Hans en Grietje
Hans en Grietje is een sprookje. Het verhaal is vernoemd naar de twee hoofdpersonen, Hans en Grietje. Dit zijn een broer en zus die op een dag een huisje gemaakt van snoep vinden in het bos. Het sprookje is opgeschreven door de gebroeders Grimm in 1812, maar bestond al voor deze tijd. Doordat de gebroeders Grimm het in hun sprookjesboek opschreven, werd het verhaal wel veel bekender.
In Hans en Grietje zit een moraal (wijs les). Deze wijze les is dat je nooit vreemden zomaar moet vertrouwen, ook al lijken ze nog zo aardig. Het verhaal heeft veel overeenkomsten met een ander bekend sprookje; Klein Duimpje.
Verhaal
Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt! |
Er was eens een arme houthakker met twee kinderen, Hans en Grietje. Wanneer er geen geld meer is om de kinderen te onderhouden, stelt de stiefmoeder voor om ze in het bos achter te laten. Als ze op weg gaan is Hans zo slim om kiezelsteentjes te strooien zodat de kinderen de weg terug kunnen vinden. De volgende keer strooit hij echter broodkruimels, die opgegeten worden door de vogels in het bos, zodat Hans en Grietje verdwalen. Ook hebben ze geen eten meer, want Hans gebruikte het brood als spoor van kruimels.
Wanneer ze honger hebben komen ze aan bij een huisje gemaakt van snoep. Aangezien Hans en Grietje erge honger hebben, snoepen ze hiervan. Op dat moment komt er een oude vrouw te voorschijn en vraagt "Knibbel, knabbel, knuisje, wie knabbelt er aan mijn huisje?" Hans en Grietje stellen zich voor en de oude vrouw vraagt ze vriendelijk om binnen te komen. Binnen geeft ze ze te eten, maar na een tijdje blijkt de oude vrouw een heks te zien. Zij wil hans vetmesten om hem vervolgens op te eten. Grietje moet de heks helpen met het eten voor haar broer voor te bereiden. Hans wordt opgesloten in een kooi en krijgt te eten. Iedere dag checkt de heks of Hans al dik genoeg is door zijn vinger te voelen. De heks heeft slechte ogen en Hans gebruikt daarom een botje in plaats van zijn vinger om tijd te rekken.
Na een tijdje heeft de heks hier genoeg van en besluit Hans op te eten. Wanneer Grietje de oven moet aanmaken, zegt zij dat ze niet weet hoe dit moet. De heks doet dit voor en bukt in de oven om te voelen of deze heet genoeg is. Grietje vraagt of deoven wel groot genoeg is voor Hans, waarop de heks besluit in de oven te staan om te laten zien hoe groot deze is. Grietje sluit de deur van de oven en de heks verbrandt.
Hans en Grietje gaan het huis van de heks in en vinden parels en edelstenen in het huisje. Ze gaan vol beladen weer op weg naar huis. Een eend helpt hen een groot meer over en wanneer ze hun vader die inmiddels weduwnaar is in de armen vliegen, leven ze met z'n drieën nog lang en gelukkig.
Achtergrondinformatie
Ontstaan
Volgens de gebroeders Grimm komt het verhaal uit de Duitse regio Hessen, waar zij zelf woonden. De twee broers hebben het geschreven aan de hand van verschillende versies. Ze zouden het verhaal voor het eerst in 1809 gehoord hebben van de familie van de vrouw van Wilhelm Grimm. Wanneer het verhaal precies ontstaan is en hoe oud is, is onduidelijk. Sommige historici denken dat het ontstaan is in de late middeleeuwen, terwijl anderen zeggen dat het ontstaan is aan het einde van de 17e eeuw. We weten wel dat het verhaal al bestond voordat de gebroeders Grimm het opschreven. De broers bedachten hun verhalen namelijk niet zelf. Ze schreven bestaande verhalen in Duitsland op en verzamelden deze.
Daarnaast zijn er veel overeenkomsten met andere volksverhalen en sprookjes. Zo zijn er veel gelijkenissen met Klein Duimpje. Hierdoor kan men zeggen dat het ene verhaal misschien door het andere is geïnspireerd.
Verschillende versies
Sprookjes worden vaak mondeling verteld, waardoor er verschillende versies zijn. De belangrijkste verschillen kunnen zijn:
- De beschrijving van het snoephuisje verschilt per verhaal. De types snoep en wat is gemaakt van wat verschilt in ieder verhaal. Vaak wordt gezegd dat het dak is gemaakt van pannenkoeken, de muren van peperkoek, speculaas of van brood, de houten balken van zoethout, de ramen van lolly's of zuurtjes en de gordijnen van suikerspinnen. De types snoep worden ook aangepast naar de tijd en de regio. Vroeger was zoethout bijvoorbeeld een geliefde lekkernij, maar tegenwoordig wordt dit niet meer echt gegeten.
- De eend die Hans en Grietje helpt om terug te gaan naar huis is in sommige verhalen afwezig. In deze verhalen vindt de vader Hans en Grietje nadat hij dagenlang in het bos heeft gezocht. In andere versies is de eend een gans of een zwaan.
- In sommige versies is de stiefmoeder niet overleden, maar wordt weggestuurd door de vader.
Moraal en interpretatie
Hans en Grietje heeft een duidelijke wijze les; je moet nooit zomaar een vreemde vertrouwen ook al is deze nog zo vriendelijk. In het verhaal doet de heks zich namelijk eerst heel vriendelijk voor. Ze laat de twee kinderen binnen en geeft ze te eten, maar blijkt later slechte bedoelingen te hebben. Het verhaal werd dan ook gebruikt om kinderen te waarschuwen voor kinderlokkers. De heks in het verhaal staat dan ook symbool voor een kinderlokker. Een tweede wijze les is het opgroeien. Aan het begin van het verhaal waren Hans en Grietje erg afhankelijk van hun ouders, maar tijdens het verhaal leren ze op hun eigen benen staan. Ze weten te overleven door de heks te slim af te zijn.
Het getal 2 speelt een belangrijke rol in het verhaal. Zo zijn er twee kinderen (Hans en Grietje), zij worden twee keer achtergelaten in het bos en in het verhaal komen twee huizen voor.
Volgens sommige onderzoekers zijn de stiefmoeder en de heks dezelfde persoon. Dit komt omdat ze beide gemeen zijn in het verhaal en sterven tijdens het verhaal.
Bewerkingen
Het sprookje van Hans en Grietje is erg bekend. Het is verschillende keren verfilmd en gemaakt in televisieseries. Ook is het snoephuisje geliefd om met de Kerst na te maken als peperkoekenhuisje. In onder andere Duitsland en de Verenigde Staten is het maken van een peperkoekhuisje een traditie met Kerstmis. Het sprookje is dan ook een bron van inspiratie.
In het Sprookjesbos van de Efteling wordt het snoephuisje ook uitgebeeld sinds 1955. De uitbeelding bestaat uit het snoephuisje, de voortuin en de kooi met Hans erin en Grietje ervoor. Wanneer men aan het hek rammelt gaat het luik van de deur open. De heks vraagt dan aan de bezoekers "Knibbel knabbel knuisje, wie knabbelt er aan mijn huisje?" en verdwijnt vervolgens weer.
Galerij
Een nagemaakt snoephuisje
