Kweekvlees

Een hamburger gemaakt van kweekvlees

Deze pastasalade in Singapore is gemaakt met kweekvlees in de vorm van kip.

Kweekvlees of slachtvrij vlees is vlees waarvoor geen dieren hoeven te sterven. Het vlees wordt gemaakt in een laboratorium, waar de stamcellen van dieren gekweekt worden. Deze stamcellen worden door een injectie uit de dieren gehaald. Het dier hoeft daarvoor niet te sterven. Momenteel is kweekvlees nog niet te koop in Nederland en België. Wel wordt er veel onderzoek gedaan naar kweekvlees en vinden er ook experimenten plaats.

Vaak wordt kweekvlees gezien als een oplossing voor voedseltekorten, milieu- en klimaatproblemen. Ook wordt het gezien als een mogelijke oplossing om dierenwelzijn te verbeteren. Toch heeft kweekvlees ook uitdagingen op het gebied van smaak en productiekosten. Ook is er kritiek op het gebied van de geschatte populariteit van kweekvlees en uit de dierenrechtenbeweging.

Proces

Normaal vlees wordt gemaakt door het slachten van dieren. Het dier sterft hierbij in het proces. Bij kweekvlees worden stamcellen uit de lichamen van dieren gehaald door middel van een injectie. Stamcellen zijn cellen die je in andere cellen kunt laten veranderen. De stamcellen worden vervolgens naar een laboratorium gebracht. Hier kan men de cellen door middel van wetenschappelijke methodes laten veranderen in weefsels, waaronder spierweefsel. Dat spierweefsel is vervolgens het kweekvlees.

Bij het huidige proces moet een dier alsnog sterven om de specifieke stamcellen te krijgen. Kweekvlees is volgens de huidige technieken nog niet slachtvrij. Momenteel zoeken wetenschappers naar oplossing hiervoor. In 2018 berichtte het bedrijf Meatable dat zij een mogelijke oplossing gevonden hadden; stamcellen halen uit de navelstreng van een pasgeboren kalf.

Waarom?

Kweekvlees wordt gezien als oplossing voor de volgende redenen:

• De productie van vlees kost veel tijd, veel geld en belast het milieu. Zo kunnen dieren pas geslacht worden als zij volwassen zijn. Ook nemen de veeteelt vrij veel grond in beslag en is veel water en voeding nodig om de dieren te voeden. Hierdoor heeft de veeteelt een grote ecologische voetafdruk dan andere sectoren in de landbouw. Voor kweekvlees zijn daarentegen minder dieren nodig, omdat stamcellen meerdere keren uit dieren gehaald kunnen worden. Ook kan men met stamcellen een hogere hoeveelheid vlees maken. Volgens Mark Post kan met de stamcellen van één gram spierweefsel ongeveer zo'n 10.000 kilo vlees gemaakt worden.
• Er is een groeiende vraag naar vlees. In landen als Rusland, China en India stijgt de vraag naar vlees al jaren. Door de relatief grote bevolking duurt het een lange tijd om de veeteelt op te schalen. Hoewel vleesvervangers verkrijgbaar zijn in veel westerse landen, wil een groot deel van de consumenten vlees blijven eten. Kweekvlees kan als oplossing gezien worden om aan die vraag te voldoen.
• Dierenwelzijn kan verbeterd worden met kweekvlees. Het aantal dieren in de veeteelt kan aanzienlijk verkleind worden, waardoor dieren meer ruimte krijgen. Kweekvlees zorgt dus dat minder vee in de bio-industrie zit.

Initiatieven

De zalm in deze sushi gemaakt van kweekvlees.

Kweekvlees is geen nieuw idee. In 1932 vroeg Winston Churchill zich al af of het niet beter was om alleen de borst en vleugels van een kip te laten groeien. Toentertijd bestond nog niet de techniek om dat mogelijk te maken. De huidige discussie over kweekvlees ontstond aan het einde van de 20e eeuw. Sindsdien is er veel universitair onderzoek geweest en zijn ook bedrijven en stichtingen opgericht voor kweekvlees.

Enkele voorbeelden zijn:

• New Harvest
• Meatable
• Mosa Meat
• SuperMeat

In verschillende landen is ook discussie om de verkoop van kweekvlees legaal te maken. In de Europese Unie (EU) is dat momenteel nog verboden, maar men is wel bezig om het te legaliseren. In de Europese Unie geld namelijk een maandenlange procedure voor nieuwe voedingsmiddelen. In die periode moet men aantonen dat kweekvlees veilig is. In Israël, Singapore en de Verenigde Staten is kweekvlees wel al legaal. Toch is de beschikbaarheid tot nu toe erg klein. Slechts enkele restaurants en kleine bedrijven verkopen kweekvlees.

Uitdagingen en kritiek

Naast het winnen van de stamcellen heeft kweekvlees nog enkele uitdagingen:

• Smaak: volgens sommige proevers proeft kweekvlees anders dan normaal vlees. Het idee is om de smaak zo aan te passen dat het net naar normaal vlees smaakt.
• Productiekosten: momenteel is kweekvlees nog duurder dan normaal vlees. Dat heeft te maken met de onderzoeken en de beperkte beschikbaarheid. Mogelijk daalt de prijs zodra kweekvlees op grotere schaal gemaakt wordt.
• Regulering: in veel landen mag kweekvlees nog niet verkocht worden. Omdat aan te passen zijn vaak lange procedures nodig.
• Religie: het is onduidelijk of kweekvlees ook als halal of koosjer verkocht kan worden.

Vanuit de hoek van de dierenrechtenbeweging klinkt er ook kritiek op kweekvlees. Hoewel voor kweekvlees minder dieren nodig zijn, is onduidelijk of kweekvlees echt bijdraagt aan het verbeteren van de omstandigheden waarin vee zich bevindt. De slechte levensomstandigheden van de bio-industrie zouden namelijk op kleine schaal kunnen doorgaan. Sommige activisten vrezen zelfs dat het leidt tot een verslechtering, doordat kweekvlees alleen als oplossing gezien wordt. Dierenrechtenactivisten geloven daarentegen in het einde van dieren voor menselijke consumptie en menselijk gebruik. Voor kweekvlees gebruikt de mens alsnog dieren.