Nijmegen

Nijmegen
120px	120px
Bestand:NijmegenLocatie.png
{{{kaart2}}}	{{{kaart3}}}
Geografie
Provincie	Gelderland
Hoofdplaats	Nijmegen
Gemeente	Nijmegen
Oppervlakte	57,53 km²
Bevolking
Inwoners – Bevolkingsdichtheid	160.732 (01/06/2007) 2999 inw./km²
Overige info
Postcodes	6500-6546, 6663, 6679, 6683
Zonenummer	024, 0481

Bestand:Nijmegen sateliet.jpg

Satellietfoto van Nijmegen

Uitzicht vanuit de stad over de Waal

Nijmegen is de hoofdstad van Gelderland. De stad Nijmegen ligt grotendeels op de linkeroever van de Waal.

Beluister

51°50'N, 5°52'E (Kaart) Nijmegen

Zie Nijmegen (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Nijmegen. Nijmegen Gemeente in Nederland

Situering Provincie Gelderland Coördinaten 51,50' NB 5,52' OL Algemeen Oppervlakte 57,53 km² - land 53,55 km² - water 3,98 km² Inwoners (1 april 2011) 164.540? (3073/km²) Hoofdplaats Nijmegen Belangrijke verkeersaders A73 N325 N326 Politiek Burgemeester (lijst) Thom de Graaf (D66) Economie Gemiddeld inkomen (2006) € 12.600 per inw. Gem. WOZ-waarde (2008) € 215.000 WW-uitkeringen (2007) 19 per 1000 inw. Autobezit (2007) 492 per 1000 inw. Overig Postcode(s) 6500-6546, 6663 Netnummer(s) 024 CBS-code 0268 CBS-wijkindeling zie wijken en buurten Website www.nijmegen.nl

Uitzicht op Nijmegen in de winter, met de Stevenskerk en de Waalbrug. Portaal Nederland Nijmegen Nijmegen ( uitspraak (info·uitleg)) (in het Nijmeegs: Nimwèège, Duits: Nimwegen, Frans: Nimègue, Spaans en Italiaans: Nimega, Latijn:Noviomagus) is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Gelderland, dichtbij de grens met Duitsland. De gemeente telt 164.540 inwoners (1 april 2011) en is daarmee de grootste in de provincie en de tiende van Nederland.[1] De stad Nijmegen ligt grotendeels op de linkeroever van de Waal, aan de voet van een stuwwal. Een deel van de gemeente ligt aan de overzijde van de rivier. Het betreft hier de zogenaamde Waalsprong, een recent geannexeerd gebied, waarin zich het dorp Lent en een deel van Oosterhout bevinden. Samen met Arnhem en 18 andere gemeenten in de omgeving vormt Nijmegen de Stadsregio Arnhem Nijmegen (KAN). Nijmegen heeft een lange geschiedenis, die meer dan 2000 jaar teruggaat. Als Ulpia Noviomagus Batavorum kreeg het rond het jaar 100 marktrechten. In 1230 werd Nijmegen vrije rijksstad en in 1402 hanzestad. Nadat Nijmegen tussen 1655 en 1679 al eens een Illustere Academie huisvestte is de stad sinds de komst van de Radboud Universiteit een universiteitsstad[2]. Nijmegen maakt samen met vele andere gemeentes in de omgeving zoals Wijchen, Beuningen en Groesbeek deel uit van het Rijk van Nijmegen. Inhoud [weergeven] [bewerken]Naamgeving

De latijnse naam Noviomagus kan worden teruggevoerd op de Keltische woorden magos ('vlakte' of 'markt') en novio ('nieuw'). De Romeinen latiniseerden dit vervolgens tot Noviomagus. In de tijd van Karel de Grote heette de stad Numaga, dat door de tijd in Nieumeghen of Nimmegen veranderde. [bewerken]Geschiedenis

Zie ook Geschiedenis van Nijmegen en de onderwerpen onder de categorie: Geschiedenis van Nijmegen

