De tovenaar van Oz

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt nog hard gewerkt.

De tovenaar van Oz
Informatie
Alternatieve titel	De grote tovenaar van Oz
Schrijver	Frank Lyam Baum
Illustrator
Vertaler
Taal (origineel)	Engels
Land	Verenigde Staten
Genre	Fantasy
Datum	17 mei 1900
ISBN
Leeftijdscategorie
Uitgeverij
Drukker
Aantal verkocht
Vorig boek
Volgend boek
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Literatuur

De tovenaar van Oz of De grote tovenaar van Oz (The Wonderfull Wizard of Oz) is een boek geschreven en bedacht door de Amerikaanse schrijver Frank Lyam Baum. De tovenaar van Oz werd gepubliceerd in 1900 en werd een bestseller in de Verenigde Staten. In 1940 werd de eerste Nederlandse vertaling van het boek uitgegeven. Nog altijd is de tovenaar van Oz een bekend en veel gelezen kinderboek in de Verenigde Staten. Veel Amerikaanse kinderen groeien nog altijd op met de verhalen van Oz.

Het boek gaat over een meisje Dorothy en haar hondje Toto. Zij leven in Kansas en komen door een tornado terecht in het magische land van Oz. Het land of Oz heeft allerlei bijzondere inwoners, zoals pratende dieren, vliegende apen, heksen en andere wezens. Dorothy wil terug naar huis en moet het gouden pad volgen om bij de tovenaar van Oz te komen. Deze woont in de Smaragdenstad waar alles groen is. Onderweg ontmoet ze een vogelverschrikker, een blikken houthakker en een bange leeuw, waar Dorothy vrienden mee wordt. Samen proberen ze te ontsnappen aan de boze heks die Dorothy's schoenen wil stelen.

Met dit boek wilde Frank Lyam Baum een Amerikaanse versie maken van de Europese sprookjes en volksverhalen. In 1939 werd het boek verfilmd als The Wizard of Oz met Judy Garland in de hoofdrol van Dorothy. Het boek vormde de inspiratie voor meerdere films, televisieseries, theaterstukken, musicals en zelfs attractieparken. Na het succes van het boek schreef Frank Lyam Baum ook verschillende vervolgen. Hierdoor ontstond een boekenserie waarvan "De tovenaar van Oz" het bekendste deel is.

Verhaal

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

Het huis stijgt op door de tornado

Op het platteland van Kansas woont een meisje genaamd Dorothy Gale. Dorothy heeft geen ouders meer en woont samen met haar oom Henry en tante Em in een eenvoudig houten huisje. Dorothy heeft enkel haar hondje Toto om mee te spelen. Ze verveelt zich vaak, aangezien er op het platteland vrij weinig te doen is. Het platteland wordt dan ook als "verbleekt door de zon" beschreven. Op een dag wordt er op eens een tornado voorbij. Oom Henry en tante Em weten op tijd te schuilen in de schuilkelder onder het huisje. Maar Dorothy en Toto zijn te laat. De tornado tilt het volledig huisje op, waardoor Dorothy niet kan ontsnappen. In plaats daarvan zit je een aantal uur stil in het huisje, terwijl de tornado het huisje meeneemt naar het magische Land van Oz.

Wanneer het huisje landt, merkt Dorothy dat het op een slechte heks valt. De slechte heks sterft door de klap, waardoor zij de Munchins bevrijdt. De slechte heks heerste namelijk met harde hand over Munchins (een soort van dwergen). Uit dank krijgt Dorothy de zilveren schoenen die heks altijd droeg. Dorothy verblijft een tijdje bij de Munchins, maar wil terug naar huis. Het probleem is dat het Land van Oz omgeven wordt door een grote woestijn die niemand kan doorkruizen. De Munchins raden Dorothy daarom aan om naar de Smargardenstad (Emerald City) te gaan. Hier woont de machtige tovenaar van Oz die haa vast kan helpen. Om daar te komen moet ze een weg met gele stenen volgen (Yellow Brick Road).

