Slag om Stalingrad

Bestand:Stalingrad.jpg

Stalingrad 1943. Om iedere centimeter van de stad wordt gevochten

De Slag om Stalingrad (augustus 1942 - februari 1943) tussen Russen en Duitsers is een van de bekendste veldslagen uit de wereldgeschiedenis. De Duitse nederlaag daar, in 2013 70 jaar geleden, betekende een keerpunt in de Tweede Wereldoorlog.

De Duitse aanval op Rusland

In juni 1941, tijdens de Tweede Wereldoorlog, viel Duitsland de Sovjet-Unie (zoals Rusland toen heette) binnen. Het hoofddoel was het communisme, dat zijn oorsprong had in Rusland, te vernietigen. Volgens Adolf Hitler, destijds president van Duitsland, was dat communisme de bron van alle kwaad. Tegelijk wilde hij zich meester maken van de Russische grondstoffen zoals olie en ijzererts. Die moesten worden gebruikt voor de Duitse oorlogsindustrie. Het mes sneed dus aan twee kanten. De Russische militaire kracht schatte hij niet hoog in. "We hoeven maar één trap tegen de deur te geven en het hele vermolmde gebouw stort als een kaartenhuis ineen! Binnen vier weken is de zaak geklaard!" zo betoogde hij. En inderdaad verliep de Duitse opmars voorspoedig. Maar toch niet zo snel als Hitler had gedacht. Na een paar maanden stonden de Duitse troepen voor de twee grootste Russische steden, Moskou en Leningrad (zoals St. Petersburg toen heette). Toen viel de Russische winter in en die is toch van een ander kaliber, dan wat we in Nederland gewend zijn. De Duitse tanks liepen vast in de modder en daarna in de sneeuw.

Opmars naar Stalingrad

Pas in het voorjaar van 1942 werd de opmars voortgezet, alhoewel de Duitsers er niet in slaagden Moskou en Leningrad te veroveren. Het offensief (de aanval) boog af in zuidelijke richting, naar de stad Stalingrad, het laatste grote Russische bolwerk. Was Stalingrad eenmaal gevallen, dan zou de Russische overgave definitief een feit zijn, zo was de Duitse verwachting.

Stalingrad, een grote Russische industriestad in Zuidoost-Rusland aan de Wolga, was genoemd naar de Russische dictator Stalin, de toenmalige heerser van de Sovjet-Unie en een van de wreedste despoten uit de wereldgeschiedenis. Er was collega-despoot Hitler dan ook alles aan gelegen om juist die stad in bezit te nemen. Maar met hetzelfde fanatisme, waarmee de Duitsers aanvielen, verdedigden de Russen zich.

De Slag om Stalingrad

Het Duitse 6de leger, 300.000 man sterk, geleid door generaal Friedrich Paulus, was eind augustus 1942 tot aan de Wolga ten noorden van Stalingrad opgerukt, was de stad binnengedrongen en had er grote delen van bezet. Toen viel de winter in en dat werkte, zoals een jaar eerder, in Russisch voordeel. Eind november werd het Duitse leger door een Russisch tegenoffensief omsingeld. Andere Duitse troepen probeerden de ring te doorbreken, maar dat mislukte. De bevoorrading door de lucht van het ingesloten Duitse leger werd steeds moeilijker, omdat de Russen steeds meer vliegvelden in de omgeving in handen kregen. Ten slotte werd de situatie voor de Duitsers uitzichtloos. Generaal Paulus moest onder de steeds toenemende druk van de Russen met het grootste deel van zijn troepen op 31 januari 1943 capituleren (zich overgeven). De rest van het leger volgde op 2 februari 1943. Van het 6de Duitse leger was ongeveer de helft gesneuveld, velen bezweken later nog aan hun verwondingen. Enige tienduizenden gewonden konden nog tijdig door de lucht worden afgetransporteerd. Uiteindelijk raakten 90.000 man in Russische krijgsgevangenschap. Daarvan keerden er na 1945 maar 6.000 naar Duitsland terug, de laatsten pas 10 jaar later.

De Russische overwinning in Stalingrad betekende definitief het einde van de Duitse opmars en het begin van de Duitse terugtocht, die ruim twee jaar later zou eindigen met de algehele Duitse capitulatie.

Nog even Stalingrad

In 1962, negen jaar na de dood van Stalin, werd Stalingrad herdoopt in Wolgograd (Wolgastad), omdat Stalin inmiddels in de Sovjet-Unie als een massamoordenaar werd beschouwd. Maar ter gelegenheid van de 70ste verjaardag van de Russische overwinning, in 2013, mag de stad zich één dag weer Stalingrad noemen.