[bewerken]Een rijk verleden

Gezicht op de Waal en de Valkhofburcht door Jan van Goyen, 1641 Nijmegen is een van de steden die beweren de oudste stad van Nederland te zijn en vierde in 2005 zijn 2000-jarig bestaan. Tijdens het Romeinse Rijk was Nijmegen onderdeel van de Limes, de grens tussen het Romeinse Rijk en de verschillende zogenaamde Germaanse gebieden. In Nijmegen was van 71 tot 104 het 10e legioen van de Romeinen gelegerd. Er is tijdens het Romeinse bewind een groot fort (castrum) gebouwd op een heuvel aan de Waal, een paar onderdelen zijn daar nog van over. Er worden ook nog regelmatig opgravingen gedaan waarbij Romeinse spullen worden gevonden. De stad werd gevormd als handelsnederzetting naast het Romeinse castrum. Dit bood een voordeel omdat de markt daardoor door de legionairs beschermd kon worden en bovendien omdat de legionairs ook vele goederen nodig hadden, waar ze bovendien een goede prijs voor konden betalen, omdat ze een redelijk salaris ontvingen. De naam Nijmegen is dan ook afgeleid van de Latijnse aanduiding "Novio-magus", wat 'nieuwe markt' betekent. De Romeinen verlieten echter in de 3e eeuw het fort. Overigens zijn er ook nu nog duidelijke sporen te vinden van deze rijke geschiedenis van Nijmegen. Zo heet het grote verkeersplein ten zuiden van de Waalbrug sinds 1956 het "Keizer Traianusplein". Tussen dat plein en de Waal staan nog steeds enkele ruïnes en ook op de heuvel bij de Waal staat nog steeds een verdedigingstoren Belvedère, ook al is dat natuurlijk heel wat jonger dan het eerder genoemde Romeinse castrum. [bewerken]Van Middeleeuwen tot twintigste eeuw In de Middeleeuwen werd de stad een aanzienlijk centrum, een palts, van het Frankische Rijk. In 1230 verwierf de stad formeel haar stadsrechten. In 1248 kwam de stad in handen van de graven van Gelre. Aanvankelijk werd het door de Roomse koning Willem II in onderpand gegeven aan de Gelderse graaf Otto II, maar omdat Willem II zijn schulden door financiële problemen niet kon aflossen, bleef de stad Gelders bezit en werd zij spoedig de voornaamste van de vier Gelderse hoofdsteden en bovendien een hanzestad. In 1543 kwam de stad echter, zoals ook de rest van Gelre, onder Habsburgs bestuur. De reformatie werd in Nijmegen positief ontvangen. Protestanten en Rooms-katholieken hadden in 1566 dan ook gelijke rechten, maar in 1579 waren de rollen omgekeerd en werden de katholieken onderdrukt. Het is dan ook niet onwaarschijnlijk dat dit een aanleiding was voor "zijne meest katholieke koning van Spanje" om een campagne tegen de opstandige noordelijke gewesten (ie. de Nederlanden) op te zetten.

Kaart uit 1591 van het Beleg van Nijmegen Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd Nijmegen een aantal malen belegerd. In 1585 werd Nijmegen door Alexander Farnese, de hertog van Parma, veroverd, waardoor de hervormden en protestanten hun net verworven rechten weer verloren. Tijdens het tweede Beleg van Nijmegen in 1591 werd Nijmegen door Prins Maurits heroverd. Later werd Nijmegen van 1672 tot 1674 bezet door de Fransen, maar de rust werd in 1678 weer hersteld door de vrede van Nijmegen waarmee de vrede tussen de Republiek der Nederlanden en Frankrijk werd besloten. In het kader van de katholieke emancipatiebeweging kreeg Nijmegen in 1923 een universiteit met rooms-katholieke signatuur, de huidige Radboud Universiteit Nijmegen (voorheen Katholieke Universiteit Nijmegen). De laatste keer dat Nijmegen in de vuurlinie van een oorlog lag, was in de Tweede Wereldoorlog. In mei 1940 was het de eerste Nederlandse stad die in Duitse handen viel; op 22 februari 1944 leed Nijmegen zware schade en vielen er honderden doden bij een geallieerd bombardement op de binnenstad. In september 1944 werd er tijdens operatie Market Garden zwaar gevochten in en rondom de stad om de Waalbrug onbeschadigd in handen te krijgen en te houden, wat de Britten en Amerikanen uiteindelijk lukte. [bewerken]Na de Tweede Wereldoorlog