Onderweg ontmoet Dorothy drie bijzonder inwoners van het Land van Oz die haar allemaal komen vergezellen op de tocht:

• Een vogelverschrikker die kraaien uit een graanvel moet verjagen. De kraaien zijn hem steeds te slim af en pesten hem ook. Hierdoor voelt de vogelverschrikker zich dom. Dorothy helpt hem om van zijn stok in het graanveld af te komen. Hij hoopt dat de tovenaar hem daarom hersenen kan geven.
• Een blikken houthakker die door regen is vastgeroest. Dorothy weet met olie de scharnieren van de blikken man weer te laten bewegen. De blikken houthakker verteld dat hij vroeger een echte man was van vlees en bloed. Door ongelukken verloren hij steeds een lichaamsdeel wat door een blikken lichaamsdeel werd vervangen. Uiteindelijk bestond zijn gehele lichaam uit blik, waardoor hij geen hart meer had. Hierdoor kon hij niet meer houden van degene waar hij verliefd op was. De houthakker hoopt dat de tovenaar hem een nieuw hard kan geven.
• Een bange leeuw die in een donker bos woont. Hoewel de leeuw de "koning van de jungle" genoemd wordt, heeft deze leeuw geen moed. Hierdoor durft hij het niet op te nemen tegen andere dieren en is hij erg eenzaam. De leeuw hoopt dat de tovenaar hem moed kan geven.

De vier bereiken uiteindelijk de Smaragdenstad. Om hun ogen niet te laten verblinden, moeten ze net als alle inwoners dag en nacht een bril dragen. Deze wordt met een sleutel op hun hoofd vastgemaakt. In de Smaragdenstad is namelijk alles groen en zonder bril zou je er blind van worden. De vier gaan naar het paleis van de tovenaar. Deze spreekt met de vier in steeds een ander gedaante. De tovenaar besluit hen te helpen, maar enkel wanneer ze de Boze Heks van het Westen verslaan. Deze heerst met harde hand over het westelijke gedeelte van het Land van Oz. Hier wonen de Winkies die zij onderdrukt.

Dorothy, de vogelverschrikker, blikken houthakker en leeuw ontdekken dat de tovenaar geen echte tovenaar is

De vier gaan naar het kasteel van de Boze Hek van het Westen. De Boze Heks stuurt wolven, kraaien en bijen op hen af, waardoor de vogelverschrikker, blikken man en leeuw henzelf overgeven. Die drie worden daarom opgesloten, terwijl Dorothy voor de heks moet werken. Aangezien de zilveren schoenen Dorothy beschermen, kan de heks niets tegen haar doen. De heks wil daarom de schoenen hebben en laat Dorothy denken dat ze weerloos is. Wanneer de heks Toto bedreigt, gooit Dorothy een emmer water over de Boze Heks heen. Zij weet niet dat heksen niet tegen water kunnen. Hierdoor smelt de heks en sterft. De heks onderdrukte de Winkies die bevrijd worden. Een stel vliegende apen helpen Dorothy dan om in de Smaragdenstad te komen.

In de stad spreken zij met de tovenaar die zegt hen niet te kunnen helpen. Dorothy is daarom erg boos, aangezien ze de afspraak is nagekomen. Dan ontdekken de vier dat de tovenaar helemaal geen echte tovenaar is. In plaats daarvan is de tovenaar een doodgewone goochelaar uit Kansas. Jaren geleden werkte hij in een circus in Kansas en wilde mensen trekken door met een luchtballon over het platteland te trekken. De luchtballon verzeilde echter in een tornado, waardoor hij in het Land van Oz aankwam. De inwoners hadden nog nooit een luchtballon gezien en dachten daarom dat hij een tovenaar was. Hij liet vervolgens de Smaragdenstad bouwen om het leven van de inwoners beter te maken. Door middel van goocheltrucjes kon hij de mensen laten geloven dat hij echt een tovenaar was. De Smaragdenstad is dan ook niet echt gemaakt van smaragden, maar is eigen wit. Ook draagt iedereen witte kleding. Iedereen draagt een bril met groene glazen, waardoor alles groen lijkt.

De tovenaar vindt het zielig voor de vier en besluit ze toch te helpen. Hij maakt van spelden een brein voor de vogelverschrikker, geeft de blikken houthakker een wekker als hart en de leeuw een medaille als teken van zijn moed. Dorothy en Toto mogen samen met hen mee in zijn luchtballon naar Kansas. Een paar dagen later stijgt deze op, maar voordat Dorothy en Toto erin zitten laat de tovenaar de zandzakken vallen. Hierdoor vertrekt de ballon zonder hen.

Dorothy gaat vervolgens naar het zuiden van het Land van Oz. Hier woont een goede heks genaamd Glinda. Onderweg moeten ze opnieuw allerlei gevaren weerstaan en ontmoeten een dorp dat bewoont wordt door levende porseleinen poppen. Dorothy bereikt Glinda uiteindelijk. Glinda vertelt dat de zilveren schoenen haar zouden helpen om de woestijn te doorkruizen. Na het afscheid nemen besluit Dorothy aan haar tocht te beginnen. Na drie stappen te hebben gezet in de woestijn, verandert het landschap om haar heen en komt ze samen met Toto weer terug in Kansas. Hier ziet ze meteen haar tante Em en oom Henry die blij zijn dat ze weer terug is.

