 632 & 634}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=Internationaal publiekrecht als wereldrecht|auteur=Nico Schrijver|uitgever=Boom juridisch|datum=4e druk, 2020|nummer=p. 200}}</ref>

Het Hof kan er ten slotte voor kiezen om een tussenuitspraak te doen. In een tussenuitspraak geeft het Hof nog niet eindoordeel (de uitkomst van een zaak), maar kan het wel alvast maatregelen treffen. Daarmee wordt vaak aan een land opgedragen om bepaald gedrag te stoppen als dat gedrag waarschijnlijk in strijd is met het internationaal recht. Ook kan aan een land worden opgelegd om juist dingen te doen die ervoor zorgen dat het internationaal recht beter wordt nageleefd.<ref>{{Citeer bron |boektitel=Kern van het internationaal publiekrecht|auteur=André Nollkaemper|uitgever=Boom juridisch|datum=8e druk, 2019|nummer=nr. 633}}</ref>

De uitspraken van het Hof zijn bindend voor de landen die deel uitmaken van de rechtszaak waarop de uitspraak is gedaan. Dat wil zeggen dat landen zich moeten houden aan de uitspraken en hier niet van kunnen afwijken. Als een land zich niet houdt aan de uitspraak van het Hof, kan de [[Veiligheidsraad van de Verenigde Naties]] (VN-Veiligheidsraad) een land ertoe dwingen om de uitspraak alsnog uit te voeren. Dat gebeurt alleen niet vaak, omdat de landen van de Raad, de [[Verenigde Staten]], het [[Verenigd Koninkrijk]], [[Frankrijk]], [[Rusland]] en [[Volksrepubliek China|China]], het vaak niet met elkaar eens worden. In plaats daarvan is het gebruikelijker dat een land opnieuw naar het IGH gaat. Er wordt dan niet meer ingegaan op het oorspronkelijke probleem, maar alleen op de vraag of een land zich wel aan de uitspraak van het Hof houdt.<ref>{{Citeer bron |boektitel=Kern van het internationaal publiekrecht|auteur=André Nollkaemper|uitgever=Boom juridisch|datum=8e druk, 2019|nummer=nr. 636}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=Internationaal publiekrecht als wereldrecht|auteur=Nico Schrijver|uitgever=Boom juridisch|datum=4e druk, 2020|nummer=pp. 201–203}}</ref>

=== Adviezen ===
De tweede belangrijke taak van het IGH is het uitbrengen van adviezen. Adviezen kunnen niet alleen door landen worden gevraagd (via de Algemene Vergadering), maar ook door de VN-Veiligheidsraad en organisaties van de VN. Anderen of andere organisaties kunnen geen advies vragen aan het Hof.<ref>{{Citeer bron |boektitel=An Introduction to Public International Law|auteur=Cecily Rose, Niels Blokker, Daniëlla Dam-De Jong, Simone van den Driest, Robert Heinsch, Erik Koppe & Nico Schrijver|uitgever=Cambridge Universty Press|datum=1e druk, 2022|nummer=p. 178}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=Internationaal publiekrecht als wereldrecht|auteur=Nico Schrijver|uitgever=Boom juridisch|datum=4e druk, 2020|nummer=pp. 202–203}}</ref>

In een advies beschrijft het IGH hoe het internationaal recht moet worden uitgelegd. Vaak doet het Hof dat aan de hand van specifieke gebeurtenissen waarbij het onduidelijk is of het internationaal recht al dan niet wordt geschonden. De adviezen van het Hof zijn niet direct bindend voor landen. Dat wil niet zeggen dat een advies geen gevolgen heeft. De adviezen van het IGH worden naast de verdragen en rechterlijke uitspraken namelijk gebruikt voor de uitleg van het internationaal recht. <ref>{{Citeer bron |boektitel=Kern van het internationaal publiekrecht|auteur=André Nollkaemper|uitgever=Boom juridisch|datum=8e druk, 2019|nummer=nr. 637}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=An Introduction to Public International Law|auteur=Cecily Rose, Niels Blokker, Daniëlla Dam-De Jong, Simone van den Driest, Robert Heinsch, Erik Koppe & Nico Schrijver|uitgever=Cambridge Universty Press|datum=1e druk, 2022|nummer=p. 178}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=Internationaal publiekrecht als wereldrecht|auteur=Nico Schrijver|uitgever=Boom juridisch|datum=4e druk, 2020|nummer=pp. 202–203}}</ref>