Verwoeste gebouwen in het centrum van Nijmegen na de bevrijding in september 1944 Door verwaarlozing en armoede was de Benedenstad (het deel van het centrum dat in het lage deel, aan de Waal, is gelegen) na de bouw van de Waalbrug in verval geraakt. Hoewel de Benedenstad min of meer gespaard bleef voor de oorlogshandelingen, was de toestand van dit stadsdeel door de vele reeds gesloopte panden en slechte woonomstandigheden (verkrotte, onbewoonbaar verklaarde panden, huizen zonder sanitair e.d.) zodanig, dat na jarenlange discussies en plannenmakerij in 1972 besloten werd tot grootschalige sloop en herbouw. In 1975 is de Benedenstad uitgeroepen tot "beschermd stadsgezicht", maar toen waren de meeste middeleeuwse panden al gesloopt. Slechts (delen van) enkele straten zijn nog oorspronkelijk gebleven en gerestaureerd. In de jaren zestig en zeventig kreeg Nijmegen het imago van rode stad. Er waren in die jaren veel marxisten te vinden die door de relatief grote populatie aan studenten erg opvielen. Een gewelddadige confrontatie tussen de linkse krakers en het Nijmeegse bestuur vond plaats in februari 1981, de Piersonrellen. Sinds de Tweede Wereldoorlog heeft de stad zich flink uitgebreid, maar dat gebeurde eenzijdig in westelijke en vooral zuidwestelijke richting. De dorpen Hatert, Hees en Neerbosch werden opgeslokt door stadswijken met dezelfde naam. De belangrijkste uitbreiding was de bouw van de stadsdelen Dukenburg en Lindenholt vanaf 1966, ten westen van het Maas-Waalkanaal. De structuur van de stad werd zo zeer onevenwichtig: het centrum ligt geheel in het noorden, maar de stadsuitbreiding vond kilometers daarvandaan in zuidwestelijke richting plaats. Tot voor kort was de Waal een onneembare barrière die de noordgrens van de bebouwing bepaalde. Sinds eind jaren 90 echter wordt er gebouwd aan de Vinex-locatie Waalsprong, ten noorden van de Waal. In november 2005 werd in het centrum van de stad de plaatselijk bekende activist Louis Sévèke om het leven gebracht. In de komende jaren staan enkele grote bouwprojecten gepland. Zo zal in de periode 2010-2020 op de locatie van het huidige oude havengebied in de Biezen, langs de Waal, het Waalfront worden gebouwd. Ook staat voor 2009-2011 de bouw van een nieuwe oeververbinding, De Oversteek, gepland. [bewerken]Geografie

Satellietfoto Nijmegen en omgeving [bewerken]Topografie Nijmegen ligt 15 km ten zuiden van Arnhem, waarmee het de Stadsregio Arnhem Nijmegen vormt. Een groot deel van de stad en gemeente wordt in het noorden begrensd door de Waal, die bij Pannerden ontstaat als zijrivier van de Rijn. Een klein deel van de gemeente, de Waalsprong, ligt ten noorden van de Waal. Nijmegen heeft een binnenhaven aan het Maas-Waalkanaal, dat bij het noordelijkste punt van de stad aftakt van de Waal. [bewerken]Natuur In de directe omgeving van de stad Nijmegen treft men natuurgebieden aan met een grote verscheidenheid aan landschapstypen: langs de Waal en de Maas uiterwaarden met slingerende dijken, plassen en weilanden, glooiende stuwwallen begroeid met gemengde bossen en in de dalen een beekvegetatie, moerassige graslanden, heidevelden en schrale blauwgraslanden.[3] [bewerken]Ontwikkeling van het inwonertal

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 147.561 147.631 147.172 150.542 151.924 152.286 153.636 154.581 156.308 157.473 158.215 159.556 160.962 161.358 161.884 163.112

Bevolkingspiramide van Nijmegen Aan het begin van de 19e eeuw telde Nijmegen slechts een goede 10.000 inwoners. In 1875 was dit meer dan verdubbeld tot ongeveer 24.000 en tegen de eeuwwisseling was het inwonertal opgelopen tot 44.000. Dit zijn weliswaar geen spectaculaire aantallen als men naar de absolute cijfers kijkt, maar het is verhoudingsgewijs een verviervoudiging, in het laatste kwart van de 19e eeuw is de bevolking bijna verdubbeld. De grote groei deed zich voor in de 20e eeuw. Vlak na de Eerste Wereldoorlog liep Nijmegen richting de 70.000 inwoners, een paar jaar na de Tweede Wereldoorlog overschreed het reeds de 110.000 inwoners. De 150.000e inwoner werd in 1971 ingeschreven, maar door daling van de gezinsgrootte en gelijkblijvende woningvoorraad trad toen een stagnatie en zelfs bevolkingsdaling op (op 1 januari 1995 telt Nijmegen 147.561 inwoners en 65.020 woningen), die pas in opwaartse zin werd doorbroken bij de overgang naar de 21e eeuw, door grootschalige nieuwbouw ten noorden van de stad. Zoals uit bovenstaande tabel valt op te maken groeit Nijmegen sindsdien langzaam maar gestaag verder. De gemeente Nijmegen verwacht dat in 2020 het inwoneraantal tussen 181.000 en 187.000 ligt. [4] Aantal inwoners: Stadsdeel: 1995 2000 2005 2007 Nijmegen-Centrum 8.506 8.709 9.274 9.307 Nijmegen-Oost 30.917 30.974 32.388 32.619 Nijmegen-Oud-West 13.076 12.971 12.766 13.316 Nijmegen-Nieuw-West 15.792 16.093 16.401 16.200 Nijmegen-Midden 17.220 17.859 18.150 18.113 Nijmegen-Zuid 20.749 21.934 22.795 22.528 Dukenburg 25.071 23.755 23.499 23.188 Lindenholt 16.230 16.242 16.121 15.703 Nijmegen-Noord - 3.715 6.790 9.986 Stadsdeel onbekend - 34 31 2 [bewerken]Politiek en bestuur

