Socialistisch realisme
Het socialistisch realisme is de naam voor een kunststijl in veel communistische landen, waarvan de Sovjet-Unie en andere Oostbloklanden, zoals Oost-Duitsland, de belangrijkste waren. Het socialistische realisme had het doel om de ideologie van de staat te stimuleren. Volgens het socialistische realisme moest kunst voor iedereen begrijpelijk zijn. De kunst moest een positieve ervaring uitstralen en richtte zich vaak tot de gewone man, vaak een arbeider of boer.
Ontstaan
Het socialistische realisme ontstond na de Russische Revolutie rond 1920. Vrij snel hierna werd het socialistisch realisme de officiële kunststroming van de nieuwe Sovjet-Unie. De geschiedenis van het socialistisch realisme gaat echter een stuk verder terug. Het begint bij het marxisme van Karl Marx. Marx was een Duitse filosoof en econoom. Hij geloofde dat het proletariaat (de onderklasse bestaande uit boeren en arbeiders) in opstand moest komen tegen de bourgeoisie (de bovenklasse bestaande uit rijke mensen). Hoewel de onderklasse door de bovenklasse werd onderdrukt en hieronder leed, zou de onderklasse zelf niet in opstand komt uit zichzelf. De ideologie weerhield ze hiervan. De ideologie bestond uit alle ideeën in de maatschappij en deze waren erop gericht om de bourgeoisie aan de macht te houden.
De kunst moest volgens Marx kritiek uitoefenen op deze ideologie en deze ideologie ontmaskeren. De ideologie was volgens Marx vals en onvolledig. De ideologie zorgde ervoor dat men de omstandigheden als "natuurlijk gegeven" zag. Oftewel er was niets aan te veranderen. De kunst moest laten zien dat deze ideologie vals was. De kunst moest het idee dat het kapitalisme in stand hield doorprikken. Marx maakte daarom onderscheid tussen de ideologische en de ideologiekritische kunst. Later werden zijn ideeën uitgewerkt door Georg Lukács. Lukács stelde dat door de Industriële Revolutie de arbeider was vervreemdt van zijn product. Hiermee bedoelde hij dat voorheen de arbeider zijn product volledig of haast volledig maakt. Met de komst van machines voerde hij slechts één van de handelingen uit, zoals het aandraaien van een schroef. Dit noemde hij reïficatie. Een extreme vorm hiervan was het warenfetisjime. Hierbij hebben producten niet meer de waarde dat een persoon aan ze gewerkt heeft of dat een product handig is voor degene die het koopt. Een product was er slechts om te ruilen tegen geld. Alles wat in de maatschappij gebeurde raakte hierdoor verloren.
Volgens Lukács moest de literatuur zich afzetten tegen het kapitalisme en strijden voor een betere, socialistische samenleving. Hij was grote bewondering voor het realisme. Dit was een literatuurstroming, waarin de zaken precies zo werden beschreven als ze waren. De literatuur van het realisme weerspiegelde de samenleving en gaf een totaalbeeld van die samenleving. Hierdoor werden mensen bevrijdt uit de verzakelijking van het kapitalisme. Lukács ideeën zorgden ervoor dat de deur open werd gezet om de kunst de politiek te laten dienen. In de Sovjet-Unie werd dit idee overgenomen en vanaf 1920 werd het socialistisch realisme de "nationale kunststroming" van de Sovjet-Unie.