Personages

Hoofdpersonages

• Dorothy Gale; een jong meisje uit Kansas. Dorothy is erg aardig, moedig en wil terug naar huis gaan.
• Vogelverschrikker (Scarecrow); een magische vogelverschrikker die kan praten en bewegen als een echt mens. De vogelverschrikker wil hersenen hebben om slim te kunnen zijn, maar tijdens het verhaal blijkt hij slimmer te zijn dan hij denkt.
• Blikken houthakker (Tin Woodman); een houthakker gemaakt van blik die ooit een echte man was. De houthakker wil een hart krijgen om weer van anderen te kunnen houden, maar tijdens het verhaal blijkt dat hij dit al kan.
• Bange Leeuw (Cowardly Lion); een leeuw die geen moed heeft en bang is voor alles en iedereen. De leeuw leert tijdens het verhaal om moedig te zijn zonder het zelf te weten.
• Toto; het hondje van Dorothy. Toto wordt beschreven als een klein hondje met middellang haar. Vaak wordt hij gedragen door Dorothy in een mandje.
• Tovenaar van Oz (Wizard of Oz); een goochelaar die zichzelf voordoet als een machtige tovenaar. Iedereen in Oz denkt dan ook dat hij een machtige tovenaar is, maar eigenlijk gebruikt hij goocheltrucjes om iedereen dit te laten denken.

Bijpersonages

• Tante Em en oom Henry; de oom en tante waar Dorothy bij woont. Zij hebben een boerderij in Kansas.
• Boze Heks van het Oosten (Wicked Witch of the East); een boze heks die heerst over het oosten van het Land van Oz. Zij heerst met harde hand over de Munchkins. Doordat Dorothy met haar huis om de heks landt, sterft de heks. Hierdoor worden de Munchkins bevrijdt.
• Goede Heks van het Noorden (Good Witch of the North); een goede heks die heerst over het noorden van het land. Zij geeft de zilveren schoenen van de Boze Heks van het Oosten aan Dorothy en geeft haar een kus als bescherming tijdens haar tocht naar de Smaragdenstad.
• Koningin van de Veldmuizen (Queen of the Field Mice); de koningin van een volk van veldmuizen. De houthakker en vogelverschrikker weten de muizen te redden van een kat. Als dank halen de veldmuizen Dorothy, Toto en de leeuw uit een veld met klaprozen. De klaprozen zorgen ervoor dat de drie in slaap zijn gevallen, aangezien de klaprozen vervloekt zijn.
• Boze Heks van het Westen (Wicked Witch of the West); een boze heks die heerst over het westen van het Land van Oz. Zij heerst met harde hand over de Winkies die zij als slaven behandeld. Dorothy weet de heks te verslaan door een emmer water over haar heen te gooien.
• Koning van de Vliegende Apen (King of the Flying Monkeys); de koning die heerst over het volk van de Vliegende Apen. Zij zijn vervloekt en moeten degene gehoorzamen die de "Golden Cap" heeft. De apen moesten hierdoor de Boze Heks van het Westen gehoorzamen, maar nadat Dorothy haar verslaat moeten zij haar gehoorzamen. Zij brengen Dorothy en haar vrienden terug naar de Smaragdenstad. Onderweg vertelt de koning het verhaal van Gayelette en Quelala.
• Gayelette en Quelala; Gayelette was een mooie prinses en tovenares die lang geleden leefde. Zij was verliefd om een man genaamd Quelala. De vliegende apen wilde Quelala plagen door hem op te tillen en in de rivier te gooien. Gayelette wilde hierdoor wraak op de vliegende apen. Sindsdien moeten ze iederen gehoorzamen die de Golden Cap heeft.
• Porseleinen prinses (China Princess); een prinses die heerst over een volk van mensen gemaakt van porselein. Dorothy wil de prinses meenemen als cadeau voor haar tante, maar de prinses wil dit niet. Buiten het Land van Oz kunnen de mensen namelijk niet meer bewegen.
• Meneer Joker (Mr. Joker); een van de porseleinen mensen die een clown is. Hij is te vaak gebroken waardoor hij niet meer mooi is en ook gek geworden is.
• Glinda; de goede heks van het zuiden. Zij heerst over het zuidelijke gedeelte van het land, waar de Quadlings wonen. Glinda wordt als wijs en aardig beschreven. Zij helpt Dorothy om terug naar huis te gaan.

Daarnaast zijn er nog verschillende volkeren die beschreven worden in het boek.

Bronnen

• (en) The Wonderful Wizard of Oz van Frank Lyam Baum via Wikisource (originele tekst)
• (en) Lijst met personages in het boek