Brontekst bekijken van Wegennetwerk van de Inca's

{{Infobox werelderfgoed
| naam         = Qhapac Ñan, <br> wegennetwerk van de Inca's 
| afbeelding   = Camino-inca-dia4-c06.jpg
| onderschrift = Het wegennetwerk in [[Peru]] in de buurt van [[Machu Picchu]]
| land         = {{AR}} <br> {{BO}} <br> {{CL}} <br> {{CO}} <br> {{EC}} <br> {{PE}}
| plaats       = 
| regio        = Latijns-Amerika en de Caraïben
| jaartal      = 2014
| status       = Niet-bedreigd
| type         = Cultureel
| website      = [https://whc.unesco.org/en/list/1459 www.unesco.org]
}}
Het '''wegennetwerk van de Inca's''' ([[Quechua (taal)|Quechua]]: ''Qhapac Ñan'') is een verzameling van de wegen in [[Zuid-Amerika]] die door de [[Inca's]] zijn aangelegd. Het netwerk bevindt zich in [[Argentinië]], [[Bolivia]], [[Chili]], [[Peru]] en [[Ecuador]]. De Inca's legden hier wegen aan met stenen door het [[Andesgebergte]]. Die wegen zorgden ervoor dat zij zich snel konden verplaatsen. De Inca's hadden geen paarden of wagens. Wel maakten zij gebruik van [[lama (dier)|lama's]]. 

Het wegennetwerk heeft een lengte van 36.210 [[kilometer]]. Het netwerk zorgde er ook voor dat de Inca's hun rijk goed konden besturen. Het was niet alleen handig voor [[transport]] maar ook voor handel, communicatie en [[administratie]]. Veel wegen leidden dan ook naar de hoofdstad, [[Cuzco]]. Sinds 2014 staan de overblijfselen van het netwerk op de [[werelderfgoed]] van de [[UNESCO]].

==Geschiedenis==
===Ontstaan===
[[Bestand:Inca_roads-en.svg|left|300px|thumb|Een kaart van het wegennetwerk]]
Rond 1300 werd [[Cuzco]] gebouwd in het huidige Peru. Die stad werd het politieke en religieuze centrum van het Incarijk. Cuzco was eerst een klein koninkrijkje, maar had wel een belangrijke ligging. De stad lag namelijk op de plaats waar enkele volkeren 500 jaar eerder al wegen aangelegd hadden. Volgens de Spaanse ontdekkingsreizigers zou Incakoning [[Pachacuti]] Cuzco gebouwd hebben nadat hij de [[Killke-cultuur]] had verslagen. De Spanjaarden claimden uitgebreide kaarten en bouwtekeningen van de wegen te hebben gezien. Toch zijn deze tekeningen niet bewaard gebleven. Het is dan ook mogelijk dat de Spaanse ontdekkingsreizigers zelf dingen verzonnen. 

Vanuit Cuzco werd het Incarijk uitgebreid. De wegen zorgden ervoor dat de koning de districten buiten de stad goed kon besturen. Lang werd gedacht dat er alleen enkele grote wegen waren die Cuzco met de districten verbond. Later werd duidelijk dat er ook vele kleinere wegen waren. 

===Uitbreiding===
Door middel van de wegen konden de Inca's ook snel een leger verplaatsen. Daarnaast konden zij een centraal bestuur uitoefenen. De Inca's brachten de omliggende volkeren onder hun heerschappij. Op het hoogtepunt besloeg het Incarijk een gigantisch gebied van Ecuador tot het noorden van Chili en delen van Bolivia en Argentinië. Het Incarijk was hiermee de grootste staat op het Amerikaans continent vóór de kolonisatie. 

===Ondergang===
[[Huayna Capac]] was de laatste Incakoning die zich bezighield met de uitbreiding van het Incarijk en het wegennetwerk. In 1527 overleed hij aan de [[pokken]], waarna er een strijd tussen zijn zoons uitbrak over de troon. Hierdoor kwam er een einde aan de uitbreiding van het wegennetwerk en het Incarijk. 

In 1532 wist de Spanjaard [[Francisco Pizarro]] om de Incakoning omver te werpen. Tegen die tijd was het Incarijk al verzwakt. De Spanjaarden gaven echter het laatste zetje. Nadat het Incarijk door de Spanjaarden gekoloniseerd werd, kwam er een einde aan de uitbreiding. De wegen bleven bestaan, maar vervielen. 

==Beschrijving==
De Inca's waren vrij goede architecten. Voor hun wegen maakten zij gebruik van steen, aarde en zand. Ze keken hierbij vooral naar wat er in de omgeving te vinden was. In de bergen zochten zij naar platte stenen om wegen stabiel te houden. In andere gebieden maakten zij gebruik van zand en grind. De wegen hadden verschillende breedtes. De hoofdwegen waren vaak breder dan de zijweggetjes. Ook bouwden de Inca's bruggen door middel van hout en touw om rivieren en dalen te overbruggen. Hierdoor konden zij kortere en snellere wegen maken. 

De wegen werden vrij goed onderhouden. De Inca's hadden speciale [[ambtenaar|ambtenaren]] in dienst om de wegen te controleren. Hierdoor konden wegen gerepareerd worden. 

De Inca's hadden geen [[paard]]en, omdat het paard pas later door de Europeanen werd geïntroduceerd. Wel maakten zij gebruik van lama's als lastdieren. Lama's zijn echter veel minder sterk dan lastdieren uit Europa zoals paarden. Daarnaast maakten de Inca's geen gebruik van karren zoals in Europa het geval was. De Inca's kenden het [[wiel]] niet. Dat heeft twee belangrijke redenen. Enerzijds hadden zij geen lastdieren die zware karren konden trekken. Anderzijds waren de wegen vaak te stijl en hadden soms zelfs trappen. Goederen werden daarom per lama of te voet vervoert.

==''Inca Trail''==
[[File:Qapaq_Nan_at_Mosollaqta_lake_DSC_2822.jpg|right|300px|thumb|Een stuk van het wegennetwerk in Peru]]
Een bekend stuk van het wegennetwerk is de zogeheten ''[[Inca Trail]]''. Dat is het wandelpad van de Peruviaanse stad Cuzco naar [[Machu Picchu]]. Machu Picchu is een bekende ruïne uit de tijd van de Inca's. Jaarlijks nemen veel wandelaars en toeristen dat pad (voor een deel). De gehele Inca Trail is namelijk 80 tot 90 kilometer lang. De lengte hangt voor een deel af aan de route. Er zijn namelijk drie routes die voor een groot gedeelte overlappen. 

Voor wandelaars kan de Inca Trail een heftige onderneming zijn. Naast de lengte speelt ook de hoogte een rol. Wandelaars kunnen namelijk last krijgen van [[hoogteziekte]]. Om [[erosie]] en gevaarlijke situaties tegen te houden, mogen slechts 500 mensen per dag de Inca Trail nemen. 

{{Navigatie werelderfgoed Argentinië}}
{{Navigatie werelderfgoed Chili}}
{{Navigatie werelderfgoed Colombia}}
{{Navigatie werelderfgoed Bolivia}}
{{Navigatie werelderfgoed Peru}}
{{Navigatie werelderfgoed Ecuador}}

[[Categorie:Werelderfgoed in Argentinië]]
[[Categorie:Werelderfgoed in Chili]]
[[Categorie:Werelderfgoed in Colombia]]
[[Categorie:Werelderfgoed in Bolivia]]
[[Categorie:Werelderfgoed in Peru]]
[[Categorie:Werelderfgoed in Ecuador]]