Inheemse talen van Noord-Amerika: verschil tussen versies
| (2 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand:Langs N.Amer.png|thumb|300px|Noord-Amerikaanse taalfamilies voor het contact met Europeanen]] | [[Bestand:Langs N.Amer.png|thumb|300px|Noord-Amerikaanse taalfamilies voor het contact met Europeanen]] | ||
| − | + | Er waren veel '''inheemse talen van Noord-Amerika''' voordat er contact met de Europeanen kwamer. Er werden naar schatting meer dan 300 verschillende talen gesproken in het [[Noord-Amerika]] van voor de 16e eeuw, waarvan 269 gerekend worden tot 29 verschillende [[taalfamilie]]s en de overige talen [[Isolaat(taalkunde)|isolaten]] of niet ingedeelde talen zijn. Met name in [[Californië]] waren er taalkundig gezien vele spraken. Er werden 74 verschillende talen gesproken van 18 verschillende taalfamilies (vergeleken met 3 in heel [[Europa_(werelddeel)|Europa]]). De families van de [[Na-Denétalen]], [[Algische talen]] en [[Uto-Azteekse talen]] tellen de meeste talen. De Uto-Azteekse talen hebben 1,95 miljoen sprekers, waarvan de meeste in [[Mexico (land)|Mexico]] wonen en [[Nahuatl]] spreken (1,5 miljoen). Van de 200.000 sprekers van Na-Denétalen spreken er 180.000 [[Navajo (taal)|Navajo]], de meest gesproken inheemse taal van [[Native American]] in Noord-Amerika. De Algische familie telt in totaal 180.000 sprekers, waarvan de meesten [[Cree (taal)|Cree]] of [[Ojibwe (taal)|Ojibwe]] spreken. | |
Onderstaande indeling van Noord-Amerikaanse talen is wellicht al weer achterhaald en groepeert alleen talen bij elkaar in taalfamilies wanneer daar geen twijfel over bestaat. | Onderstaande indeling van Noord-Amerikaanse talen is wellicht al weer achterhaald en groepeert alleen talen bij elkaar in taalfamilies wanneer daar geen twijfel over bestaat. | ||
'''[[Taalfamilie]]s''' | '''[[Taalfamilie]]s''' | ||
| − | {| | + | {{Sjabloon:Kolommen3|Kolom1= |
| − | |||
* [[Algische talen]] | * [[Algische talen]] | ||
* [[Alsea (taal)|Alseatalen]] | * [[Alsea (taal)|Alseatalen]] | ||
| Regel 16: | Regel 15: | ||
* [[Comecrudotalen]] | * [[Comecrudotalen]] | ||
* [[Coostalen]] | * [[Coostalen]] | ||
| − | |||
| − | |||
* [[Eskimo-Aleoetische talen]] | * [[Eskimo-Aleoetische talen]] | ||
| + | |Kolom2= | ||
* [[Irokese talen]] | * [[Irokese talen]] | ||
* [[Kalapuyatalen]] | * [[Kalapuyatalen]] | ||
| Regel 27: | Regel 25: | ||
* [[Palaihnihtalen]] | * [[Palaihnihtalen]] | ||
* [[Pomotalen]] | * [[Pomotalen]] | ||
| − | |||
| − | |||
* [[Sahaptische talen]] | * [[Sahaptische talen]] | ||
* [[Salishtalen]] | * [[Salishtalen]] | ||
| + | |Kolom3= | ||
* [[Shastatalen]] | * [[Shastatalen]] | ||
* [[Sioux-Catawbatalen]] | * [[Sioux-Catawbatalen]] | ||
| Regel 38: | Regel 35: | ||
* [[Wintutalen]] | * [[Wintutalen]] | ||
* [[Yokutstalen]] | * [[Yokutstalen]] | ||
| − | |||
| − | |||
* [[Yuki-Wappotalen]] | * [[Yuki-Wappotalen]] | ||
* [[Yuma-Cochimítalen]] | * [[Yuma-Cochimítalen]] | ||
| − | + | }} | |
'''[[Isolaat (taalkunde)|Isolaten]] en niet ingedeelde talen''' | '''[[Isolaat (taalkunde)|Isolaten]] en niet ingedeelde talen''' | ||
| − | {| | + | {{Sjabloon:Kolommen3|Kolom1= |
| − | |||
* [[Adai#Taal|Adai]] | * [[Adai#Taal|Adai]] | ||
* [[Atakapa (taal)|Atakapa]] | * [[Atakapa (taal)|Atakapa]] | ||
| Regel 52: | Regel 46: | ||
* [[Cayuse (taal)|Cayuse]] | * [[Cayuse (taal)|Cayuse]] | ||
* [[Chimariko (taal)|Chimariko]] | * [[Chimariko (taal)|Chimariko]] | ||
| − | |||
| − | |||
* [[Chititmacha (taal)|Chititmacha]] | * [[Chititmacha (taal)|Chititmacha]] | ||
* [[Coahuilteeks]] | * [[Coahuilteeks]] | ||
* [[Cotoname]] | * [[Cotoname]] | ||
* [[Esselene (taal)|Esselen]] | * [[Esselene (taal)|Esselen]] | ||
| + | |Kolom2= | ||
* [[Haida (taal)|Haida]] | * [[Haida (taal)|Haida]] | ||
| − | |||
| − | |||
