Senet
Senet of senat (betekent zoiets als 'passeren') is een bordspel uit het oude Egypte. De vroegste weergave van senet dateert uit c. 2620 v.Chr., terwijl soortgelijke borden en hiërogliefen zelfs eerder zijn gevonden. Het spel raakte buiten gebruik na de Romeinse periode en naar de oorspronkelijke regels moet geraden worden.
Geschiedenis
Een paar spellen zijn gevonden in graven uit de Eerste Dynastie in Egypte, c. 3100 v.Chr. De eerste schildering van dit oude spel is van het graf van Hesy uit de derde dynastie (ca. 2686-2613 v.Chr.). Mensen worden afgebeeld terwijl ze senet spelen, te zien in het graf van Rashepes, evenals in andere graven van de vijfde en zesde dynastie (ca. 2500 BCE). De oudste overgebleven senetborden komen uit het Middenrijk, maar de schilderingen op de monumenten van de Vijfde en Zesde Dynastie kunnen al uit het Oude Koninkrijk dateren.
Ten minste tegen de tijd van het Nieuwe Koninkrijk in Egypte (1550-1077 vGT), werd senet opgevat als een weergave van de reis van de ka (de vitale vonk) naar het hiernamaals. Dit verband wordt gelegd in de Grote Speltekst, die in een aantal papyri (papyrus teksten)voorkomt, evenals het verschijnen van markeringen van religieuze betekenis op senetborden zelf.
Senet werd ook gespeeld door mensen in naburige culturen, en het kwam waarschijnlijk naar die plaatsen door handelsbetrekkingen tussen Egyptenaren en lokale volkeren. Het is gevonden in de Levant op plaatsen zoals Arad en Byblos, evenals in Cyprus. Vanwege de plaatselijke praktijk om spellen van steen te maken, zijn er meer senetspellen gevonden op Cyprus dan in Egypte.
Ook in het graf van Toetanchamon is er een fraai exemplaar gevonden. De armere bevolking maakte de spelborden zelf door het in het zand te tekenen of te krassen in steen en als pionnen gebruikte men steentjes of stukjes aardewerk. Rijkere mensen hadden houten spelborden en de farao's gebruikten rijk versierde borden van zeldzame houtsoorten, plateelwerk of ivoor.
Spelbeschrijving
Het senet-spelbord is een raster van 30 vierkanten, gerangschikt in drie rijen van tien. Een senetbord heeft twee sets pionnen (minimaal vijf van elk). Hoewel de details van de originele spelregels niet echt bekend zijn, hebben historici Timothy Kendall en RC Bell hun eigen reconstructies van de spelregels gemaakt. Deze regels zijn gebaseerd op tekstfragmenten die meer dan duizend jaar beslaan en in de loop van de tijd zijn de spelregels waarschijnlijk veranderd. Daarom is het onwaarschijnlijk dat deze regels het exacte verloop van de oude Egyptische gameplay weerspiegelen. Hun regels zijn overgenomen door verkopers van moderne senet sets. Senetspellen gevonden in graven van het Oude Koninkrijk, daterend van 2686-2160 vGT, onthullen dat Senet een spel was van positie, strategie en een beetje geluk.
In een presentatie op het XX Board Games Studies Colloquium aan de Universiteit van Kopenhagen, Denemarken, vroeg Espen Aarseth of het spel senet nog steeds bestaat, aangezien de regels onbekend waren. In reactie daarop wees Alexander de Voogt van het American Museum of Natural History erop dat games geen vaste set regels hebben, maar dat de regels in de tijd en van plaats tot plaats varieerden. Bovendien spelen veel spelers van senet, zelfs vandaag de dag, de "officiële regels" niet (of kennen ze soms niet eens).
Spelhistoricus Eddie Duggan ( Universiteit van Suffolk ) geeft een korte samenvatting van ideeën met betrekking tot het oude Egyptische spel senet (samen met een overzicht van het zogenaamde " Koninklijke spel van Ur ") en een versie van spelregels in zijn onderwijs aantekeningen over oude spelen.