== Hoe ziet het Hof eruit? ==
[[Bestand:UNITED NATIONS - PREAMBLE TO THE CHARTER OF THE UNITED NATIONS - NARA - 515901.jpg|miniatuur|Het begin van het Handvest van de Verenigde Naties, een van de belangrijkste bronnen van internationaal recht]]
Het Hof bestaat uit vijftien rechters van over de hele wereld.<ref>{{Citeer bron |boektitel=Kern van het internationaal publiekrecht|auteur=André Nollkaemper|uitgever=Boom juridisch|datum=8e druk, 2019|nummer=nr. 625}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=Internationaal publiekrecht als wereldrecht|auteur=Nico Schrijver|uitgever=Boom juridisch|datum=4e druk, 2020|nummer=p. 199}}</ref>

Deze rechters worden gekozen door de [[Algemene Vergadering van de Verenigde Naties]], waar alle landen van de Verenigde Naties samen overleg voeren, en door de [[Veiligheidsraad van de Verenigde Naties]]. In de Veiligheidsraad zijn de [[Verenigde Staten]], het [[Verenigd Koninkrijk]], [[Frankrijk]], [[Rusland]] en [[Volksrepubliek China|China]] de belangrijkste landen. Een meerderheid van de landen moet het eens zijn met de benoeming van een rechter. De rechters van het Hof zitten voor negen jaar.<ref>{{Citeer bron |boektitel=Kern van het internationaal publiekrecht|auteur=André Nollkaemper|uitgever=Boom juridisch|datum=8e druk, 2019|nummer=nr. 625}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=Internationaal publiekrecht als wereldrecht|auteur=Nico Schrijver|uitgever=Boom juridisch|datum=4e druk, 2020|nummer=p. 199}}</ref>

== Wat zijn de regels? ==
{{zie hoofdartikel|Internationaal recht}}
In zijn rechterlijke uitspraken en adviezen geeft het Hof een oordeel of uitleg over de regels van het internationaal recht. Deze regels staan voor een groot deel in het VN-Handvest, maar ook in andere internationale afspraken (verdragen). Ook rechterlijke uitspraken, besluiten van internationale organisaties en informatie van experts worden gebruikt voor de uitleg van het recht. Het internationaal recht regelt:
*de [[mensenrechten|rechten van mensen]], waaronder die van [[kinderrechten|kinderen]];
*dat de [[natuur]], het [[milieu]] en de [[gezondheid]] van mensen worden beschermd;
*dat landen niet zomaar oorlog mogen voeren, tenzij ze niet anders kunnen en zichzelf moeten verdedigen;
*dat als er oorlog is, onschuldige burgers zoveel mogelijk worden beschermd;
*dat er zo min mogelijk [[wapen]]s op de wereld zijn.<ref>{{Citeer bron |boektitel=Kern van het internationaal publiekrecht|auteur=André Nollkaemper|uitgever=Boom juridisch|datum=8e druk, 2019|nummer=nrs. 1–4 & 145–148}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=An Introduction to Public International Law|auteur=Cecily Rose, Niels Blokker, Daniëlla Dam-De Jong, Simone van den Driest, Robert Heinsch, Erik Koppe & Nico Schrijver|uitgever=Cambridge Universty Press|datum=1e druk, 2022|nummer=pp. 15–34}}</ref><ref>{{Citeer bron |boektitel=Internationaal publiekrecht als wereldrecht|auteur=Nico Schrijver|uitgever=Boom juridisch|datum=4e druk, 2020|nummer=pp. 15–18, 27–28 & 51–62}}</ref>

== Lees verder ==
*[https://npokennis.nl/story/743/wat-doet-het-internationaal-gerechtshof Wat doet het Internationaal Gerechtshof? (NPO Kennis)]
*[https://www.vredespaleis.nl/gerechtshoven/internationaal-gerechtshof/ Gerechtshoven: Internationaal Gerechtshof (Vredespaleis)]

{{bronvermelding}}
[[Categorie:Internationaal recht]]
[[Categorie:Verenigde Naties]]