Het stadhuis van Nijmegen (links) rond 1900 [bewerken]Stadsbestuur Nijmegen staat sinds de jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw bekend als rode stad. Nijmegen dankt hieraan de bijnaam 'Havana aan de Waal'. Frits Bolkestein sprak in de jaren 1990 nog van 'Marxograd aan de Waal'. Thans is het 'rode aspect' in sterk afgezwakte vorm herkenbaar aan een links stadsbestuur: Het college van B&W begon in 2002 met zes wethouders uit GroenLinks, PvdA en SP. In de periode 2002-2006 kende Nijmegen een college dat uit dezelfde politieke partijen was samengesteld en over 23 van de 39 raadszetels kon beschikken. Elke partij leverde eveneens twee wethouders. De huidige burgemeester van Nijmegen is sinds 8 januari 2007 Thom de Graaf (D66). Zijn portefeuille bestaat uit de volgende onderwerpen: Openbare orde & Veiligheid, Burger & Bestuur, Communicatie en Citymarketing & Externe betrekkingen Het college wordt naast De Graaf gevormd door de volgende wethouders: Jan van der Meer (GroenLinks), Ruimtelijke Ontwikkeling Waalsprong, Wonen, Klimaat & Energie en Groen & Water Hannie Kunst (PVDA), Stedelijke Ontwikkeling, Cultuurhistorie, Maatschappelijk Vastgoed en P&O Bert Jeene (D66), Financiën, Economie & Toerisme en Stadsregio Bert Frings (GroenLinks), Zorg & Welzijn en Sport Turgay Tankur (PVDA), Werk & Inkomen, Openbare Ruimte en Wijken Henk Beerten (D66), Cultuur, Mobiliteit en Onderwijs Vanaf 1974 is de Nijmeegse gemeenteraad als volgt samengesteld: Gemeenteraadszetels Partij 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 2010 PvdA 12 12 9 16 11 8 8 8 11 8 SP 2 2 3 2 2 4 6 6 7 5 GL 4 3 6 5 6 6 8 9 6 8 CDA 15 16 13 10 12 9 7 5 5 3 VVD 6 4 6 4 3 4 5 4 4 4 D66 - 2 2 2 5 7 2 1 2 6 VSP - - - - - - 1 2 1 2 Nijmegen Nu - - - - - - - 1 1 1 Gewoon Nijmegen - - - - - - - - 1 2 Stadspartij Nijmegen - - - - - - - 3 1 - De Groenen - - - - - 1 2 - - - Totaal 39 39 39 39 39 39 39 39 39 39 Opkomst 56,6% 53,6% 52,4% 57,9% 54,1% Opmerkingen Partijen als GroenLinks en Verenigde Senioren Partij bestonden vroeger uit andere partijen die later zijn samengegaan in hoe ze nu heten. Vanwege de vergelijkbaarheid is de huidige naam ook voor het verleden gebruikt. In 1994 hadden De Groenen 1 zetel, en in 1998 2 zetels. Later werd de partij omgedoopt in Stadspartij Leefbaar Nijmegen, en later weer opgesplitst in Stadspartij en Fractie Van der Meer. Sinds 8 mei 2007 bestaat de PvdA-fractie uit 10 leden door afsplitsing van een raadslid. Hierdoor is de Groep Bos ontstaan. [bewerken]Bestuurlijke indeling De gemeenteraad heeft de gemeente Nijmegen met ingang van 1 januari 2007 onderverdeeld in 9 stadsdelen (CBS-wijken), die weer bestaan uit 44 wijken (CBS-buurten), namelijk: Nijmegen-Centrum Benedenstad Stadscentrum Nijmegen-Oost Bottendaal Galgenveld Altrade Hunnerberg Hengstdal Kwakkenberg Groenewoud Ooyse Schependom Nijmegen-Oud-West Biezen (met Waterkwartier) Wolfskuil Nijmegen-Nieuw-West Heseveld Hees Neerbosch-Oost Haven- en industrieterrein Nijmegen-Midden Nije Veld (met Willemskwartier) Hazenkamp Goffert St. Anna Heijendaal Nijmegen-Zuid Hatertse Hei Grootstal Hatert Brakkenstein Dukenburg Tolhuis Zwanenveld Meijhorst Lankforst Aldenhof Malvert Weezenhof Vogelzang Staddijk Lindenholt 't Acker De Kamp 't Broek Kerkenbos Westkanaaldijk Bijsterhuizen Neerbosch-West Nijmegen-Noord (Waalsprong) Oosterhout Ressen Lent [bewerken]Buitenlandse vertegenwoordigingen In Nijmegen hebben een viertal landen een vertegenwoordiging. Allen hebben een ondersteunende rol voor de eigen ambassade en zijn dan ook niet vrij toegankelijk voor het publiek. De vier vertegenwoordigingen zijn:[5] Ereconsulaat van het Koninkrijk België[6] Honorair consul van de Vijfde Franse Republiek[7] Consulaat-Generaal van het Koninkrijk Lesotho Consulaat-Generaal van de Democratische Republiek Somalië [bewerken]Stedenbanden Nijmegen heeft de volgende partnersteden[8]:

