Straatcultuur

Straatcultuur is simpel gezegd een vorm van jongerencultuur, die zich vooral op straat (in de wijk of stad) afspeelt. De 'staatjongeren' hebben een eigen culturele uiting met eigen normen, waarden en gedragspatronen. Ze zetten zich vaak af tegen de gevestigde orde en negeren de normen van het grootste gedeelte van de bevolking (mainstream). Er kunnen zelfs verschillen bestaan tussen verschillende wijken, waardoor er een soort rivaliteit (onderlinge strijd) ontstaat tussen wat men straatbendes noemt.

De straatgroepen hebben vaak een eigen taal (straattaal) en binnen de groep is een zogeheten pikorde met een duidelijke leider aan de top, waarbij status en respect een belangrijke rol speelt. Het groepsgevoel is sterk. Dit kan juist het gevolg zijn van uitsluiting door de maatschappij. Ook kan ontbreken aan positieve rolmodellen in de eigen omgeving leiden tot "dan zoeken we het zelf wel uit". De jongeren staan wantrouwend en zelfs vijandig tegenover het gezag (ouders, politie, docenten). Vaak is er sprake van bravoure (opschepperij, stoerdoenerij, haantjesgedrag), provocatie (uitlokken) en een sterke behoefte aan zichtbaarheid (gezien willen worden, "kijk mij eens"). Hun manier van doen en denken kan leiden tot overlast in de buurt. Ook kan het leiden tot gedragsproblemen bijvoorbeeld in de klas of bij een baas. Hierbij kun je denken aan demotivatie ("waarom zou ik opletten, het heeft toch allemaal geen zin"), grof taalgebruik en machogedrag. Ook zie je vaak dat er sprake is van een 'kort lontje', snel gepikeerd zijn en geweldadig gedrag tonen. Bovendien is het nemen van de eigen verantwoordelijkheid niet sterk en hebben de leden eigenlijk een laag zelfbeeld.

Sociale media spelen een belangrijke rol in de straatcultuur. Zowel als platvorm waarop ze zich kunnen presenteren, als ook een snel communicatie kanaal.

Jongerenwerk

Om jongeren uit de vaak negatieve spiraal te halen, moeten de hulpverleners als straatwerkers, jeugdwerkers, docenten en wijkagenten wel de straatcultuur (en de achtergronden daarvan) snappen. Om de jongeren te kunnen bereiken, moeten ze als het ware hun taal spreken. Door de regie te nemen ontstaan er weer kaders en daarmee houvast voor de jongeren. Het weer een vertrouwens-relatie opbouwen kost welliswaar veel tijd, maar is wel belangrijk. Langzaam maar zeker kan de hulpverlener de jongere laten reflecteren (kijken) naar zijn of haar eigen handelen in de hoop dat er inzicht ontstaat en de jongere weer eigen verantwoordelijkheid gaat nemen. Het opbouwen van een positiever zelfbeeld is niet eenvoudig. Het is voor een hulpverlener belangrijk dat die steeds opnieuw zegt wat je doet en te doen wat je zegt.

Op het platteland heb je iets vergelijkbaars: de zuipkeet of drankkeet.