* [[Karankawa (taal)|Karankawa]] | * [[Karankawa (taal)|Karankawa]] | ||
* [[Karok (taal)|Karok]] | * [[Karok (taal)|Karok]] | ||
| Regel 66: | Regel 57: | ||
* [[Kootenai (taal)|Kootenai]] | * [[Kootenai (taal)|Kootenai]] | ||
* [[Molala (taal)|Molala]] | * [[Molala (taal)|Molala]] | ||
| − | |||
| − | |||
* [[Natchez (taal)|Natchez]] | * [[Natchez (taal)|Natchez]] | ||
* [[Salinan]] | * [[Salinan]] | ||
* [[Seri (taal)|Seri]] | * [[Seri (taal)|Seri]] | ||
| + | |Kolom3= | ||
* [[Siuslaw (taal)|Siuslaw]] | * [[Siuslaw (taal)|Siuslaw]] | ||
* [[Takelma (taal)|Takelma]] | * [[Takelma (taal)|Takelma]] | ||
| − | |||
| − | |||
* [[Timucua (taal)|Timucua]] | * [[Timucua (taal)|Timucua]] | ||
* [[Tonkawa (taal)|Tonkawa]] | * [[Tonkawa (taal)|Tonkawa]] | ||
| Regel 80: | Regel 68: | ||
* [[Washo (taal)|Washo]] | * [[Washo (taal)|Washo]] | ||
* [[Yana (taal)|Yana]] | * [[Yana (taal)|Yana]] | ||
| − | |||
| − | |||
* [[Yuchi (taal)|Yuchi]] | * [[Yuchi (taal)|Yuchi]] | ||
* [[Zuni (taal)|Zuni]] | * [[Zuni (taal)|Zuni]] | ||
| − | + | }} | |
'''Superfamilies''' | '''Superfamilies''' | ||
| Regel 97: | Regel 83: | ||
# [[Navajo (taal)|Navajo]] ([[Na-Denétalen]]) 150.000 | # [[Navajo (taal)|Navajo]] ([[Na-Denétalen]]) 150.000 | ||
# [[Cree (taal)|Cree]] ([[Algische talen]]) 70.000 | # [[Cree (taal)|Cree]] ([[Algische talen]]) 70.000 | ||
| − | # [[ | + | # [[Inuit]] ([[Eskimo-Aleoetische talen]]) 65.000 |
# [[Ojibwe (taal)|Ojibwe]] ([[Algische talen]]) 50.000 | # [[Ojibwe (taal)|Ojibwe]] ([[Algische talen]]) 50.000 | ||
# [[Sioux (taal)|Sioux]] ([[Sioux-Catawbatalen]]) 26.000 | # [[Sioux (taal)|Sioux]] ([[Sioux-Catawbatalen]]) 26.000 | ||
Huidige versie van 19 feb 2025 om 15:43
Er waren veel inheemse talen van Noord-Amerika voordat er contact met de Europeanen kwamer. Er werden naar schatting meer dan 300 verschillende talen gesproken in het Noord-Amerika van voor de 16e eeuw, waarvan 269 gerekend worden tot 29 verschillende taalfamilies en de overige talen isolaten of niet ingedeelde talen zijn. Met name in Californië waren er taalkundig gezien vele spraken. Er werden 74 verschillende talen gesproken van 18 verschillende taalfamilies (vergeleken met 3 in heel Europa). De families van de Na-Denétalen, Algische talen en Uto-Azteekse talen tellen de meeste talen. De Uto-Azteekse talen hebben 1,95 miljoen sprekers, waarvan de meeste in Mexico wonen en Nahuatl spreken (1,5 miljoen). Van de 200.000 sprekers van Na-Denétalen spreken er 180.000 Navajo, de meest gesproken inheemse taal van Native American in Noord-Amerika. De Algische familie telt in totaal 180.000 sprekers, waarvan de meesten Cree of Ojibwe spreken.
Onderstaande indeling van Noord-Amerikaanse talen is wellicht al weer achterhaald en groepeert alleen talen bij elkaar in taalfamilies wanneer daar geen twijfel over bestaat.
Isolaten en niet ingedeelde talen
Superfamilies
Er zijn door de taalkundigen veel voorstellen gedaan om de talen van Noord-Amerika in te delen in een klein aantal superfamilies. Daartoe behoren:
Meest gesproken inheemse talen in Canada en de Verenigde Staten
- Navajo (Na-Denétalen) 150.000
- Cree (Algische talen) 70.000
- Inuit (Eskimo-Aleoetische talen) 65.000
- Ojibwe (Algische talen) 50.000
- Sioux (Sioux-Catawbatalen) 26.000
Het aantal sprekers dat genoemd wordt voor een taal kan per bron sterk variëren. Inuit en Cree zijn macrotalen: niet alle sprekers kunnen elkaar verstaan en taalkundig gezien worden ze vaak opgesplitst in aparte talen. Ook binnen Ojibwe kunnen sprekers van verschillende dialecten elkaar soms maar gedeeltelijk verstaan. Binnen Sioux hebben sprekers van Lakota en Yankton-Yanktonai moeite sprekers van Santee-Sisseton te volgen.
Naast de genoemde talen zijn er nog 45 Noord-Amerikaanse talen bekend die waarschijnlijk nooit ingedeeld zullen worden door gebrek aan gegevens.