Gaziantep (Turkije)
Masaya (Nicaragua)
Pskov (Rusland)

Verder heeft Nijmegen vriendschapsbanden met:

Albany (Verenigde Staten)
Higashimatsushima (Japan)
Suzhou (China)

[bewerken]Cultuur

Grote of Sint-Stevenskerk met de Lange Hezelstraat en het Joris Ivensplein

Grote Markt in Nijmegen

Kronenburgerpark, 1900

Waaggebouw

Nijmegen, monumentale panden voor Sint Stevenskerk

Nijmeegse Vierdaagse

De Kruittoren Nijmegen kent van oudsher een rijk en bloeiend cultureel leven. Belangrijke culturele instellingen zijn: Doornroosje, poppodium De Keizer Karel Podia, met De Vereeniging en de Stadsschouwburg De Letterentafel, een samenwerkingsverband van boekhandels, culturele instellingen, schrijvers en uitgevers De Lindenberg, Nijmeegs centrum voor de kunsten LUX, een podium voor internationale cinema, theater, muziek, debat, multimedia en beeldcultuur De Openbare bibliotheek, gevestigd in het 'cultureel kwartier' aan de Mariënburg, jaarlijks wordt de Bibliotheek Nijmegen Literatuurprijs uitgereikt. De Commanderie van Sint Jan met verschillende ambachten en de stadsbrouwerij met ondersteunend café en restaurant. Het Regionaal Archief Nijmegen Het Steigertheater De Stichting Literaire Activiteiten Nijmegen Uitgeverij De Stiel, non-profituitgeverij voor bijzondere projecten Het Vlaams Cultureel Kwartier organiseert cursussen, tentoonstellingen en optredens met het doel de culturele uitwisseling tussen Vlaanderen en Gelderland te bevorderen Het Vrijdagtheater De Wintertuin Onbederf'lijk Vers, jaarlijks terugkerend poëziefestival Extrapool, kunstenaarsinitiatief en podium voor alternatieve en experimentele muziek, beeldende kunst en film [bewerken]Bezienswaardigheden

Zie ook Lijst van beelden in Nijmegen, Lijst van hoogste gebouwen van Nijmegen, Lijst van rijksmonumenten in Nijmegen (gemeente) en Lijst van rijksmonumenten in Nijmegen (plaats)

Botanische Tuin Hortus Arcadië de Grote of Sint-Stevenskerk het Stadhuis de Waag op de Grote Markt Grote Markt het Valkhof met de Barbarossaruïne en de Sint-Nicolaaskapel resten van de omwalling: het Hunnerpark met de Belvédère en het Kronenburgerpark met de Kruittoren stukjes Romeinse geschiedenis door de hele stad middeleeuwse bebouwing in de Benedenstad, bij de Lange Hezelstraat Goffertpark Concertgebouw de Vereeniging, van architect Oscar Leeuw Ruiterstandbeeld Keizer Karel, Keizer Karelplein, 1962, door Albert Termote Beeld van "Stephanus", Berg en Dalseweg, 1951, door Albert Termote Lutherse kerk Prins Hendrikstraat 79 van architect Derk Semmelink Keizerbeelden en de madonna aan het Raadhuis, door Albert Termote De voormalige gereformeerde kerk aan de Begijnenstraat van architect B. Bouwman De Titus Brandsma Gedachteniskerk (voormalige Sint-Jozefkerk) van architect B.J.C. Claase De moderne katholieke Dominicuskerk van architect Th. Nix Het complex FiftyTwoDegrees ontworpen door Francine Houben en Francesco Veenstra Het Quack-monument of Maria-Adolffontein Het Benzinestation Auto Palace uit 1936, nu Rijksmonument [bewerken]Musea Anatomisch Museum Museum Het Valkhof muZIEum Natuurmuseum Nijmegen Nijmeegs Volkenkundig Museum Stratemakerstoren Velorama Huis van de Nijmeegse Geschiedenis [bewerken]Parken Goffertpark Hunnerpark Julianapark Kronenburgerpark Valkhof [bewerken]Evenementen Nijmeegse Vierdaagse (meerdaagse langeafstandsmars in de derde week van juli met internationaal deelnemersveld) Vierdaagsefeesten (festiviteiten rondom de Nijmeegse Vierdaagse) Batavierenrace (estafetteloop voor studenten, tussen Nijmegen en Enschede) Zevenheuvelenloop (hardloopwedstrijd met start en finish in Nijmegen) Marikenloop (hardloopwedstrijd, uitsluitend voor vrouwen) Fietsvierdaagse (een week na de Nijmeegse Vierdaagse) Kermis (in juni en in oktober) Carnaval (waarin Nijmegen Knotsenburg heet naar Fort Knotsenburg wat bij het huidige dorp Lent gelegen was) Mariken Winterfestival Gebroeders Van Limburg festival (middeleeuws re-enactment festival) Emporium dancefestival dat sinds 2005 door de Nijmeegse discotheek The Matrixx georganiseerd wordt in recreatiegebied de Berendonck bij Wijchen. [bewerken]Orkesten Noviomagum Wind Orchestra Symfonieorkest Nijmegen Symfonisch Blaasorkest Nijmegen Nijmeegs studentenorkest "Collegium Musicum Carolinum" Studentenorkest QHarmony [bewerken]Seksuele diversiteit Nijmegen is sinds jaar en dag een 'roze' stad met een zeer actieve beweging en ruim twintig jaar beleid en samenwerking met HLBT-organisaties. Nijmegen staat steevast in de top 3 van gemeenten met het beste roze beleid. In Nijmegen wonen naar schatting 10.000 'roze' inwoners (ruim 6% van het inwonersaantal). De termijn van de Nijmeegse beleidsnota ‘Hand in Hand’, waarin het HLBT-beleid (HLBT staat voor homo-lesbisch-biseksueel-transgender) van de gemeente beschreven staat, loopt eind 2011 af. [bewerken]Gezondheidszorg

Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Sint Maartenskliniek Universitair Medisch Centrum St Radboud [bewerken]Onderwijs

Zie onderwijs in Nijmegen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Nijmegen kent enkele basisscholen en scholen en colleges voor middelbaar onderwijs. In Nijmegen staan verschillende instituten van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en er is een regionaal opleidingencentrum (ROC) gevestigd. De stad heeft sinds 1923 een universiteit, de Radboud Universiteit Nijmegen. [bewerken]Topografie

Topografisch kaartbeeld van Nijmegen, 2010-2011. Klik op de kaart voor een vergroting. [bewerken]Verkeer en vervoer

Zie voor treinverbindingen en buslijnen het hoofdartikel Openbaar vervoer in Nijmegen

Vanuit Nijmegen zijn de Randstad, noord-Limburg, de provincie Noord-Brabant en de noordelijke provincies van Nederland makkelijk te bereiken per auto en per openbaar vervoer. Ook het Duitse Ruhrgebied en de Belgische regio Antwerpen zijn goed te bereiken met de auto. Belgisch-Limburg en het zuidelijke deel van Nederlands-Limburg zijn vanuit Nijmegen minder goed bereikbaar. Waarschijnlijk zal dat verbeteren zodra de A73-zuid voltooid is. [bewerken]Wegverkeer

De Waalbrug bij Nijmegen, gezien vanuit de haven

Het Keizer Karelplein Nijmegen is aangesloten op de volgende rijks- en provinciale wegen: De A15 loopt ten noorden van de Waalsprong Nijmegen, met aansluiting Nijmegen-Noord. De A15 geeft verbinding in de richting van de 325 bij Knooppunt Ressen en de A50 bij Knooppunt Valburg. De A73 / E31 loopt ten westen van Nijmegen, met aansluitingen Dukenburg, N326 en Knooppunt Neerbosch. De A73 geeft verbinding in de richting Venlo en richting de A50 bij Knooppunt Ewijk De N324 vanuit Oss loopt vanaf Grave en Alverna langs Wijchen naar Nijmegen Dukenburg waar ze op het Takenhofplein met de N 326 verbonden wordt. In Nijmegen heeft de weg de namen Van Rosenburgweg en Van Schuylenburgweg. De A325 vanuit Arnhem, gaat na Knooppunt Ressen over in de N325 en loopt via de Waalbrug, langs Beek naar de Duitse grensplaats Wyler, waar de weg verder gaat als Bundesstraße 9. Dit is de voormalige Rijksweg 52. De A326 begint bij Knooppunt Bankhoef aan de A50, gaat bij Bijsterhuizen verder als autoweg N326, kruist de A73 en loopt vervolgens als Wijchenseweg en Graafseweg via het Keizer Karelplein en de Oranjesingel naar het Keizer Traianusplein, waar de weg aansluit op de N325. De N842 verbindt Groesbeek met Nijmegen. Binnen de Nijmeegse bebouwde kom gaat deze weg verder als de Groesbeekseweg. De N844 verbindt Malden met Nijmegen. Binnen de Nijmeegse bebouwde kom gaat deze weg verder als de St. Annastraat. De Waal wordt in Nijmegen overbrugd voor autoverkeer door de Waalbrug. Voor fietsers is er de Snelbinder. In de toekomst moet aan de westkant van de stad De Oversteek verrijzen als nieuwe oeververbindingen. De oevers van het Maas-Waalkanaal worden verbonden door de Dukenburgsebrug, de Graafsebrug, de Hatertsebrug en de Neerbosscheburg alsmede het sluiscomplex Weurt. [bewerken]Stads- en streekvervoer Het stads- en streekvervoer per autobus wordt verzorgd door Novio onder de naam Breng. Novio onderhoudt een aantal stadslijnen die elke wijk van de stad ontsluiten. Samen met NIAG onderhoudt Novio ook twee lijnen naar Kranenburg en Kleef in Duitsland. Breng verzorgt verder nog een aantal streeklijnen naar Grave, Uden, Druten, Millingen aan de Rijn, Arnhem, Gennep en Venlo. De lijn naar Gennep en Venlo wordt gezamenlijk geëxploiteerd samen met Veolia Transport. De lijn naar Uden wordt gezamenlijk geëxploiteerd met Arriva Personenvervoer Nederland uit Noord-Brabant. De lijn naar Druten en Tiel wordt gezamenlijk geëxploiteerd met Arriva uit Rivierenland. Tot 2009 verzorgde Novio alleen het stadsvervoer. Hermes verzorgde de meeste streeklijnen, de lijnen richting Arnhem in samenwerking met Connexxion. In het verleden kende Nijmegen een tramnetwerk en een trolleybusnet, die in respectievelijk 1955 en 1969 uit de stad verdwenen. Een plan om vanaf 2015 een trambus tussen de wijk Waalsprong en de universiteit te laten rijden is inmiddels weer van de baan. [bewerken]Spoorwegen

Station Nijmegen Nijmegen heeft vier NS-stations: Nijmegen Nijmegen Dukenburg (aan de Brabantse lijn in de richting 's-Hertogenbosch - Roosendaal) Nijmegen Heyendaal (aan de Maaslijn in de richting Venlo) Nijmegen Lent (aan de spoorlijn naar Arnhem) In Nijmegen stoppen de intercity Nijmegen - Schiphol, de intercity Zwolle - Roosendaal, de intercity Nijmegen - Den Helder, de sprinter Nijmegen - Zutphen, de stoptrein Nijmegen - 's-Hertogenbosch (Eindhoven-Deurne) en de stoptrein Nijmegen - Venlo - Roermond. De trein naar Venlo/Roermond wordt geëxploiteerd door Veolia, de overige treinen door NS. De spoorlijn naar Arnhem loopt over de Spoorbrug Nijmegen, die in 1879 gereed kwam. Een vijfde station staat in de planning, Station Nijmegen Goffert, gelegen tussen station Nijmegen en station Nijmegen Dukenburg. Dit station moet in 2012 gereed komen. Er heeft ook een spoorverbinding met Kleef bestaan. Deze is echter op 2 juni 1991 gesloten voor reizigersvervoer, omdat de exploitatie niet rendabel was. Tegenwoordig is deze verbinding overgenomen door bussen van de NIAG. [bewerken]Bekende Nijmegenaren

Zie lijst van Nijmegenaren

[bewerken]Prijzen

2005 - Schoonste Stad van Nederland 2008 - Meest gevarieerd winkelgebied van Nederland [bewerken]Panorama

Zicht op Nijmegen vanaf het Waalstrand (Lentereiland)

Zicht op Nijmegen bij nacht vanaf Lent op de Veerdam [bewerken]Aangrenzende gemeenten

  Aangrenzende gemeenten   
Overbetuwe 	  	 Lingewaard 
Beuningen 		 Ubbergen 
Wijchen 	 Heumen 	 Groesbeek 

[bewerken]Literatuur

Begheyn, Paul, Nijmeegse Biografieën, Uitgeverij Verloren, Hilversum, 2004. ISBN 90-6550-838-4 Smetius, Johannes, Nijmegen, stad der Bataven, SUN/Museum het Valkhof: Nijmegen, 1999. ISBN 90-6168-660-1 (vertaling van zijn 'Oppidum Batavorum, seu Noviomagum' uit 1644) Tummers, Tijs, Architectuur in Nijmegen, Uitgeverij TOTH: Bussum, 1994. ISBN 90-6868-102-8 Koebrugge, Roelof, Ach lieve tijd, Twintig eeuwen Nijmegen en de Nijmegenaren, Uitgeverij Waanders: Zwolle, 1986. ISBN 90-6630-076-0 D. Verhoeven (red.)De Canon van Nijmegen, Uitgeverij Vantilt, Nijmegen 2009De Canon is ook digitaal beschikbaar, in meerdere talen [bewerken]Zie ook

Nijmegen (doorverwijspagina) Geschiedenis van Nijmegen Onderwijs in Nijmegen Prostitutie in Nijmegen Nijmegen1 Radio & TV [bewerken]Externe links

Officiële site van gemeente Nijmegen Noviomagus.nl, website over de geschiedenis van Nijmegen Stratenlijst gemeente Nijmegen Bronnen, noten en/of referenties ↑ CBS / Statline ↑ www.ru.nl ↑ Natuur en Landschap rond Nijmegen, Virtial Classroom Biology van de Radboud Universiteit Nijmegen ↑ Document 'Demografische Verkenning 2005, mei 2006 (blz. 3) ↑ Bijlage XVII van de Algemene Douaneregeling, nadere regelgeving van de Algemene Douanewet (Adw) ↑ Adres Ereconsulaat Nijmegen ↑ Honorair Consuls ↑ Voortgang Stedenbanden, website gemeente Nijmegen Zie de categorie Nijmegen van Wikimedia Commons voor meer mediabestanden. Hanze Hanzesteden: Anklam · Arnhem · Bergen · Berlijn-Cölln · Braunschweig · Bremen · Brugge · Deventer · Doesburg · Dortmund · Duisburg · Elburg · Erfurt · Gdańsk · Goslar · Göttingen · Great Yarmouth · Greifswald · Groningen · Halle · Hamburg · Hameln · Hannover · Harderwijk · Hasselt · Hattem · Hildesheim · Kampen · Kaunas · Keulen · Kiel · Klaipėda · Koningsbergen · Kopenhagen · Krakau · Kuldīga · Londen · Lübeck · Lüneburg (stad) · Magdeburg · Münster · Nijmegen · Oldenzaal · Ommen · Osnabrück · Paderborn · Pärnu · Pskov · Quedlinburg · Riga · Roermond · Rostock · Stargard Szczeciński · Stavoren · Stockholm · Stralsund · Stettin · Tallinn · Tartu · Tiel · Toruń · Veliki Novgorod · Venlo · Ventspils · Visby · Wismar · Wrocław · Zutphen · Zwolle Hanzekantoren: Bryggen (Bergen) · Hanzekantoor van Brugge · Peterhof (Novgorod) · Stalhof (Londen) Zie ook: Hanzedagen · Hanzevlaggen · Vitte · Greenwell's Booth · Novgoroder Schra Hollands-Wendische Oorlog · Vrede van Utrecht · Simon van Utrecht Andere Hanzen: Vlaamse Hanze van Londen · Hanze der XVII steden Plaatsen in de gemeente Nijmegen Nijmegen · Lent Gelderland: Steden en dorpen in Gelderland Nederland: Provincies · Gemeenten Gemeenten in de provincie Gelderland Aalten · Apeldoorn · Arnhem · Barneveld · Berkelland · Beuningen · Bronckhorst · Brummen · Buren · Culemborg · Doesburg · Doetinchem · Druten · Duiven · Ede · Elburg · Epe · Ermelo · Geldermalsen · Groesbeek · Harderwijk · Hattem · Heerde · Heumen · Lingewaal · Lingewaard · Lochem · Maasdriel · Millingen aan de Rijn · Montferland · Neder-Betuwe · Neerijnen · Nijkerk · Nijmegen · Nunspeet · Oldebroek · Oost Gelre · Oude IJsselstreek · Overbetuwe · Putten · Renkum · Rheden · Rijnwaarden · Rozendaal · Scherpenzeel · Tiel · Ubbergen · Voorst · Wageningen · West Maas en Waal · Westervoort · Wijchen · Winterswijk · Zaltbommel · Zevenaar · Zutphen Nederland: Provincies · Gemeenten Categorieën: NijmegenPlaats in GelderlandVrije rijksstadBeschermd stadsgezichtStad in Nederland Niet aangemeldOverlegpagina IP-adresBijdragen IP-adresAanmelden / registrerenArtikelOverlegLezenBewerkenGeschiedenis